İşçi ile işveren arasında yapılan iş akdinin sonlandırılması halinde fesih ediliş şekline bağlı olarak işçi ile işveren lehine ve aleyhine bazı sonuçlar doğmaktadır. İş akdi , sözleşme tarafları olan işçi ve işveren tarafından haklı ya da haksız bir şekilde sonlandırılabilir. İş akdinin sonlandırılması , İş Kanununda “iş akdinin feshi” şeklinde tanımlanmaktadır.
İstifaya Zorlayan Sebepler
- Bireyin hayatındaki yapısal değişiklikler, (taşınma mecburiyeti, hastalık, v.s.)
- İş yerinde meydana gelen yapısal değişiklikler, (şirketin konumunda değişiklik, v.s.)
- Psikolojik yıldırma/şiddet (mobbing)
- Şirket politikalarındaki belirsizlik ve düzensizlik
- Diğer çalışanlar veya yöneticiler ile geçinememe
- Şirkette yükselme şansının olmaması
- Maddi tatminsizlik
İş Akdi Feshinde Kıdem Tazminatına Hak Kazancı ?
İş akdi, işçi tarafından haksız bir biçimde feshedilirse yani işçi kendi isteği ile çalıştığı iş yerinden ayrılırsa bu halde kıdem tazminatına hak kazanamayacaktır. Ayrıca İş Kanununda fesih yapılmadan belirli bir süre öncesinden( ihbar süresi) bu feshin hakkaniyet gereğince karşı tarafa bildirilmesi gerektiği düzenlenmiştir.
Kıdem Tazminatı Alabilir Miyim ?
Kendi isteğiyle ayrılıp kıdem tazminatı alınabilen durumlar şunlardır:
– Emeklilik sebebiyle işten ayrılma
– Malulen emeklilik sebebiyle işten ayrılma
– Normal emeklilik sebebi ile işten ayrılma
– Evlenen kadınların resmi nikah tarihinden itibaren bir yıl içerisinde işten ayrılması
– Sağlık nedenleri sebebiyle işten ayrılma
– Ölüm
Ayrıca ; işçi aşağıda sıralanmış olan durumların varlığının ispatı halinde ;
- İşverenin işçiye boş bir kağıda imza attırıp daha sonra bunu istifa olarak doldurması,
- İstifa dilekçenin doldurulan tarihte dikkate almayıp ileri tarihte işleme almak,
- İstifa Dilekçesinde çelişki bulunulması
- İşçi şarta bağlı veya zorla istifa ettirilmesi halinde,
kıdem tazminatına hak kazanır.
Kendi isteği ile işten ayrılanların kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için de, aynı işyerinde en az 1 yılı geçmiş çalışması olması gerekmektedir.
İhbar Süresini Göz Önünde Bulundurmalısınız!
Öncelikle istifa etmek isteyen işçi , kanuni sürelerine uyarak işten çıkma durumunu işverene bildirmekle yükümlüdür. Şayet iş akdinin haksız olarak sonlandıran işçi fesih bildirim sürelerine uygun bir fesih bildiriminde bulunmaz ise kıdem tazminatına hak kazanamayacağı gibi ayrıca ihbar tazminatı ödemek zorunda da kalacaktır.
İhbar Süreleri
| Hizmet Süresi | Bildirim Süresi | İhbar Tazminatı Tutarı |
| 6 aydan az olan çalışma dönemi için | 2 hafta | 2 Haftalık Ücret |
| 6 aydan 1,5 yıla kadar olan çalışma dönemi için | 4 hafta | 4 Haftalık Ücret |
| 1,5 yıldan 3 yıla kadar olan çalışma dönemi için | 6 hafta | 6 Haftalık Ücret |
| 3 yıldan fazla olan çalışma dönemi için | 8 hafta | 8 haftalık Ücret |
Bu sürelere uymayan işçi bu süre kadar işverene ücret öder. Örneğin 6 ay çalışmış olan bir işçi 2 haftalık Brüt ücret ödemekle yükümlüdür. Fakat bu haklı fesih sebeplerinde geçerli değildir.(4857 sayılı Kanun Madde 17)
Noter Kanalıyla İhtar Çekerek İstifa Edilir mi ?
İş sözleşmesini, fesih etmenizin nedenlerini ve haklı sebeplerini içeren ihtarı noter kanalıyla işvereninize bildirmelisiniz.Çünkü bu yol ispat açısından en güvenilir yoldur ve kesin delil niteliğindedir.İşveren aksini iddia edemeyecek , etse bile bunu resmi belgelerle kanıtlaması gerekecektir.
Sağlık Sebeblerinden Dolayı Fesih Hakkı
Süresi belirli olsun yada olmasın işçi kanunda yer aldığı şekilde aşağıda belirtilen haklı nedenlerle sözleşme süresinin bitiminden önce yada bildirim süresini beklemeksizin derhal iş sözleşmesini fesh edebilir.(4857 sayılı Kanun Madde 24)
- İşin yapılmasının işçinin sağlığı ve yaşayışı için tehlikeli olması,
- İşveren veya başka bir işçinin bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa yakalanması
İşten Ayrılırken Yapılması ve Yapılmaması Gereken Davranış Şekilleri
- Bilgisayarınızı Temizleyin; İstifanızı vermeden önceden bilgisayarınızda özel dosyalarınızı ve maillerinizi temizleyin. İletişim kurabileceğinize kişileri kayıt altına almış olduğunuza emin olun
- Yazıya dökmeyin; İşinizden ya da patronunuzdan ne kadar nefret ederseniz edin bu kariyerinizi olumsuz etkileyebileceğini aklınızdan asla çıkarmayın. Elbet bir gün bir yerde karşılaşabilirsiniz.
- Mümkünse Noter Kanalı ile ihtar verin; İşverenin baskısına maruz kalıyorsanız çıkmanıza izin vermiyor psikolojik baskı oluşturuyorsa üzerinizde bu yola başvura bilirsiniz.
- Negatif Olmayın ; İstifa hakkında arkadaşlarınızla konuşurken pozitif duruş sergileyin şirkettin nasıl imkanlar sağladıklarından bahsedin onlara, iyi ayrılmalısınız.
- Yardım için Teklif de Bulunun; Evet doğru okudunuz sizin kurmuş olduğunuz bir sistem olabilir sizin yerinize alınacak personel zorluk yaşayabilir. Geçiş süreci ve sonrası için yardım teklif edin. Teklifiniz kabul edilmeyebilir ama size minnettar olacaklardır.
- Referans İsteyin ; Patronunuzdan referans istemeyi unutmayın iş imkanları ne kadar hoşunuza gitmese de referans istemekten asla çekinmeyin. Profilinizin bir parçası olarak referansınız olacak ki bu gelecekteki iş arama planları için harika.
Özetlemek gerekirse; İş sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenle feshi halinde, sadece kıdem tazminatı ve varsa yıllık izin ücreti ile diğer ücret alacakları talep edilebilir. Kıdem tazminatı dışında başkaca maddi ya da manevi bir tazminat hakkı doğmaz.
Saygılarımla
Semih Sarılmaz
