Muhasebe Bilenler Topluluğu’nun Değerli Üyeleri;
Bu makalemde; Halka açık olmayan Anonim şirketlerin genel kurullarının toplanmasına ilişkin izlenecek yol haritasını, Genel Kurulun görev ve yetkilerinin ne olduğunu, genel kurul kararlarının hangi durumlarda iptal olacağını ya da butlan kabul edileceğini, Genel Kurulun toplantı ve karar yeter sayılarını, ayrıca elektronik ortamda toplantıya katılma koşullarını ele almaya çalışacağım.
Anonim şirketlerin esas sözleşme de aksi bir hüküm olmadığı sürece genel kurullarını şirket merkezinin bulunduğu yerde yapılmalıdır. Genel Kurulun şirket merkezinde yapılmasının mümkün olmadığı durumlarda. Şirketin ana sözleşmesine genel kurulun yapılacağı yer ile ilgili hüküm eklenmesi halinde genel kurulların sözleşmede belirtilen yerde yapılabilmektedir.
Anonim şirketlerin; her faaliyet dönemi sonundan itibaren üç ay içinde, olağan genel kurul yapmaları gerekmekte olup lüzum görüldüğünde olağanüstü genel kurulu toplama hakkı tanımıştır.
Anonim şirketlerde; genel kurulunu toplantıya çağırma yetkisi, genel olarak yönetim kuruluna vermiş olmakla beraber sermayenin en az %5 ine sahip pay sahipleri gerekçelerini belirtmek sureti ile isterlerse genel kurulu toplantıya çağırabilirler.
Anonim şirket genel kurulunu toplantıya çağırma usullerinin nasıl olacağını esas sözleşme de açıkça belirtilmelidir. Genel kurulu, toplantıya çağırma usulünde sürelere mutlak suretle riayet edilmelidir. Şöyle ki; ilan ve toplantı günleri hariç genel kurul tarihinden en az iki hafta önce şirketin internet sitesinde ve Türk Ticaret Sicil Gazetesi’nde yayınlanmasını zorunlu kılmıştır. Ayrıca Yönetim kurulunun pay defterinde yazılı pay sahiplerine pay sahipliğini ispatlayıcı belgeleri iadeli taahhütlü mektupla bildirilmesi ilgili kanun hükmünce zorunlu kılmıştır.
Anonim şirketlerde; Türk Ticaret Kanunda belirtilen istisnalar dışında genel kurulunun gündeminin belirlemesi hakkı toplantıya çağıranların belirlemesi esas olup, gündemde bulunmayan konuların tartışılıp karara bağlanması kanunca yasaklanmıştır.
Anonim şirket genel kurulunda hazır bulunanlar listesinin hazırlanmasını yönetim kurulunun yetkisindedir. Bu listede adı geçen pay sahipleri ya da temsilcilerine oy kullanma hakkı tanınmıştır.
Türk Ticaret Kanunu; Anonim şirket genel kurul toplantısını yönetecek başkanın iki şekilde seçilmesine cevaz vermiştir. Birincisi şirketin ana sözleşmesinde yazılı olması şartı ile şirkette pay sahibi olan bir ortak tarafından ya da genel kurul tarafından seçilen ve pay sahibi sıfatı taşıması şart olmayan biri tarafından yönetilmesine izin vermiştir.
Anonim şirketler; genel kurullarının yapılmasında kendilerine yol gösterecek bir iç yönergeleri bulunması zorunludur.
Anonim şirket genel kurul toplantısının ertelenmesini ancak sermayenin %10 ‘na sahip olan pay sahiplerinin talep etmesi halinde ve başkanında kararı ile bir ay sonraya bırakabilmektedir.
Anonim şirket genel kurul toplantı tutanağının geçerli sayılabilmesi için genel kurul divan heyeti ve bakanlık temsilcisinin imzalaması ve tutanak da aşağıda belirtilen maddelerin bulunması gerekmektedir.
- Pay sahiplerinin veya temsilcilerinin isimleri ile sahip oldukları payların adedini ve itibari değerlerini,
- Genel Kurulda sorulan sorular ve verilen cevapları,
- Alınan kararlar ve her karar için kullanılan olumlu ve olumsuz oyların sayılarının belirtilmesini istemektedir.
Anonim şirket genel kurul toplantılarına pay sahiplerinin elektronik ortamda katılma hakkı bulunmakla birlikte, bu hakkın kullanılması için esas sözleşme de kanunda belirtilen şekilde değişiklik yapılması ve pay sahipleri ve yönetim kurulu üyeleri elektronik posta adreslerini şirketçe bilmesi gerekmektedir.
Kuruluş ve esas sözleşme değişikliği işlemleri Bakanlık iznine tabi olan Anonim şirketlerin bütün genel kurul toplantılarında, diğer Anonim şirketlerde ise gündeminde, sermayenin arttırılması veya azaltılması, kayıtlı sermaye sistemine geçilmesi ve kayıtlı sermaye sisteminden çıkılması, kayıtlı sermaye tavanının arttırılması veya faaliyet konusunun değiştirilmesine ilişkin esas sözleşme değişikliği ile birleşme, bölünme veya tür değişikliği konuları bulunan genel kurul toplantılarında.
Anonim şirketlerde ilk genel kurul toplantısının açılması için sermayenin en az %25ine sahip ortakların bulunmasını ve toplantı boyunca bunun korunmasını şart olmakla birlikte ilk toplantıda yeter sayısını sağlamadığında yapılacak ikinci toplantıda yer alan ortak veya temsilciler toplantıyı yapıp karar alabilirler.
Anonim şirketlerin esas sözleşmesin de Bilanço zararlarının kapatılması için yükümlülük ve ikincil yükümlülük konulması ya da Şirket Merkezinin yurtdışına taşınması ile ilgili değişiklerin yapılabilmesi için pay sahiplerinin tümünün oy birliği ile karar alması zorunluluğu bulunmaktadır.
Anonim şirketlerin esas sözleşmesin de Şirketin işletme konusunun tamamen değiştirilmesi,İmtiyazlı pay oluşturulması, ve nama yazılı payların devrinin sınırlandırılması ile ilgili değişiklerin yapılabilmesi için pay sahiplerinin tümünün oy birliği ile karar alması zorunluluğu bulunmaktadır.
Anonim şirketlerin genel kurullarında kanunda ve esas sözleşmelerde açıkça belirtilen konularda alına kararlar şirketin tüm pay sahipleri hakkında geçerli olur ve hepsini bağlar.
Anonim şirketlerin genel kurullarına verilen bazı yetki ve görevler Genel kurul kararı olsa bile devir edilmesi kanun gereği mümkün bulunmamaktadır. Devir edilemeyen yetki ve görevleri aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür.
- Esas sözleşmenin değiştirilmesi,
- Yönetim kurulu üyelerinin seçimi, süreleri, ücretleri huzur hakları, ikramiye ve prim gibi haklarının tespiti,
- Yönetim kurulu üyelerinin aklanması hakkında karar verilmesi ve görevden alınmaları,
- Büyük miktarda şirket varlığının tek bir kişiye satılması,
- Kanunda belirtilen istisnalar dışında şirketin feshi,
- Finansal tablolara, yönetim kurulunun yıllık raporuna, yıllık kar üzerinden tasarrufa, kar payları ile kazanç paylarının belirlenmesine, yedek akçenin sermayeye ya da dağıtılacak kara katılması dahil kullanılmasına dair kararların alınması,
- Kanunda belirtilen istisnalar dışında denetçiler ile işlem denetçilerinin seçimi ve görevden alınmaları,
Anonim şirket pay sahiplerinin: Kendisi, eşi, altsoy, üstsoyun sahibi olduğu ya da ortağı olduğu şahıs şirketleri ile hakimiyeti altındaki sermaye şirketleri ile şirket arasındaki kişisel nitelikteki bir işe veya işleme veya herhangi bir yargı kurumu ya da hakemdeki davaya ilişkin olan müzakerelerde oy kullanması yasaklamıştır.
Anonim şirket genel kurul kararlarının iptaline ilişkin olarak pay sahipleri, yönetim kurulu ve üyelerine karar tarihinden itibaren üç ay içinde dava açma hakkını bulunmaktadır.
Anonim şirketlerin genel kurullarına verilen aşağıda belirtilen kararlar alınsa bile bu kararların uygulanması mümkün bulunmamakla birlikte yok hükmündedir.
- Pay sahibinin genel kurula katılma, asgari oy, dava ve kanundan kaynaklanan vazgeçilmez nitelikteki haklarını sınırlandıran ya da ortadan kaldıran kararları
- Pay sahibinin bilgi alma, inceleme ve denetleme haklarını kanunen izin verilen ölçü dışında sınırlandıran kararları,
- Anonim şirketin temel yapısını bozan ya da sermayenin korunması hükümlerine aykırı olan kararları
