VERGİ SUÇLARI VE CEZALARI
Vergi suç ve cezalarına ilişkin esaslar Vergi Usul Kanunu’nda ( VUK ) düzenlenmektedir. Vergi suçlarını, devlet hazinesine karşı işlenen ekonomik suçlar olarak özetleyebiliriz. Ceza ile amaçlanan sonuç; vergi borçlarının düzenli ve eksiksiz ödenmesinin sağlanmasıdır. VUK’ ta düzenlenen suç ve cezaların bir kısmı yalnız Vergi Hukuku’nu ilgilendirirken, bazı kısım eylemler ise ceza hukuku kapsamına girmektedir. Vergi Hukuku’nu ilgilendiren eylemler için yargısal karara gerek kalmadan vergi dairesince ceza kesilmektedir. Bu kapsamdaki eylemler mali nitelikli suç ve cezalardır fakat VUK’ta düzenlenen ama Ceza Hukuku anlamında suç teşkil eden eylemler ise ceza mahkemeleri tarafından işlem görmektedir. Yaptırımları parasal olan ve idare tarafından tespit edilen cezalara örnek olarak ; vergi ziyaı ve usulsüzlük cezaları örnek verilebilir.
VERGİ CEZALARI
1) Usulsüzlük
a) Genel Usulsüzlük
aa) Derece
ab) Derece
b) Özel Usulsüzlük
2) Vergi Ziyaı
3) Hürriyeti Bağlayıcı Ceza ( Kaçakçılık Suçları ve Cezaları)
1) Usulsüzlük ve Cezası
Usulsüzlük; Vergi Kanunlarının şekle ve usule müteallik hükümlerine riayet edilmemesidir. Usulsüzlükler, aşağıda yazılı derecelere ve bu kanuna bağlı cetvele göre cezalandırılır. Usulsüzlük fiili re’sen takdiri gerektirirse bağlı cetvelde yazılı cezalar iki kat olarak kesilir.
a)1. derece usulsüzlükler
b)2. derece usulsüzlükler
c) Özel Usulsüzlük Halleri
2) Vergi ziyaı ve cezası
VERGİ ZİYAI (VUK Md. 341)
Vergi Ziyaı, mükellefin veya sorumlunun vergilendirme ile ilgili ödevlerini zamanında yerine getirmemesi veya eksik yerine getirmesi yüzünden, verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesini veya eksik tahakkuk ettirilmesini ifade eder.
Şahsi, medeni haller veya aile durumu hakkında gerçeğe aykırı beyanlar ile veya sair suretlerle verginin noksan tahakkuk ettirilmesine veya haksız yere geri verilmesine sebebiyet vermek de vergi ziyaı hükmündedir.
Yukarıdaki fıkralarda yazılı hallerde verginin sonradan tahakkuk ettirilmesi veya tamamlanması veyahut haksız iadenin geri alınması ceza uygulanmasına mani teşkil etmez. (VUK. Md. 341)
VERGİ ZİYAI CEZASI (VUK Md. 344)
Vergi ziyaı suçu, mükellef veya sorumlular tarafından 341. Maddede yazılı hallerle vergi ziyaına sebebiyet verilmesidir. Vergi ziyaı suçu işleyenlere vergi cezası kesilir ve bu ceza ziyaa uğratılan verginin bir katıdır.
Vergi ziyaına 359 uncu maddede yazılı fiillerle sebebiyet verilmesi halinde bu ceza üç kat, bu fiillere iştirak edenlere ise bir kat olarak uygulanır.
Vergi, incelemesine başlanılmasından veya takdir komisyonuna sevk edilmesinden sonra verilenler hariç olmak üzere, kanuni süresi geçtikten sonra verilen vergi beyannameleri için bu madde uyarınca kesilecek ceza yüzde elli oranında uygulanır.
Uzlaşılan vergilerde ceza, uzlaşılan vergi tutarına göre düzeltilir. (VUK.’nun 344. Maddesi)
KAÇAKÇILIK SUÇLARI VE CEZALARI
Madde 359 – (Değişik: 23/1/2008-5728/276 md.)
a) Vergi kanunlarına göre tutulan veya düzenlenen ve saklanma ve ibraz mecburiyeti bulunan;
1) Defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hileleri yapanlar, gerçek olmayan veya kayda konu işlemlerle ilgisi bulunmayan kişiler adına hesap açanlar veya defterlere kaydı gereken hesap ve işlemleri vergi matrahının azalması sonucunu doğuracak şekilde tamamen veya kısmen başka defter, belge veya diğer kayıt ortamlarına kaydedenler,
2) Defter, kayıt ve belgeleri tahrif edenler veya gizleyenler veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar, hakkında on sekiz aydan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Varlığı noter tasdik kayıtları veya sair suretlerle sabit olduğu halde, inceleme sırasında vergi incelemesine yetkili kimselere defter ve belgelerin ibraz edilmemesi, bu fıkra hükmünün uygulanmasında gizleme olarak kabul edilir. Gerçek bir muamele veya duruma dayanmakla birlikte bu muamele veya durumu mahiyet veya miktar itibariyle gerçeğe aykırı şekilde yansıtan belge ise, muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgedir.
b) Vergi kanunları uyarınca tutulan veya düzenlenen ve saklama ve ibraz mecburiyeti bulunan defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar, üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belge, sahte belgedir.
c) Bu Kanun hükümlerine göre ancak Maliye Bakanlığı ile anlaşması bulunan kişilerin basabileceği belgeleri, Bakanlık ile anlaşması olmadığı halde basanlar veya bilerek kullananlar iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
371 inci maddedeki pişmanlık şartlarına uygun olarak durumu ilgili makamlara bildirenler hakkında bu madde hükmü uygulanmaz.
Kaçakçılık suçlarını işleyenler hakkında bu maddede yazılı cezaların uygulanması 344 üncü maddede yazılı vergi ziyaı cezasının ayrıca uygulanmasına engel teşkil etmez.
3) Vergi Cezalarını Ortadan Kaldıran Haller
- Ödeme
- Yanılma
- Pişmanlık ve ıslah
- Ölüm
- Mücbir sebepler
- Zamanaşımı
- Hata
- Cezalarda indirim
- Uzlaşma
- Yargı kararları
- Terkin
I-VERGI ZIYAI, USULSÜZLÜK VE ÖZEL USULSÜZLÜK CEZALARINDA İNDİRME
İkmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergi veya vergi farkını ve aşağıda gösterilen indirimlerden arta kalan vergi ziyaı, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarını mükellef veya vergi sorumlusu ihbarnamelerin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde ilgili vergi dairesine başvurarak vadesinde veya 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunda belirtilen türden teminat göstererek vadenin bitmesinden itibaren ÜÇ AY içinde ödeyeceğini bildirirse;
1-Vergi ziyaı cezasında kesilen cezanın birinci defa da yarısı; müteakiben kesilenlerde üçte biri;
2-Usulsüzlük veya özel usulsüzlük cezalarının üçte biri; indirilir.
Mükellef veya vergi sorumlusu ödeyeceğini bildirdiği vergi ve vergi cezasını yukarıdaki yazılı süre içinde ödemez veya dava konusu yaparsa bu madde hükmünden faydalandırılmaz.
Yukarıdaki hükümler vergi aslına tabi olmaksızın kesilen usulsüzlük cezaları hakkında da uygulanır.(213 sayılı V.U.K. Mad.376)
II-UZLASMA
Mükellefler vergi/ceza ihbarnamesinin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde bağlı olduğu vergi dairesi veya uzlaşmaya yetkili komisyonların sekretarya hizmetlerini yürütmekle görevli birime başvurarak İkmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergilerle bunlara ilişkin vergi ziyaı cezaları için uzlaşma talebinde bulunabilirler.
Kanunun 359 uncu maddesinde yazılı fiillerle vergi ziyanına sebebiyet verilmesi halinde tarh edilen vergi ve kesilen ceza ile bu fiillere iştirak edenlere kesilen ceza uzlaşma kapsamı dışındadır.(213 sayılı V.U.K. Ek Mad. 1)
Tarhiyat öncesi uzlaşmanın temin edilmemiş veya uzlaşma müzekkeresinde uzlaşmaya varılamamış olması halinde mükellefler veya ceza muhatabı olanlar tarhiyat sonrası uzlaşma talebinde bulunamazlar.(213 sayılı V.U.K. Ek Mad.11)
III-VERGI MAHKEMESINDE DAVA AÇILMASI
A-Dava Açma Süresi :
1-Otuz (30) gündür.
2-Bu süre tebliğ tarihini izleyen günden baslar.
3-Tatil günleri sürelere dahildir. Ancak, sürenin son günü tatil gününe rastlarsa süre, tatil gününü izleyen çalışma gününün bitimine kadar uzar. Bu sürenin çalışmaya ara verme günlerinde (20 Temmuz-31 Ağustos) bitmesi halinde ara verme süresinin sona erdiği günü izleyen 1 Eylül’den başlamak üzere süre 7 gün uzamış sayılır.(2577 sayılı I.Y.U.K. Mad. 7.8.61 ve 2575 sayılı D.K. Mad. 86)
B-Dava Açma Sekli :
1-Vergi mahkemesinde dava, mahkeme başkanlığına hitaben yazılmış imzalı dilekçe ile açılır. Dava konusu kararın ve belgelerin asılları veya örnekleri bu dilekçelere eklenir. (Dilekçeler ile bunlara ekli evrakın örnekleri karsı taraf sayısından bir fazla olur.)
2-Bu dilekçelerde, tarafların ve varsa vekillerinin veya temsilcilerinin ad ve soyadları veya unvanları ve adresleri davanın konusu ve sebepleri ile dayandığı deliller, davaya konu olan idari işlemin yazılı bildirim tarihi, uyuşmazlık konusu vergi veya vergi cezasının nev’i, miktarı, davanın ilgili bulunduğu yılı, tebliğ edilen ihbarnamenin tarihi, numarası ve mükellef vergi kimlik numarası gösterilir.
Vergi mahkemesi bulunmayan yerlerde, dava dilekçeleri asliye hukuk hakimliklerine veya yabancı memleketlerde Türk Konsolosluklarına verilebilir.(2577 sayılı I.Y.U.K. Mad. 3,4)
IV-ÖDEME
1-İkmalen, re’sen veya idarece tarh olunan vergiler taksit zamanlarından evvel tahakkuk etmişse taksit süreleri içinde; taksit süreleri kısmen veya tamamen geçtikten sonra tahakkuk etmiş ise; geçmiş taksitler, tahakkuk tarihinden başlayarak BIR AY içinde ödenir. (213 sayılı V.U.K.Mad. 112)
2-Memleketi terk ve ölüm gibi nedenlerle yükümlülüğü kalkanların İkmalen, re’sen veya idarece tarh olunan vergileri, tahakkuk tarihinden başlayarak BIR AY içinde ödenir. Bu süreler, 6183 sayılı Kanun gereğince teminat gösterdiği takdirde, vergi kanunu ile belli taksit zamanına kadar ve taksit zamanı geçmiş ise ÜÇ AY uzatılır.(213 sayılı V.U.K. Mad.112)
3-Vergi cezaları;
a) Cezaya karsı vergi mahkemesinde dava açılmamışsa dava açma süresinin bittiği tarihten: (213 sayılı V.U.K. mad. 368)
b) Cezaya karsı dava açılmışsa vergi mahkemesi kararı üzerine vergi dairesince düzenlenecek ihbarnamenin ilgiliye tebliğ tarihinden başlayarak: (213 sayılı V.U.K. Mad. 368)
c) Uzlaşma vaki olduğu takdirde uzlaşma tutanağının tebliğ tarihinden itibaren: (213 sayılı V.U.K. Ek Mad. 8) BIR AY içinde ödenir.
4) Vergi yargısı harçları, ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren BIR AY içinde ödenir. (492 sayılı Harçlar Kanunu Mad.55)
GECIKME FAIZI
İkmalen, re’sen veya idarece tarhiyatlarda vergi için ait olduğu vergilendirme dönemine ilişkin normal vade tarihinden;
a)Dava açılmamışsa tahakkuk tarihine,
b)Uzlaşma talep edilmiş ve uzlaşmaya varılmışsa uzlaşma tutanağının imzalandığı tarihe,
c)Dava açılmışsa vergi mahkemesi kararının tebliğ tarihine
kadar ayrıca gecikme faizi hesaplanacaktır.(213 sayılı V.U.K. Mad.112
7143 SAYILI KANUNLA GETİRİLEN İMKÂNLAR
Söz konusu Kanun ile;
» 31 Mart 2018 tarihi itibarıyla ödenmemiş vergi borçlarının gecikme faizi ve zamlarında Yİ-ÜFE* oranında güncelleme,
» Peşin ödemelerde;
- Yİ-ÜFE tutarından %90 İNDİRİM,
- Trafik Para Cezaları ve diğer idari para cezaları asıllarında %25 indirim
» Taksitli ödeme seçeneği tercih edilmesi halinde ilk taksitin süresinde ödenmesi şartıyla ikinci taksit ödeme süresi içinde geri kalan taksitlerin tamamının ödenmesi halinde;
- Yİ-ÜFE tutarından %50 İNDİRİM,
- Trafik Para Cezaları ve diğer idari para cezaları asıllarında %12,5 İNDİRİM,
» Vergi aslına bağlı olmayan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının %50’sinin silinmesi,
» Vergi ihtilaflarının sulh yoluyla sonlandırılmasında %80’e varan indirim,
» Yurt içi ve yurt dışı bazı varlıkların millî ekonomiye kazandırılması,
» İşletme kayıtlarının cezasız ve faizsiz olarak gerçek duruma uygun hale getirilmesi,
» Eczanelerde cezasız ve faizsiz stok kayıtlarının düzeltilmesi,
» Matrah ve vergi artırımında bulunan mükellefler için vergi incelemesinden muafiyet,
» İnceleme ve tarhiyat safhasındaki borçların yapılandırılması,
» Beyan edilmemiş gelirler ve kazançların pişmanlıkla cezasız ve faizsiz beyanı,
» Yapılandırılan borçların, Gelir İdaresi Başkanlığı internet adresi (www.gib.gov.tr) üzerinden anlaşmalı bankaların banka kartı/kredi kartı, banka hesabından havale yöntemi ve yabancı ülkede faaliyet gösteren bankalara ait kartlar ile ödenmesi,
» 6552, 6736 ve 7020 sayılı kanun kapsamında ödemeleri devam eden borçlar için peşin ödeme indirimi,
» Vadesi 31/12/2013 tarihinden önce olan 100 TL ve altındaki borçların silinmesi, gibi önemli imkânlar getirilmiştir.
1- KESİNLEŞMİŞ BORÇLAR
1.1. Kesinleşmiş Vergi ve Ceza Borçları Kesinleşmiş borçlarda;
- Borç asıllarının tamamı,
- Gecikme faizi ve zammı yerine Yİ-ÜFE oranları esas alınarak güncellenen tutar,
- Vergi aslına bağlı olmayan cezaların (usulsüzlük ve özel usulsüzlük) %50’sinin, ödenmesi gerekmektedir.
Bu durumda,
- Vergi aslına bağlı olan (vergi ziyaı) cezaların tamamı,
- Vergi aslına bağlı olmayan cezaların (usulsüzlük ve özel usulsüzlük) kalan %50’si,
- Gecikme faizi ve zammı gibi fer’i alacakların tamamının, tahsilinden vazgeçilecektir.
1.2. İdari Para Cezaları
Vadesi geldiği halde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş;
- İdari para cezalarının tamamı,
- Faiz, gecikme faizi ve zammı gibi fer’i alacaklar yerine Yİ-ÜFE oranları esas alınarak güncellenen tutar tahsil edilecektir.
Bu durumda, faiz, gecikme faizi ve zammı gibi fer’i alacakların tamamı silinerek tahsilinden vazgeçilecektir.
1.3. Kanun Kapsamına Giren Diğer Borçlar
Vadesi geldiği halde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş diğer borçların;
- Asıllarının tamamı,
- Faiz, gecikme faizi ve zammı yerine Yİ-ÜFE oranı esas alınarak güncellenen tutar, tahsil edilecektir.
Bu durumda, faiz, gecikme faizi ve zammı gibi fer’i alacakların tamamı silinerek tahsilinden vazgeçilecektir.
Saygılarımla,
Tuğba ÇIKMAZ
Mali Müşavir
