ELEKTRONİK SERBEST MESLEK MAKBUZU (e-smm)

Bİ REKLAM ARASI :)

1. GİRİŞ
Terzi kendi söküğünü dikemezmiş misali bu aralar meslektaşlarımız elektronik serbest meslek makbuzu üzerine çok sık sorular sormaya başladılar. Elbette değişen mevzuat, iş yoğunluğu, Covid-19 gibi pek çok husus bur durumu zaruri bir hale de getirmektedir. Bu yazımızın temel amacı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler (SMMM’ler), elektronik serbest meslek makbuzuna nasıl geçecekler sorusuna yanıt aramaktır. Akla gelen ilk soru elektronik serbest meslek makbuzu nedir? ne işe yarar olmaktadır. Elektronik serbest meslek makbuzu öteden beri kağıt olarak düzenlenen klasik serbest meslek makbuzunun dijital dünyaya taşınmış halidir. E-smm yeni bir belge türü olmayıp, Vergi Usul Kanunu’nda tanımlanan serbest meslek makbuzunun dijital halidir. Hukuki sonuçları açısından da kağıt smm ile e-smm arasında bir fark bulunmamaktadır. VUK 509 Nolu Tebliğinde “Bu Tebliğde yer alan şartlara uygun olarak elektronik belge biçiminde oluşturulan serbest meslek makbuzunu” ifade eder şeklinde tanımlanmıştır. Tebliğde ayrıca e-serbest meslek uygulaması için Başkanlık tarafından belirlenen standartlara uygun olarak serbest meslek makbuzunun elektronik ortamda oluşturulması, muhafazası, ibrazı ve raporlamasını kapsayan uygulamayı ifade eder tanımı bulunmaktadır.
e-smm ile ilgili ilk taslaklarda belirli bir ciroyu aşan meslek mensuplarının bu uygulamaya dahil olması planlanmıştı. Ancak daha sonra bu plan değiştirildi. VUK 509 Nolu Tebliği ile 1 Haziran 2020 itibarıyla tüm serbest meslek mükelleflerinin e-smm kullanması zorunlu hale getirildi. Sürenin yaklaştığı düşünülürse konunun önemi de ortaya çıkacaktır. Çok sık sorulan bir soru “Hocam e-smm uzar mı? Erteleme gelir mi?” oluyor. Doğal olarak bu konuda hiçbir bilgim yok. Biz uzamayacakmış gibi hazırlıklı olalım derim her zaman.

2. HUKUKİ DAYANAK
Vergi Usul Kanunu’nun Üçüncü Bölümü Serbest Meslek Makbuzları başlığını taşımaktadır. “MAKBUZ MECBURİYETİ” isimli 236’ncı maddesi ise “Serbest meslek erbabı, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşteri de bu makbuzu istemek ve almak mecburiyetindedir” hükmünü içermektedir.

VUK madde 237’de ise “Serbest meslek makbuzlarına:
1. Makbuzu verenin soyadı adı veya unvanı, adresi, vergi dairesi ve hesap numarası;
2. Müşterinin soyadı, adı veya unvanı ve adresi;
3. Alınan paranın miktarı;
4. Paranın alındığı tarih;

Yazılır ve bu makbuzlar serbest meslek erbabı tarafından imzalanır.
Serbest meslek makbuzları seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir” yazmaktadır. Vergi kanunlarımızda elektronik serbest meslek makbuzuna yönelik özel bir düzenleme bulunmamaktadır. VUK 509 Nolu tebliğinde ise “IV.4. e-Serbest Meslek Makbuzu Uygulaması” isimli bir bölüm bulunmakta ve uygulamaya ilişkin tüm düzenlemeleri içermektedir. Mesela bu bölümde e-smm’de bulunması gereken bilgiler şu şekilde detaylı olarak tanımlanmıştır:

IV.4.3. e-Serbest Meslek Makbuzunda Bulunması Gereken Bilgiler

e-Serbest Meslek Makbuzunda aşağıda yer alan bilgilerin bulunması zorunludur:

Serbest meslek erbabının; adı, soyadı, vergi dairesi, VKN veya TCKN’si, adresi.
b) Müşterinin adı, soyadı veya unvanı, adresi, vergi mükellefi ise vergi dairesi, VKN veya TCKN’si.
c) Belgenin düzenlenme tarihi ile saat ve dakika olarak düzenlenme zamanı ve belge numarası.
ç) Alınan paranın miktarı (varsa vergi tevkifatı tutarları ve katma değer vergisi tutarları ayrıntılı olarak gösterilecek şekilde).
d) Başkanlık sistemlerinden elektronik ortamda sorgulanması, doğrulanması ve görüntülenmesine imkân vermek üzere, Başkanlık tarafından bilgi içeriği belirlenen karekod veya barkod (Başkanlık tarafından ebelge.gib.gov.tr adresinden yapılan duyuruda belirtilecek tarihten itibaren).

Başkanlık, ihtiyaç duyulması halinde söz konusu bilgilere ilave bilgilerin de e-Serbest Meslek Makbuzunda bulunmasını mükelleflere gerekli duyuruları ebelge.gib.gov.tr adresinde yaparak isteyebilir.
Mükellefler e-Serbest Meslek Makbuzu üzerindeki zorunlu bilgilere ilave olarak ihtiyaçları doğrultusunda farklı bilgilere de yer verebileceklerdir.

3. E-SMM UYGULAMASINA DAHİL OLMA

VUK 509 Nolu tebliğinde vergiden muaf olmayan serbest meslek erbaplarının bu Tebliğin “IV.4.5.” numaralı bölümünde belirtilen sürelerde e-Serbest Meslek Makbuzu uygulamasına dahil olması ve belirtilen tarihlerden itibaren serbest meslek makbuzlarını “e-Serbest Meslek Makbuzu” olarak düzenlemeleri zorunludur denilmektedir. Atıfta bulunulan bölüm ise şu şekildedir:
Serbest meslek erbaplarından;
a) 1/2/2020 tarihi itibarıyla faaliyetine devam etmekte olanların 1/6/2020 tarihine,
b) 1/2/2020 tarihinden (bu tarih dâhil) itibaren faaliyetine başlayacak olanların ise işe başladıkları ayı izleyen 3 üncü ayın sonuna,
kadar e-Serbest Meslek Makbuzu uygulamasına dahil olmaları ve bu tarihlerden itibaren bu Tebliğin “V.7.” ve “VIII.” numaralı bölümlerinde belirtilen istisnai durumlar haricinde, e-Serbest Meslek Makbuzu düzenlemeleri zorunludur.
Kısaca serbest meslek mükellefleri 01.06.2020 tarihinden itibaren yazılım sistemlerinde arızalar olması gibi mücbir sebep sayılabilecek haller haricinde e-smm düzenlemeleri gerekmektedir. Yeni işe başlayan serbest meslek mükellefleri ise işe başlama tarihinden itibaren 3 ay içerisinde bu sisteme dahil olacaklardır. Bu genel kuralın bir istisnası yine VUK 509 Nolu Tebliğinde belirtilmiştir. Buna göre; “Bu Tebliğe konu e-Belge uygulamalarına dâhil olan mükellefler, uygulamaya dâhil oldukları tarihin içinde bulunduğu ayın sonuna kadar, söz konusu belgeleri kâğıt ortamda da düzenleyebilirler. Ancak aynı işlem için e-Belge veya kâğıt ortamdaki belgelerinden sadece birinin düzenlenmesi gerekmektedir. e-Belge uygulamalarına dahil olunan tarihin ait olduğu ayın sonundan itibaren, belgelerin e-Belge olarak düzenlenmesi zorunlu olup, kağıt ortamda belge düzenlenmesi halinde Kanunda yazılı cezalar tatbik edilir” gereğince 1/6/2020 tarihinde e-smm’ye geçecek olan serbest meslek erbapları, 30.06.2020 tarihine kadar kağıt smm düzenleyebileceklerdir. Ancak hem kağıt smm, hem de e-smm düzenlenmesi uygun olmayacaktır.
ÖNERİ-1: Yeni işe başlayan serbest meslek erbapları da 3 ay için kağıt makbuz ile uğraşmayıp hemen e-smm uygulamasına geçmelidirler. Bu durum kendileri için daha az maliyetli ve faydalı olacaktır.
VUK 509 Nolu Tebliğinde e-Serbest Meslek Makbuzu uygulamasına dahil olacak mükelleflerin;
a) Bu Tebliğde açıklanan usul ve esaslara uygun olarak, e-Serbest Meslek Makbuzu düzenleyebilme ve iletebilme konusunda gerekli hazırlıklarını tamamlamış olması,
b) Bu Tebliğin “V.1.” numaralı bölümünde belirtilen uygulamadan yararlanma yöntemleri ve başvuru esaslarına uygun şekilde e-Serbest Meslek Makbuzu uygulamasına dahil olmak için gerekli başvuruyu yapması,
gerekmektedir” denilmektedir. Kısaca e-smm uygulamasına geçmek için iki temel şart bulunmaktadır.
1-Gerekli teknik alt yapıya sahip olmak (bilgisayar, internet vb. )
2-Başvuru yapmış olmak,
VUK 509 Nolu tebliğine göre zorunluluk getirildiği halde e- Serbest Meslek Makbuzu uygulamasına süresi içinde geçmeyen mükellefler ile e-Serbest Meslek Makbuzu şeklinde düzenlenmesi gereken Serbest Meslek Makbuzunu, bu Tebliğin “V.7.” ve “VIII.” numaralı bölümlerinde belirtilen istisnai durumlar haricinde e-Serbest Meslek Makbuzu olarak düzenlemeyen ve almayan (matbu kağıt Serbest Meslek Makbuzu olarak düzenleyenler ve alanlar dahil) mükellefler (232 nci maddenin birinci fıkrasının 1 ila 5 numaralı bentlerinde sayılanlar) hakkında Kanununda öngörülen cezai hükümler uygulanır hükmü yer almaktadır. Kısaca cezayi yaptırımlar şu hallerde uygulanacaktır.
1-Zamanında başvuru yapılmazsa;
2-E-smm yerine kağıt smm düzenlenirse;
3-E-smm zamanında düzenlenmezse;
4-E-smm müşteriye zamanında iletilmezse;
5-E-smm elektronik olarak muhafaza ve ibraz edilmezse;
4.E-SMM BAŞVURUSU
E-smm başvurusu için serbest meslek erbaplarının öncelikle bir mali mühür cihazına veya elektronik imzaya sahip olmaları gerekmektedir. Mükellefiyetleri adi ortaklık şeklinde olan serbest meslek erbapları için mali mühür cihazı alınması gerekmektedir.
ÖNERİ-2: Serbest meslek mükelleflerinin e-imza almaları (kullanım olanağının daha geniş olması nedeniyle) daha uygun olacaktır.
www.efatura.gov.tr veya www.ebelge.gib.gov.tr adresine gidilerek sayfanın orta kısmında yer alan “BAŞVURU” bölümündeki “e-Arşiv Portal Uygulamalarına (e-Arşiv Fatura, e-SMM, e-MM) GİB Portal Yöntemini Kullanarak Başvuruda Bulunmak İçin Tıklayınız bölümünü seçmek yeterlidir. Burada açılacak olan ekrana sırasıyla serbest meslek erbabının vergi kimlik numarası/TC kimlik numarası, sicil numarası, vergi dairesi, telefonu, e-posta adresi, kanuni merkezi, mahalle/semt/ilçe, İl, Ülke bilgileri ile kesilecek belgenin türü ve uygulama başlama tarihi” bilgileri yazılacaktır.
5.E-SMM KULLANIM YÖNTEMİ SEÇİMİ
E-smm uygulamasında mükellefler, ihtiyaçlarına göre üç yöntemden birini seçerek yükümlülüklerini yerine getirebilirler. Aynı anda birden ok yöntem seçilemez. Hangi yöntem seçilirse seçilsin düzenlenen e-smm aynı özelliklere sahiptir. Yöntemler sadece e-smm düzenlemede mükelleflere kendi bünyelerine uygun yapıya uyum sağlayabilmeleri için getirilmiştir. Bu yöntemler;
1.GİB Portal Yöntemi
2.Özel Entegratör Yöntemi
3. Doğrudan Entegrasyon Yöntemi
Doğrudan entegrasyon yöntemi için serbest meslek mükellefinin çok fazla makbuz düzenliyor olması, kendi bilgi işlem servislerini GİB ile entegre edebilecek kapasiteye sahip olması gerekmektedir. Bunun için serbest meslek mükellefinin bünyesinde bilgi işlem birimlerinin olması beklenir. Eğer mükellefin server’i 48 saatten fazla ulaşılamaz hale gelirse GİB bu mükellefin doğrudan entegrayon hesabını iptal edip, GİB portal hesabını otomatik olarak açmaktadır. Çok yaygın kullanımı olmayacağı için (ayda 10.000 makbuz ve üzeri makbuz kesenlere daha uygun) bu yöntemi bu kadar kısa açıklıyorum.
GİB portal yöntemi ücretsiz olduğu için tercih edilmektedir. Mükellefler başvuru yaparken kullanılan internet adresleri üzerinden portala giriş yaparak e-smm düzenleyebileceklerdir. GİB portal uygulaması tek kişilik bir uygulama olup aynı anda birden çok kişinin sistemden e-smm düzenlemesi mümkün bulunmamaktadır. Ayrıca portal uygulamasında saklama hizmeti şu an için Maliye Bakanlığı tarafından sağlanmakla beraber, saklamaya yönelik herhangi bir garantisi yoktur. Portal yöntemi ayda çok fazla e-smm düzenlemeyecek olan mükellefler için ideal bir yöntemdir. Bu yöntemde mükellefin çok ciddi bir bilişim alt yapısı oluşturması gerekmez. E-smm portalını biraz daha kolay anlatabilmek için Maliye Bakanlığı e-beyanname sistemine benzetmek istiyorum. Maliye Bakanlığı e-beyanname sistemini kullanırken beyannameleri elle doldurup, Maliye Bakanlığı’nın istediği formata manuel dönüştürüp oluşturduğunuz paketleri sisteme elle yükleyerek tahakkukları alabilirsiniz. Ama oldukça yorucu ve vakit alıcı bu süreci, muhasebe yazılımları bir iki tuşa basmanız ile otomatik olarak hazırlamakta ve tahakkuku alabilmektedirler. İşte aynen burada olduğu gibi portal sistemi e-smm ile ilgili tüm bilgileri tek tek elle girmenizi ister. Bilgisayar yazılımları veya özel entegratör yönteminde hemen yapabileceğiniz e-smm düzenleme işlemi portal yönteminde biraz daha vakit alacaktır. Ayda çok e-smm düzenlemeyecek bir mükellef için portal yöntemini tercih etmek anlamlı olacaktır.
E-smm’nin bu alanda uzman aracı firmalar aracılığı ile gönderilmesine özel entegratör kullanımı denilmektedir. Yurtdışındaki uygulamalarda özel entegratör kullanımının en çok tercih edilen yöntem olduğu bilinmektedir. Özel entegratörler kendi yazılımları aracılığıyla portal üzerinde elle yapılması gereken pek çok işlemi otomatik hale getirdiğinden e-smm’ye ilişkin süreçlerin çok daha hızlı işletilmesini sağlamaktadırlar. Bu özel entegratörlere aracı firmalar veya servis sağlayıcılar diyebiliriz. Özel entegratör yöntemini seçen mükellefler e-smm bilgilerini özel entegratörün ara yüzüne yükleyerek, veri girişi yaparak bu aracı kurumlar sayesinde e-smm gönderebilirler. Bu özel entegratörler yazılım alanında uzman olduklarından kullanıcı dostu ara yüzler geliştirerek Maliye Bakanlığı sisteminde çok daha hızlı ve pratik bir şekilde e-smm gönderilmesini sağlamaktadırlar. Özel entegratörleri sadece e-smm göndermeye yarar demek oldukça dar bir tanımlama olacaktır. Bu özel entegratörlerden geliştirecekleri arayüzleri ve yazılımları e-smm sistemini kullanacak mükellefin ihtiyaçlarına göre geliştirmesi beklenir. Örneğin e-smm’nin sistem üzerinden gönderilmesi, e-smm tekrar düzenlenmesi sırasında bütün bilgilerin hazır gelmesi, birden çok kullanıcının e-smm düzenlemesi, güvenli e-smm saklama hizmeti, e-smm iptalinin kolaylıkla yapılması gibi pek çok ilave özelliği özel enteratörler sunabilmektedir. Daha önce entegrasyon izni almış veya portal sistemini tercih etmiş mükellefler de özel entegratör kullanabilirler. Özel entegratör firmasının seçimi tamamen mükellefin isteğine bağlıdır. Hatta mükellef isterse birden çok özel entegratör bile kullanabilir. Ancak aynı anda hem portal yöntemi hem de özel entegratör yöntemi kullanılamaz. Yine aynı şekilde hem entegrasyon hem de özel entegratör yöntemi kullanılamaz. Özel entegratör kullanımı için öncelikle seçilen özel entegratör firması ile sözleşme imzalaması gerekmektedir. Mükellefler sözleşme yaptıktan sonra, kullanıcı hesabının aktif hale gelmesiyle beraber özel entegratör aracılığı ile e-smm düzenleyebilirler. Sözleşmede kullanıcı hesabı ile yapılacak tüm işlemler taahhüt edilecek ve sözleşmede hizmetlerin kapsamı belirtilecektir. Özel entegratör firması sözleşme imzaladığı mükellefin bilgilerini ve Bakanlığa elektronik olarak bildirecektir. Başkanlık gelen bilgileri olumlu karşılarsa mükellefin kullanıcı hesabını özel entegratörden yararlanabilecek şekilde aktif hala getirecektir.
Özel entegratör ile sözleşmelerini fesh etmek veya yenilememek yine mükelleflerin kendi tercihidir. Bu durumda özel entegratör firması aynen sözleşme yapıldığında olduğu gibi sözleşmeyi fesh eden mükellefin bilgilerini elektronik ortamda Başkanlığa bildirecektir. Yine Başkanlık mükellefin kullanıcı hesaplarını kapatacaktır. Mükellefler de yeni bir özel entegratör firması seçmek, portal kullanmak veya entegrasyon yöntemi kullanmak gibi seçeneklerden birini derhal seçmek zorunda kalacaklardır. Genel kural mükelleflerin özel entegrasyon kullanımı sırasında da aynen portal yönteminde olduğu gibi kendi mali mühürleri veya e-imzaları ile e-smm’yi imzalamalarıdır. Ancak mükellefler dilerlerse özel entegratörün mali mührünü kullanarak da e-smm imzalayabilirler.
ÖNERİ-3: Özel entegratörlerin e-smm ücretleri çok düşük olup, SMMM’lere ücretsiz hizmet sunan özel entegratörler bile bulunmaktadır. E-smm’yi portal yerine özel entegratör sistemleri aracılığı ile düzenlenmesini tavsiye ederim.
ÖNERİ-4: Hangi özel entegratörü tercih edelim gibi sorular gelmektedir. Herhangi bir marka veya yazılım firmasını önermemekteyim ama kendi muhasebe yazılımınıza entegre olabilecek, defter beyan sisteminin gelir bölümüne bu makbuzları kolaylıkla kayıtlamanıza yarayabilecek özel entegratörleri tercih etmeniz yararınıza olacaktır. Böylelikle mükerer veri girişleri ile uğraşmanız gerekmez.
Mükellefin, e-Belge gönderip alma işlemini özel entegrasyon izni alan mükelleflere ait bilgi işlem sistemi vasıtasıyla gerçekleştirmesi, muhafaza ve ibraz ödevlerini ortadan kaldırmaz. e-Belge gönderip alma işleminde kullanılan bilgi işlem sistemi yazılım ve donanım alt yapısının Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde ve Türkiye Cumhuriyeti kanunlarının geçerli olduğu yerlerde bulunması zorunludur.
6.E-SMM YERİNE KAĞIT MAKBUZ KESİLEBİLECEK HALLER
VUK 509 Nolu Tebliği’ne göre e-smm yerine kağıt smm düzenlenebilecek haller aşağıdadır:
Elektronik belge olarak düzenlenme zorunluluğu getirilen belgelerin;
a) Başkanlığın ve e-Belge uygulamalarına taraf olan diğer kamu kurum ve kuruluşlarının bilgi işlem sistemlerinde meydana gelen arıza, kesinti ile bu sistemlerde yapılan bakım,
b) İspat veya tevsik edilmek kaydıyla, mükellefin ya da Başkanlıktan izin almış özel entegratör kuruluşların bilgi işlem sistemlerinde meydana gelen arıza, kesinti ile bu sistemlerde yapılan planlı bakım (yazılı bildirimde belirtilen süre ile sınırlı kalmak kaydıyla),
c) İspat veya tevsik edilmek kaydıyla, kullanılmakta olan mali mührün veya elektronik imza aracının arızalanması veya çalınması (yeni mali mühür veya elektronik imza aracının temini süresince),
ç) Bakanlık veya Başkanlık tarafından e-Belge uygulamalarına ilişkin olarak yayımlanan genel tebliğ, sirküler ve teknik kılavuz ve duyurularda, belgelerin e-Belge yerine kâğıt olarak düzenlenmesine izin verilmesi,
gibi nedenlerle, kanunen düzenlenmesi gereken sürenin geçirilmemesi kaydıyla, kâğıt olarak düzenlenmesi durumunda özel usulsüzlük cezası kesilmez.
Mükelleften kaynaklanan diğer nedenlerle, e-Belge olarak düzenlenmesi gereken belgelerin kâğıt olarak düzenlenmesi yukarıda sayılan nedenler kapsamında değerlendirilmez.
Elektronik olarak düzenlenmesi gereken belgenin, Kanunun 13 üncü maddesinde yazılı mücbir sebepler nedeniyle elektronik olarak düzenlenememesi halinde, Kanunun 373 üncü maddesi gereği özel usulsüzlük cezası kesilmez.
7.E-SMM BELGESİNİN DÜZENLENMESİ VE MÜŞTERİYE İLETİLMESİ
VUK 509 Nolu tebliğ hükümlerine göre e-smm belgesinin düzenlenmesine ve müşteriye iletilmesine yönelik düzenlemeler aşağıda yer almaktadır:
Kanunun 236 ncı maddesinde serbest meslek erbabının, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşterinin de bu makbuzu istemek ve almak mecburiyetinde olduğu hüküm altına alınmıştır. Anılan düzenleme çerçevesinde elektronik ortamda düzenlenen ve elektronik sertifika ile imzalanan e-Serbest Meslek Makbuzunun, muhatabının talebi çerçevesinde ıslak imzalı kâğıt çıktısı verilerek ya da elektronik ortamda iletilerek teslim edilmesi gerekmektedir. e-Serbest Meslek Makbuzu çıktısının ıslak imza ile imzalanması yerine serbest meslek erbabının imzasının notere tasdik ettirilip, e-Serbest Meslek Makbuzu üzerine atılacak ıslak imza yerine geçmek üzere hazır imzalı olarak düzenlenip teslim edilmesi de mümkündür.
Bu Tebliğ kapsamında e-Serbest Meslek Makbuzu düzenleyen mükelleflerin, söz konusu makbuzları elektronik ortamda muhafaza ve ibraz etmeleri gerekmektedir. Kendisine e-Serbest Meslek Makbuzu düzenlenen mükelleflerin ise teslim yöntemine göre e-Serbest Meslek Makbuzunun kâğıt çıktısını veya elektronik ortamdaki halini muhafaza ve ibraz etmeleri gerekmektedir.
e-Serbest Meslek Makbuzu ve Raporunun oluşturulması ve gönderilmesinde uyulması gereken format, standart ve Raporlama süresi ebelge.gib.gov.tr adresinde yayımlanan teknik kılavuzlarda açıklanır.
Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No:426) kapsamında onaylanan YN ÖKC’lerden e-Serbest Meslek Makbuzunda bulunan bilgileri de ihtiva eden e-Serbest Meslek Makbuzu Bilgi Fişinin, düzenleyen tarafından imzalanarak müşteriye verilmesi halinde söz konusu bilgi fişi nüshası da e-Serbest Meslek Makbuzunun kağıt çıktısı yerine geçer. Bu durum e-Serbest Meslek Makbuzunun, elektronik sertifika ile imzalanarak düzenlenmesi ve Kanun hükümlerine göre elektronik ortamda düzenleyicisi tarafından muhafaza edilmesi zorunluluğunu ortadan kaldırmaz.
Serbest meslek faaliyeti icra eden hekimlerden (diş hekimleri ile veteriner hekimler dâhil), e-Serbest Meslek Makbuzu uygulamasına olarak dâhil olanların, banka veya kredi kartı ile yapacakları tahsilatlara ilişkin düzenlenecek ÖKC Bilgi Fişi (e-SMM Bilgi Fişi)’nde yer alan banka işlem bilgilerine (işyeri no, terminal no, tahsilatta kullanılan banka veya kredi kartı numarasının son dört rakamı, kart sahibinin adı soyadı, tahsilat tutarı, onay kodu) e-Serbest Meslek Makbuzu üzerinde yer verilmesi ve ÖKC bilgi fişinin de müşteriye verilmesi koşuluyla, EFT-POS özellikli YN ÖKC’lerin de 5/1/2008 tarihli ve 26747 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No:379) ile 30/5/2008 tarihli ve 26891 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No:382)’nde belirtilen POS (fiziki ve/veya sanal) cihazı yerine kullanılması mümkün olup EFT-POS özellikli YN ÖKC’den düzenlenen bilgi fişi e-Serbest Meslek Makbuzunun kağıt çıktısı yerine geçer.
8.SONUÇ
21.02.2019 tarihinde yapılan düzenlemeye kadar, harici yollarla netten bürüte veya brütten nete hesaplamaları yapılarak e-smm portalındaki ilgili yere elle bu bilginin girilmesi gerekmekteydi. 21.02.2019 tarihinde www.ebelge.gib.gov.tr adresinde yer alan duyuru da “Serbest Meslek Makbuzlarının düzenlenmesi sırasında, yapılan tahsilatın brüt veya net olmasına göre uygulamada, “brüt ücretten”, “net ücretten” veya “net tahsilat” rakamından olmak üzere farklı hesaplamaların genellikle haricen ve özel programlar yoluyla yapılması ve bulunan tutarların belge üzerine elle yazılması gerekmekteydi. Serbest Meslek Makbuzlarının elektronik belge olarak düzenlenmesine yönelik e-SMM uygulamasında Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından ücretsiz olarak mükelleflerimize sunulan PORTAL UYGULAMASINDA hali hazırda yapılan geliştirmeler neticesinde, e-SMM düzenlenmesi sırasında, öncelikle vergi oranlarının (Gelir Vergisi Stopaj Oranı, KDV oranı ve KDV Tevkifatı Oranı ) girilmesi ve akabinde yapılan tahsilatın “brüt ücret”, “net ücret” veya “net tahsilat” olması durumuna göre, İLGİLİ ALANINA belirlenen tutarın yazılması halinde otomatik olarak diğer alanların uygulamamız tarafından hesaplanarak doldurulması (Örneğin alınan tutarın net tahsilat olduğu değerlendirildiği durumda, net tahsilat alanına tahsil edilen tutarın yazılması durumunda, “brüt ücret” ve “net ücret” alanları girilmiş vergi ve kesinti oranları da dikkate alınarak otomatik olarak hesaplanacak ve ilgili alanına yazılacaktır.) sağlanmıştır” denilmektedir.
Muhasebe meslek mensuplarının kolaylıkla yaptığı bu hesaplamaları, başka mesleklere ait serbest meslek erbaplarının yapamadığı veya hatalı sonuçlara ulaştığı görülmektedir. Teknolojinin ve yazılım biliminin imkanlarından yararlanılarak e-smm portalı kullanıcılarının hata yapabilecekleri alanların önlenmesine çalışılmaktadır. Esasen teknoloji insan hayatını kolaylaştırmak için vardır. Elektronik mali uygulamaların da mükelleflerin hata yapmasını engelleyecek şekilde dizayn edilmesi gerekmektedir.
Portal üzerinde düzenlenen e-smm’lerin iptali ile ilgili soruya forumda “e-Arşiv Fatura portal üzerinden imzalanmış/onaylanmış e-SMM, e-MM ve e-Arşiv Fatura hiç bir şekilde iptal edilemez. Fakat tevsik yükümlülüğü tarafınıza ait olmak üzere kayıtlarınıza almayıp, yeniden doğru bir biçimde makbuz veya fatura düzenleyebilirsiniz” denilmiştir. Ancak ne kanunlarımızda, ne tebliğde ne de yayınlanan klavuzlarda böyle bir bilgi yer almamaktadır. Yine forumda kaç gün geriye dönük e-smm düzenleyebiliriz şeklindeki bir soruya ise “VUK 231. maddesinde; “Fatura, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenlenir. Bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturalar hiç düzenlenmemiş sayılır.” denilmektedir. Fakat makbuzda durum farklı olarak tahsilat esası geçerli olduğundan tahsilat yapıldığı andan makbuz düzenlenmek zorundadır” yanıtı verilmiştir. Bedeli tahsil edilmemiş olan e-smm’ler için açıklama bölümüne “Bu smm’nin bedeli henüz tahsil edilmemiştir” şeklinde bir ibare yazılabilir. VUK 509 Nolu Tebliğ hükmü gereğince 1/6/2020 tarihinde e-smm’ye geçecek olan serbest meslek erbapları, 30.06.2020 tarihine kadar kağıt smm düzenleyebileceklerdir. Ancak hem kağıt smm, hem de e-smm düzenlenmesi uygun olmayacaktır.
e-smm makbuzu başvurularının son günlere bırakılmamasını tavsiye ederim. Yine alışık olduğumuz üzere konuyu bir fıkra ile bitirelim. Adamın biri bir gün mağazadan bir televizyon çalmış ve tam kapıdan çıkarken yakalanmış.Ertesi gün adamı mahkemeye çıkarmışlar.Hakim karar vermiş
-“Bir yıl hapis.”
Hırsız:
-“Ben biliyordum zaten bir yıl olacağını.”
Hakim:
-“Nereden biliyordun.”demiş
Hırsız:
-“Televizyonun üstünde bir yıl garanti yazıyordu demiş.

Bİ REKLAM ARASI :)