Hakkında icra takibi başlatılmış olan bir kamu veya özel sektör çalışanının; icra müdürlüğünce, bağlı olarak çalıştığı işverene, İcra ve İflas Kanunu’nun 355 vd. maddeleri uyarınca maaş haczi yazısı gönderilir. Bu yazı ile hiçbir sorumluluğu bulunmayan işverene, icra takibine karşı bazı sorumluluklar yüklenmiştir. Haciz yazısını alan işveren, bir hafta içinde haczin icra edildiğini ve borçlunun maaş ve ücretinin miktarını icra dairesine bildirmeye ve borç bitinceye kadar işçinin maaş veya ücretinden kesinti yaparak icra dairesine yatırmaya mecburdur. Aksi halde, İcra ve İflas Kanunu’nun açık hükmü gereğince; kesmedikleri veya ilk vasıta ile göndermedikleri para ayrıca mahkemede hüküm alınmasına hacet kalmaksızın icra dairesince, maaşlarından ve sair mallarından tahsil edilir.
Maaş haczi yazısının alındığı tarihte, işçi işten ayrılmışsa yine durumu bildiren bir dilekçe ve işten ayrılış bildirgesi eki ile ilgili icra dairesine durumu bildirmek gerekir.
İŞÇİNİN ÜCRETİNDEN YAPILABİLECEK KESİNTİ TUTARLARI
Kural olarak maaş ve ücretlerin yalnızca bir kısmına haciz uygulanabilir. İcra ve İflas Kanunu’nun 83. Maddesinde kısmen haczi mümkün olan gelirler; her tür ücret, maaş ve ödenek kısmen haczedilebilir. İş Kanunu’nun 35. Maddesi ile işçilerin aylık ücretlerinin dörtte birinden fazlasının haczedilemeyeceği düzenlenmiş olup uygulamada icra müdürleri, İcra ve İflas Kanunu’nun kendilerine verdiği inceleme yetkisini kullanmaksızın işçinin gelirinin dörtte birine haciz koymaktadır. Ayrıca aylık gelirin asgari ücreti aşması halinde ise, maaşın en fazla haczedebilecek oranı 1/3 olarak belirlenmiştir
Buna göre farklılık gösteren bir diğer husus, İş Kanunu’nda da saklı tutulan, nafaka alacaklarıdır. Genel kural, işçilerin aylık ücretlerinin dörtte birinden fazlasının kesilemeyeceği yönünde olsa da nafaka alacağının tahsili söz konusu olduğunda istisna getirilmiş olup, dörtte birlik sınır kaldırılmıştır. İşçinin ödemekle mükellef olduğu aylık nafaka borcunun tamamı, dörtte bir sınırına takılmaksızın ücret üzerinden işverence kesilip icra dairesine yatırılacaktır.
FAZLA MESAİ ÜCRETİNDE KESİNTİ TUTARI
Kamu kurumunda, bunların yarısından fazlasına iştirak ettikleri şirketlerde, kitlerde ve diğer kamu işyerlerinde çalışan işçilerin fazla mesai ücretleri haczedilememektedir.
Özel sektörde çalışan işçilerin fazla mesai ücretlerinin 1/4 ünün, tıpkı normal maaşları gibi, haczedilmesi mümkündür. Çünkü fazla mesai ödemeleri de ücret olarak kabul edilmektedir.
İŞÇİNİN MAAŞINA SIK SIK HACİZ GELMESİ DURUMUNDA
İşçinin maaşı üzerine birden fazla haciz yazısı geldi ise; hacizler sıraya konmalı ve önceki haczin kesintisi bitmedikçe diğer alacaklının alacağı için kesintiye gidilmemelidir.
- İşçinin, ücretine sık sık haciz gelmesine yol açması, işten çıkartma için Yargıtay’ca geçerli sebep sayılmıştır. Geçerli sebeple fesihte işçinin kıdem ve ihbar tazminatları ödenir. Fesih sebebinin geçerli sayılması sadece işçinin işe iadesine engel olur.
Eğer asgari ücretli bir çalışanın vergi borcu için haciz uygulanmışsa, ücretin dörtte biri değil sadece onda biri haczedilebilir (6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun md.71/II).
- İşçinin kıdem tazminatı, ihbar tazminatı gibi alacakları bakımından dörtte bir kuralı uygulanmaz ve bu ödemelerin tamamı hacze konu olur. İkramiye ise Yargıtay’ca da kabul edildiği gibi ücretten sayılır ve 1/4 kuralına tabidir.
Saygılarımla,
Mali Müşavir
Eda OKÇU
