DÖNEM SONU STOKLARDA MEYDANA GELEN ZAYİATLARIN KDV KARŞISINDAKİ DURUMLARI
A) Deprem, Sel ve Yangın Sonucu Zayi Olanlar Hallerde Durum Nedir?
3065 sayılı KDVK’nun 30/c maddesinde deprem, sel felaketi ve Maliye Bakanlığının yangın sebebiyle mücbir sebep ilan ettiği yerlerdeki yangın sonucu zayi olan mallar dolayısıyla yüklenilen KDV’nin indirimi mümkün bulunmaktadır. Deprem veya sel felaketi dolayısıyla malların kısmen veya tamamen zayi olması halinde, daha önce bu malların alımında indirilmiş olan KDV yönünden yapılacak bir işlem bulunmamaktadır. Maliye Bakanlığının mücbir sebep ilan etmediği bir yangın nedeniyle zayi olan mallara ait KDV’nin indirimi de mümkün bulunmamaktadır.[1]
Örneğin; sel felaketi nedeniyle bir şirketin deposunda yer alan malların zayi olması veya Maliye Bakanlığınca yangın sebebiyle mücbir sebep ilan edilen yerde olması koşuluyla, yangın nedeniyle malların kullanılamaz duruma gelmesi halinde bu mallara ilişkin yüklenilen vergiler indirim konusu yapılabilecektir.
Buna karşılık Maliye Bakanlığınca yangın sebebiyle mücbir sebep ilan edilmediği sürece, yangın sonucu zayi olan mal nedeniyle yüklenilen KDV’nin indirim konusu yapılması mümkün değildir. Örneğin, ithal edilen malların depolandığı antrepolarda çıkan yangın sonrasında Maliye Bakanlığınca mücbir sebep ilan edilmediği takdirde, zayi olan malların ithalinde ödenen KDV’nin indirim konusu yapılması mümkün bulunmamaktadır.
B) Fire Sonucu Meydana Gelen Kayıplarda Durum Nedir?
Fire, bir malın imalat sürecinde veya tüketiciye arzına kadar kendi doğal akışı içinde uğradığı fiziksel kayıp olarak tanımlandığından, imalat sırasında veya sonrasında meydana gelen firelerin zayi olan mal kapsamında değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır.
Bu durumda, daha önce indirim konusu yapılan KDV’nin de düzeltilmesine gerek yoktur. Ancak, yasal düzenleme veya ilgili mesleki kuruluşlar tarafından belirlenen fire miktarını aşan kayıplara ilişkin giderlerin, Gelir veya Kurumlar Vergisi Kanunlarına göre kazancın tespitinde indiriminin kabul edilmemesi halinde, bu giderler dolayısıyla yüklenilen KDV’nin de indirim konusu yapılması mümkün değildir.
Örneğin;
Akaryakıtın depolanması sırasında ortaya çıkan ve ilgili kuruluşlar tarafından belirlenen oranlar dahilindeki kayıplar,
Balık çiftliklerinde balık üretimi esnasında pazarlama aşamasına ulaşıncaya kadar geçen süreçte, balık üretim ve besleme firesi olarak oluşan balık ölümleri,
Tavuk çiftliklerinde, üretimin doğal sonucu olarak ortaya çıkan kayıplar,
Hazır giyim eşyası dikiminde veya ayakkabı yapımında üretim sürecindeki kesme, biçme, dikme gibi işlemlerin doğal sonucu olarak ortaya çıkan kayıplar,
fire olarak değerlendirilmekte olup, bunlara ilişkin olarak yüklenilen KDV indirim konusu yapılabilecektir.
C) Çalınan veya Kaybolan Malların Durumu Nedir?
Çalınan veya kaybolan mallar zayi mal olarak kabul edilir ve bu mallar için yüklenilen KDV’ler indirimler arasından çıkartılır. Bu malların maliyet bedelleri ve düzeltilen KDV’leri kayıtlara KKEG olarak alınmalıdır.[2]
Çalınma veya kaybolma, polis veya jandarma tutanağı ya da mahkeme kararı ile tevsik edilebilir durumda ise, çalınan veya kaybolan mallar için daha önce indirilen KDV’nin indirimi kabul edilemez. Daha önce indirim konusu yapılan KDV zayiatın olduğu dönem beyannamesinde ilave edilecek KDV olarak beyan edilir.
3065 sayılı KDVK’nun 30/d maddesi hükmüne göre, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen KDV mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan KDV’den indirilemeyeceğinden, çalınan emtia bedelinin ve indirilemeyen KDV’nin safi kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınması da mümkün bulunmamaktadır.
D) Bozulma, Çürüme, Kullanım Süresinin Sona Ermesi Gibi Hallerde Durum Nedir?
KDV Genel Uygulama Tebliğinin “III-C/2.4.” bölümünde, KDVK’nun 30/c maddesi uyarınca kullanım süresi geçen veya bir başka şekilde kullanılamayacak hale gelen mallar ister imha edilsin isterse edilmesin zayi olan mal mahiyetinde olduğundan mükelleflerce bu malların iktisabı dolayısıyla yüklenilen KDV’nin indirim konusu yapılmasının mümkün bulunmadığı belirtilmiştir.
E) Malların Değerinin Düşmesi Sonucu Meydana Gelen Kayıplarda Durum Nedir?
Malın tamamen yok olmaması, ancak değerinde önemli derecede düşüklük meydana gelmesi halinde malın zayi olması hükümleri geçerli olmayacaktır. Bu durumda malların zayi olması değil düşük bedelle veya zararına satısı söz konusu olacağından, bu malların iktisabı dolayısıyla yüklenilen KDV’nin indirim konusu yapılabileceği tabiidir.
Örneğin;
Üretim esnasında renginde problem olan giyeceklerin,
Yangın sonucu tamamen yok olmayan ve ekonomik değeri olan yedek parça ve malzemelerin daha düşük bir fiyatla satılması halinde bunlar nedeniyle yüklenilen KDV’nin tamamı indirim konusu yapılabilecektir.
F) Alış ve Satış Faturalarının Yasal Defterlere Eksik veya Hiç Kaydedilmesi Halinde Durum Nedir?
