MALİYET  MUHASEBESİ’NDE  İŞE DAYALI ÜCRET SİSTEMLERİ

Bİ REKLAM ARASI :)

Bu  ücret  sistemi  ikiye ayrılır.Bunlar;

Zamana Göre Ücret Sistemleri,

Üretilen İş Miktarına Dayalı .

1-ZAMANA GÖRE ÜCRET SİSTEMİ

Ülkemizde en çok uygulama alanı bulan bu ücret sistemindeki en belirgin adı asgari ücrettir.25540 sayılı Asgari Ücret Yönetmeliği’nin 4’üncü md.göre asgari ücret “işçilere normal bir çalışma günü karşılığı ödenen ve işçinin gıda,giyim,sağlık,konut,kültür ve ulaşım gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek ücret”olarak tanımlanmıştır. Hem işverenler  hem de çalışanlar tarafından  anlaşılması ve uygulanması en kolay sistemdir.

Zamana göre ücreti sisteminin üstünlükleri aşağıda belirtilmiştir;

Anlaşılması ve uygulanması en kolay sistemdir.

Ücreti hesaplamak için çalışılan zamanla ölçü alınan zaman birimi başına önceden saptanmış tarifeyi bilmek yeterlidir.

Çalışanın veriminin kolaylıkla saptanamadığı ya da hesaplanamadığı iş dalları için geçerlidir.

Kullanan işletmelerde çalışma şartları nispeten daha iyidir.Çalışan ücreti daha önce bilmektedir. Çalışanlara güven vermektedir.

Zamana göre ücreti sisteminin zayıflıkları aşağıda belirtilmiştir;

Fazla çalışan ile az çalışan arasındaki fark ücrete yansımaz.

İşçileri tembelliğe iten bir nitelik taşır.

Verimliliği ve kaliteyi yükseltmeye özendirici nitelik yoktur.Bu yüzden işgücü verimliliği düşük olabilmektedir.

İşveren işgücü maliyet giderlerinin planlamasında güçlükler çekebilir.

ÖRNEK: Normal üretim koşullarında 4 saatte 1 adet XYZ mamülü üretilmektedir.10.000 TL saat ücreti alan işçi Z,bir haftada 50 saatlik üretimden sonra 30 adet XYZ mamülü üretilmiştir. Aynı ücreti alan D ise aynı sürede 20 adet XYZ mamülü üretebilmiştir.Z  işçisinin  bir adet XYZ mamülünü 4 saatte üretirken, D işçisi  bir adet XYZ mamülünü 4 saat 120 dakikada üretebilmiştir. Z ve D işçilerinin ürettiği XYZ mamüllerinin işçilik birim maliyetleri ayrı ayrı hesaplanır.

ÇÖZÜM:

Z İŞÇİSİ(50 SAAT X 10.000)/30 ADET=16,666 TL

D İŞÇİSİ(50 SAAT X 10.000)/20 ADET=25,000 TL

Gördüğünüz gibi D işçisi Z işçisine göre  zamanı ekonomik kullanamadığından dolayı 25.000 TL’ye üretebilmiştir.

2-ÜRETİLEN İŞ MİKTARINA DAYALI ÜCRET SİSTEMLERİ

Üretilen iş miktarına dayalı ücret sistemleri parça başı ücret sistemi ve götürü ücret sistemi olarak ikiye ayrılır.Her bir birim için saptanan ücretin,birim sayısının toplamıyla çarpılması sonucunda bulunur.Bunun uygulamada görülen en yaygın türü parça başına ücrettir.

• PARÇA BAŞI ÜCRET SİSTEMİ

Bu sistemde ücret,bir işin yapılması gerekli zamana bakılmaksızın sadece üretilen birim miktarına göre hesaplanır.Üretilen birim miktarı önemlidir ve işi yapan kişi  ürettiği parça adedine göre ücret alır.Buna göre ortalama olarak işi yapanların  üretebildikleri miktarların üstünde üretimde bulunanlar daha fazla ücret alabilirler.Bu doğrultuda işçilerin çalışma isteği  artar ve çıktıları yükselir.

Parça başına ücret sistemi aşağıdaki belirtilen durumlarda kullanılır.

Çıktı birimleri ölçülebilir olduğunda,

İş akışı düzenli ve kesintiye uğramaz bir nitelik gösterdiğinde,

Kalite düzeyi çıktı miktarında daha az önemli olduğunda,

Gözetimin iyi olmadığı durumlarda,

Rekabetçi koşulların ve maliyet denetiminin,birim başına işçilik maliyetinin peşinen kesin ve sabit olmasını zorunlu kıldığında daha tatmin edici olur.

Parça Başına Ücret Sistemlerinin Üstünlükleri aşağıda belirtilmektedir;

Verimlilik artar.

Makine ve aletlerden daha çok yaralanılır.

Parça Başına Ücret Sistemlerinin Zayıflıkları aşağıda belirtilmektedir;

İşi yapan kişiler daha fazla gelir elde etmek amacıyla çok fazla çalışarak sağlıklarını tehlikeye atabilirler  ve kaliteyi gözden kaçırabilirler.

Makinelerin sık sık bozulup onarıma gerek duyulduğu durumlarda,işi yapan kişilerin denetimi dışında bazı örgütsel nedenlerle üretimin durması veya yavaşlaması durumlarında bu sitem işi yapanların aleyhine sonuçlar doğurur.

Uygulamalarda akort sistemi “para akordu” ve “zaman akordu”olarak iki değişik şekilde uygulanmaktadır.Toplu halde yapılan işler içinde “grup akordu” denilen sistem kullanılır.

 PARA AKORDU

İşçinin belli bir zaman çalışmasına karşılık,ürettiği birimler için ödeme yapılması,psikolojik baskı yapabilir.Bu nedenle fason işçiler tercih edilmektedir.Ücret günlük haftalık veya aylık ödendiğinde  günlük haftalık ve aylık ücretleri şu şekilde olacaktır.Örneğin;

GÜNLÜK     :10 ADET X 150 TL / ADET       = 1.500 TL

HAFTALIK   :30 ADET X 150 TL/ ADET        = 4.500 TL

AYLIK           :140 ADET X 150 TL / ADET    =21.000 TL

ZAMAN AKORDU

Belirli bir mamülü meydana getirmek veya belli bir operasyonu gerçekleştirmek için gerekli akort zamanı başına akort tutarı hesaplanır.Dakika olarak hesaplanan zaman akorduna göre günlük ücretin hesaplanabilmesi için aşağıdaki formül kullanılır.

GÜNLÜK ÜCRET  = Birim başına standart zamanı X Üretilen birim sayısı X Akord faktörü

Akord ücretle çalışanlar, zaman ücretiyle çalışanlara oranla daha fazla yorulduklarından ve yıprandıklarından, bu yıpranma farkını telafi için normal saat ücretlerine (kök saat ücretlerine) %15-20 oranında bir zam yapılır.Akord faktörünün formülü;

AKORD  FAKTÖRÜ = Normal saat ücreti x (Normal saat ücreti + Akord zamanı) / 60 dakika

ÖRNEK: Bir üretim işletmesinde saat başına ücret 30 TL akord zaman oranı  %15’dur.Yapılan teknik çalışma sonucunda ,bir birim mamülün üretilmesi için normal çalışma süresi 20 dakikadır.Günde bir işçi 10 birim üretim yapmaktadır.

ÇÖZÜM:

AKORD FAKTÖRÜ=30 + (30 X %15) / 60 =0,6 TL /dakika

GÜNLÜK ÜCRET  = 20dakika x 10 x0.6=120 TL

GRUP AKORDU

Eksik işçi ile çalışma halinde çalışan işçiler daha fazla makinaya bakar; ancak üretim düşürmemek için çaba sarf eden işçiye ek kazanç sağlanmalıdır. Kazanç düşüklüğüne izin vermemek için yavaş çalışan işçiyi denetleme şeklinde faydaları olmakla beraber, anlaşılması güç bir sistem oluşu, uygulanışını fazla yaygın kılmamaktadır. Aşağıdaki örnekle ayrıntılı bir şekilde anlatacağım.

ÖRNEK:Grup halinde çalışan 4 işçinin  çalışma süreleri ve saat ücretleri aşağıdaki gibidir.Yarım saatte(0, 5 saat)bir mamül üretebilmektedir.İşçiler 6 saatte 20 birim mamül üretmişlerdir.Akort za oranı  %20’dir.Her bir işçinin alacağı günlük akort ücreti hesaplayalım.

Akort Faktörü:53+ (53 x %20)=63,6 TL

Toplam Günlük Ücret:63,6 x 0.5 x 20=636 TL

Dağıtım Faktörü:636 /185=3,4378

İşçilerin grup akordundan aldığı paylar aşağıda hesaplanmıştır;

• GÖTÜRÜ ÜCRET SİSTEMİ

Yapılan işin sonucuna göre belirlenen bir ücret sistemidir. Yapılması gereken bir iş ve işin karşılığında da ücret belirlenir.

Götürü Ücret Sistemlerinin Zayıflıkları aşağıda belirtilmektedir;

Çalışanın söz konusu işi, alacağı ücret değişmeyeceği için hızlıca tamamlamaya çalışırken, işin kalitesine dikkat etmemesi durumudur.

İşi belirlenen ölçütlere göre vaktinden önce bitiren teşvik edici ek ücret ödenmemesi de sistemin diğer eksikliği oluşturmaktadır.

Saygılarımla;

HİLAL BİLADA

Bİ REKLAM ARASI :)