İşçilik alacakları haczinin usulü ile sonuçları ve işverenin bu konudaki yükümlülüklerini açıklamaya çalışacağım.
Giriş…
Öncelikle alacaklının haciz yoluna başvurabilmesi için, bir icra takibinin başlatılması ve devamında icra takibinin kesinleşmesi gerekmektedir, kesinleşmeyen icra takibine hacze gidilemez. Burada hacizin konusu işçinin çalışma karşılığında elde ettiği ücrettir, bu yola sıklıkla başvurulur ve tahsil gücüde yüksektir.
Dayanak…
İcra İflas Kanunu ‘nun “Kısmen Haczi Caiz Olan Şeyler” başlıklı 83. Madde 1 bize şöyle der; maaş ve ücretlerin kısmen haczi mümkündür. Dörtte bir oranında tutar haczedilir kalan dörtte üç oranında tutar icra memurunun takdirindedir ve borçlunun kendisi ile ailesinin sosyal ve iktisadi açıdan varlığını devam ettirebilmesi için söz konusu tutara dokunmaz ve borçluyu korur. Şöyle ki borcun tamamı kadar haciz koymak Anayasa’nın “Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir” şeklindeki 17. maddesine aykırılık meydana getirebilecektir.
İşverenin Yükümlülükleri…
İcra dairesi alacaklının talebi üzerine, borçlunun maaş veya ücretinin haczedilmesi için işçinin bağlı olarak çalıştığı işverene, İcra İflas Kanunu ‘nun 355 vd. maddeleri uyarınca maaş haczi müzekkeresi gönderilir. Müzekkere, ihtar niteliğindedir ve işveren icra dairesine ödediği ücreti ücret ödeme zamanını bildirmek ve borç bitinceye kadar söz konusu ücretin ¼ oranında tutarı icra dairesinin IBAN numarasına karışıklığa mahal vermemek için –dosya no- Tc kimlik no- Ad Soyad- açıklaması ile ödemek zorundadır.
İşveren gelen müzekkereye azami özen göstermelidir, göstermeyen ilgililer hakkında izne gerek olmaksızın, direkt olarak soruşturma açılabilecektir ve haciz tutarı kadar meblağ için ülke genelindeki tüm bankalara yazı gönderilip bloke koydurulabilir.
Aynı İşçiye Birden Fazla Haciz Durumu…
İşverence icra dosyasına maaş veya ücret haczi kesintisi yapılmaktayken aynı personele ikinci, üçüncü, dördüncü müzekkerelerin gelmesi durumunda işveren bunları tebliğ tarihinde göre alır. Müzekkereleri, kaçıncı sıraya alındıklarını mevcut kesinti yaptığı dosyayı bildirmek suretiyle cevaplamak zorundadır.
Kıdem Tazminatı, İhbar Tazminatı, İkramiye, Fazla Mesai Durumu…
İşçinin kıdem tazminatı, ihbar tazminatı alacaklarına ise ¼ kuralı uygulanmaz ve bu ödemelerin tamamı hacze konu olur, yani işveren tüm meblağı borç kapanacak tutarda icra müdürlüğüne ödemek zorundadır. İkramiye ve fazla mesai alacakları ise tıpkı ücret gibi işlem görür ve ¼ kuralına tabiidir.
Vergi Borcu Durumunda…
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun md.71/II ‘e göre işçinin maaşına vergi borcu haczi gelmişse kesinti oranı 1/10 olmalıdır.
Özden VESKE
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
