BASİT USULE TABİ MÜKELLEFLER 4/A SİGORTALI KAPSAMINDA BAŞKASINA AİT BİR İŞ YERİNDE ÇALIŞABİLİR Mİ?
Mbt.nin Değerli Üyeleri,
En çok tartışılan konulardan birisi de Basit Usul Mükelleflerinin 4/a sigorta statüsü kapsamında çalışıp çalışmayacağı ve çalışması halinde Basit usul şartlarını ihlal edip etmeyeceği konusudur. Konuyu tabiki hem gelir vergisi kanunu hem de 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu çerçevesinde incelemekte yarar vardır.
Bu konuda İstanbul Vd. Başkanlığının 20/10/2011 Tarih ve B.07.1.Gib. 1832 Sayılı Özlelgeleri ile Basit usul mükellefi ticari taksi işletmecilerinin başka bir yerde 4/a sigortalı işçi olarak çalışmalarını kendi işinin başında bilfiil bulunmama şartı nedeniyle red etmiştir. Bu özelgeyi esas alırsak tüm basit usul mükellefleri, mükellefiyetleri devam ederken; Başka bir işyerinde 4/a sigortalı statüsünde çalışamayacakmı dır?
Bildiğiniz gibi Basit Usül mükellefleri de 5510 Sayılı Kanunun Sigortalı sayılanlar başlıklı 4./b Maddesinin 1 numaralı alt bendine göre Ticari kazanç ve serbest Meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usülde gelir vergisi mükellefi olanlar kapsamında 4/b(Bağ-kur statüsü) kapsamında sigortalı sayılmışlardır. 5510 Sayılı Kanunda sigortalı sayılanlardan ise, 5510 Sayılı Yasanın 53. Maddesinde değişiklik yapan 13/02/2011 Tarih ve 6111 Sayılı Yasanın 33. Maddesi ile Sigortalıların 4. Maddenin (a) ve (b) bentlerinde yer alan Sigortalılık süreleri ile (c) bendenide yer alan sigortalılık sürelerinin aynı anda tabi olacak şekilde kanun kapsamına girmesi halinde (c) bendi kapsamında değerlendirileceği, (a) ve (b) bentlerinde yer alan sigortalılık statüsüne tabi olacak şekilde kanun kapsamına girmesi halinde ise (a) bendi kapsamında sayılacağı hem 6111 sayılı yasa ile hem de bu konudaki Sgk.nın konuya açıklık getiren 2011/36 sayılı Genel yazısı ile açıklığa kavuşturulmuştur.
Ancak 17/04/2008 Tarih ve 5754 sayılı yasanın 33 maddesi ile getirilen başka bir değişikliK ile 5510 Sayılı Kanunun 4.ncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sayıların kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden dolayı, 4. Maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı olarak bildirilmeyeceği hükmü getirilmiştir.
Yukarıda sözünü ettiğim 5510 Sayılı Yasanın 53. Maddesi Sigortalıların 4 (a), (b) ve (c) sigortalılık statülerinin aynı an da çakışması durumunda hangi statüde sayılacağı açıkça belirtilmesine rağmen bu kanunun tanıdığı hak dan kendi işyeri faaliyetine son vermeden Basit usül mükellefleri 4/a sigortalı olarak başkasına ait bir işyerinde çalışamayacakmı dır?
Gelir vergisi kanunun Basit Usüle tabi olmanın genel şartları başlıklı 1. Maddesi kendi işinde bilfiil çalışmak veya bulunmak (İşinde yardımcı işçi ve çırak kullanmak, Seyahat, hastalık, ihtiyarlık askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla geçici olarak bilfiil işinin başında bulunmamak bu şartı bozmaz. ) denilmektedir. Bu madde kapsamı gereği basit usül mükelleflerinin işinin başında bilfiil bulunması mümkün olmayacağından bunları başkasına ait bir işyerinde 4/a sigortalı olarak çalışması halinde Basit usüle tabi olmanın genel şartlarını yerine getiremeyeceğinden bu mükelleflerin 4/a sigorta statüsü kapsamında başka bir işyerinde çalışamayacağı düşünülmektedir.
Basit usüle tabi bir mükellefin işinin başında bilfiil bulunma şartı ancak işyerinin faaliyet gösterdiği saatler için geçeri olduğu açıktır. Örneğin Basit usüle tabii bir erkek berberi işyerini saat 16.00 da kapatıp 16.00-ile 23.00 saatleri arasında bir otel de hizmet akdine dayalı 4/a statüsüne tabi ücretli olarak çalışması işyerinin başında bilfiil bulunma şartını bozacakmı dır?
Ya da Basit usül mükellefi çay ocağı işleten bir şahsın işyeri faaliyeti dışında bir restaurant’ta ücretli olarak çalışması basit usül mükellefiyetini sonlandıracakmı dır? Tabiki bu şahısların ücretli olarak part time çalışmaları varsa çalışılmayan günler için de 4/b kapsamında değerlendirilip primlerini de bu kapsam da ödeyeceği açıktır.
Yukarıda anlattığım nedenlerden dolayı şahsi düşüncem Basit usülü mükelleflerinin işyeri faaliyet saatleri dışında başka bir işyerinde 4/a sigortalı kapsamında çalışmasında bir sakınca olmadığıdır.
Ancak, Bazı kısmi süreli çalışanların sigortalılığı ile ilgili ek/6 kapsamında Ticari taksi ile dolmuş ve benzeri nitelikteki şehir içi toplu taşıma araçlarını işleten kişiler bu kanunun 4 üncü maddesinin (b) bendinin 1 numaralı alt bendine tabi olmalarını gerektirecek nitelikte vergi mükellefi olmaları halinde, bu kişilerin (b) statü kapsamında değerlendirildiği de unutulmamalı dır.
Not= Bu yazı şahsi düşüncemdir. Bu konuda Gelir İdaresinin kapsamlı bir açıklayıcı yazısına ihtiyaç olduğu açıktır.
Saygılarımla,
Mustafa Günşen
