BASİT USÜL MÜKELLEFLERİ YANINDA ÇALIŞAN DİĞER ÜCRETLİ İŞÇİLERİN KIDEM VE İHBAR TAZMİNATI
Bildiğimiz gibi Basit Usül mükelleflerinin vergi tevkifatı yapma ve Muhtasar beyanname verme zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak çok nadir rastlansa da Basit usül mükellefleri yanında çalışanların haklı sebeplerle işten çıkartılmaları halinde Kıdem tazminatı ve ihbar tazminatları alıp almayacakları tartışma konusu yapılmaktadır.
Basit usül yanında çalışan diğer ücretliler vergi karnesi almak ve vergilerini kendilerinin karneye işletmek suretiyle tahakkuk ettirip ödemeleri gerekmektedir. Yani işçiden kesilen bir vergi olmadığı için işverenin de Muhtasar beyanname verme zorunluğu yoktur.
Aynı şekilde kiraladıkları işyerleri de tevkifata tabi olmayıp yıllık 1580 Tl. İ aşması halinde işyeri sahibi tarafından beyan edilip ödenmektedir.
Konumuz Basit usül mükellefi olan bir taksi işletmesi vardiyalı olarak yanında çalıştırdığı kendisi hariç 2 işçiden birini haksız yere işten çıkartmışsa işçiye ödeyeceği kıdem tazminatı ve ihbar tazminatını Muhtasar beyanname verme zorunluluğu olmadı için ilgili Vergi Dairesi Müdürlüğüne bu kesintileri beyan etmek zorunda mıdır?
Her ne kadar KdV. Kanununda isteğe bağlı mükellefiyet olup beyanname verme hakkı olsa da Muhtasar beyanname de böyle isteğe bağlı kayıt açtırma hakkı bulunmamaktadır. Öncelikle Kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı ödeyebilmek için o işyerinde 4857 Sayılı İş kanunu hükümlerinin uygulanması gerekmektedir. Konuyu daha detaylı irdelersek, 4857 sayılı Kanunun 4. maddesinin İş kanunun uygulanmayacağı yerleri tarif ederken kanunun 2. maddesinin I fıkrasına göre 507 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Kanununun 2 nci maddesinin tarifine uygun üç kişinin çalıştığı işyerlerinde İş kanunun uygulanmayacağı belirtilmiş;Ancak üç kişiden fazla çalışan işyerlerinde bu yasanın uygulanacağı açıklanmasına rağmen Basit usül mükelleflerinin esnaf sayılıp sayılmayacakları 5362 sayılı kanunun 3. maddesi ile değiştirilerek kimlerin esnaf olacağı açıklanmıştır. Buna göre ; a) Esnaf ve sanatkâr: İster gezici ister sabit bir mekânda bulunsun, Esnaf ve Sanatkâr ile Tacir ve Sanayiciyi Belirleme Koordinasyon Kurulunca belirlenen esnaf ve sanatkâr meslek kollarına dahil olup, ekonomik faaliyetini sermayesi ile birlikte bedenî çalışmasına dayandıran ve kazancı tacir veya sanayici niteliğini kazandırmayacak miktarda olan, basit usulde vergilendirilenler ve işletme hesabı esasına göre deftere tabi olanlar ile vergiden muaf bulunan meslek ve sanat sahibi kimseleri esnaf ve sanatkar olarak kabul etmiş, 6.maddesinde ise, Esnaf ve sanatkârların sicile kayıtları yapılmadıkça, hiçbir şekilde odaya kaydı yapılamaz denilmiştir.
Bu nedenle de Basit usül mükellefi toplamda üç az olmamak şartıyla İş kanunun hükümlerinin uygulanacağı ve bu işçilerinde KIDEM TAZMİNATI VE İHBAR TAZMİNATI alma şartlarını taşımaları halinde bu hakları alacakları kesindir.
Şimdi aklınıza şu soru gelebilir. Basit usül mükellefi yanında birden fazla işçi çalıştırırsa basit usül mükellefiyetinden yararlanabilir mi? Basit usülde basit usülün hududu işçi sayısı ile değil yaptıkları faaliyet , Genel ve Özel şartların taşımaları ile ilgilidir. Zaten Basit usüle tabi olma şartlarından herhangi birini takvim yılı içinde kaybedenler, ertesi takvim yılı başından itibaren gerçek usülde vergilendirileceği kanun hükmündedir. Tekrar örneğimize dönersek taksi işletmesinin yani ticari taksi sahibin yanında çalıştırdığı ve haksız yere işten çıkardığı işçi için ödediği kıdem tazminatından doğan damga v. ile ihbar tazminatından kesmiş olduğu Gelir ve Damga V. ni ,
1) Vergi dairesi Md.lüğüne başvurup isteğe bağlı Muhtasar kaydı açtırıp ödeyebilecekmidir?
2) Vergi Dairesi Md.lüğünce isteğe bağlı Muhtasar kaydı açılmayıp bu kesintilerin Emanet hesabına alınıp bu konuda Bakanlık görüşü mü alınacaktır.
3) Ya da Bundan sonra 687 Sayılı yasa gereği Muhtasar, Sgk. Eşleştirme ek/8 ile eşleştirme yaparak bu durumda olan mükelleflerin de Muhtasar beyanname vererek vergi tevkifatlarını ödemeleri konusunda Basit Usül mükelleflerine kolaylık sağlanacakmı dır? NOT0= Bu konuda bilgi alabilmek için İzmir Vergi Dairesi Başkanlığına e-post ile başvuru yaptım. Alınan yanıt tarafımdan paylaşılacaktır.
MUSTAFA GÜNŞEN
Emekli Maliyeci
