TRT GELİRLERİNİN, KAMU GELİRLERİNİN SINIFLANDIRILMASINDAKİ YERİ
Değerli MBT Üyeleri;
Devletin ve diğer kamu kuruluşlarının görevlerini yerine getirebilmeleri için gelire ihtiyaçları vardır. Bu ihtiyaç çeşitli kaynaklardan sağlanan kamu gelirleriyle karşılanmaktadır. Kamu ihtiyaçlarını karşılayacak olan kamu hizmetlerinin görülmesi için kamu harcamalarının yapılması gerekmektedir.
Devlet veya diğer kamu kuruluşları görevlerinin yerine getirebilmesi için yaptığı harcamaları çeşitli gelir kaynaklarından elde ettiği kamu gelirleriyle karşılamaktadır. Devletin bütün ihtiyaçlarını tek kaynak veya tek vergi ile karşılamak mümkün değildir. Aynı zamanda toplumu oluşturan kişilerin ödeme güçleri çeşitli kaynaklara dayanmaktadır. Mali mükellefiyetler toplumu meydana getiren kişiler arasında bu kaynaklara göre dağıtılacağından çok çeşitli kamu gelirleri ortaya çıkmaktadır. Bundan dolayı günümüzde kamu gelirleri çeşitli kaynaklardan sağlanmaktadır.
Başlıca kamu gelirlerini de şu şekilde sıralamak mümkündür:
- Vergiler
- Harçlar
- Resimler
- Şerefiyeler
- Parafiskal gelirler
- Para cezaları ve vergi cezaları
- Mülk ve teşebbüs gelirleri
- Kamu borçlanmaları
- Para politikası ve para basmaktan doğan gelirler
10) Sair gelirler (bağışlar, yardımlar, harp tazminatları ve ganimetler vs.)
Bu gelirlerden ilgisi nedeniyle sadece vergi ve vergi benzeri gelir olarak tanımlanan parafiskal gelirlere ilişkin hükümler aşağıda açıklanmaktadır.
1- VERGİ
Devlet veya diğer kamu kuruluşlarının, kamu hizmetlerini görebilmeleri için toplumu oluşturan kişilerden zora dayanarak ve karşılıksız olarak aldığı iktisadi değerlere vergi denilmektedir.
Günümüzde, devlet gelir ihtiyacının çok büyük bir kısmını vergilerle karşılamaktadır.
Klasik devlet anlayışında meydana gelen gelişmeler sonucunda devletin sosyo-ekonomik nitelikte önemli görevler yüklenmesi, vergilerin kamu gelirleri içindeki rolünü ve ehemmiyetini artırmış bulunmaktadır.
Toplumu oluşturan kişiler bakımından vergi, karşılıksız bir ödemedir. Vergi gelirleri, kamu hizmetlerine, fertlerin elde ettiği yararlara bakılmaksızın harcanmaktadır.
Yani, hiç kimse devlete verdiği vergi kadar kendisine kamu hizmeti sunulmasını isteyemez; hiç kimse, devletin gördüğü kamu hizmeti kadar, vergi vermek isteğinde bulunamaz.
Ancak, bunu vergiyi ödeyen fert ve kurumların, vergiyi tahsil eden devlet veya vergilendirme yetkisine sahip olan diğer kamu kuruluşlarından hiç bir fayda sağlamadığı anlamında yorumlamamak gerekir.
Verginin tanımından da görüleceği üzere, vergi devletin üstlenmiş olduğu, eğitim, güvenlik, yol, baraj, köprü vb . alt yapı hizmetlerini karşılamak amacıyla alınmaktadır.
2- PARAFİSKAL GELİRLER:
Parafiskal (vergi veya harç benzeri) gelirler, devletin hakimiyet hakkına dayanılarak elde edilen bir kamu geliri türüdür.
Kamu hizmeti gören bazı kamu veya yarı kamu kuruluşu niteliğinde olan iktisadi sosyal ve mesleki kuruluşların kendi üyelerinden veya hizmetten yararlananlardan çeşitli adlarla aldığı paralara parafiskal gelirler denilmektedir.
Şu halde parafiskal gelirler bazı kamu hizmetlerini gören kuruluşlar tarafından bu hizmetlerin finansmanını sağlamak için alınmaktadır.
Ticaret ve Sanayi Odaları, Ziraat Odaları, Emekli Sandığı, Sosyal Sigortalar, Bağ-kur, Barolar, Tabip Odaları vs. gibi kuruluşların devletten aldıkları yetkiye dayanarak yapmış oldukları kamu hizmetlerinin karşılığında üyelerinden veya hizmetten yararlananlardan almış oldukları paralar, parafiskal gelirleri oluşturmaktadır.
Bu kurumlarca elde edilen parafiskal gelirler onların bütçelerinde yer almaktadır. Bu kuruluşların sundukları kamusal hizmetlerle topladıkları parafiskal gelirler arasında maliyet-fiyat ilişkisi bulunmadığı gibi, yükümlülerin sunulan hizmetten yararlanmak istemedikleri takdirde yükümlülükten kurtulma olanağı da yoktur.
Görüldüğü gibi parafiskal gelirler vergiye çok benzemekte ve ona yaklaşmaktadır. Çünkü parafiskal gelirlerde vergiler gibi birer zorunlu ödemedir.
5018 Sayılı Kamu Mali Kontrol Kanunu uygulamasında TRT Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları arasında sayılmıştır.
Dolayısıyla 3093 Sayılı TRT Gelirleri Kanununda sayılan Enerji Payı Geliri ile Bandrol Ücreti Geliri Parafiskal Gelir Olarak nitelendirilmektedir.
3- VERGİLENDİRME AŞAMALARI VE TEMEL KAVRAMLAR:
Sonuç olarak vergilendirme hukukunda mevcut bulunan;
a-Mükellef
b-Vergiyi Doğuran olay
c-Tarh
d-Tebliğ
e-Tahakkuk
f-Tahsil
g-İtiraz
ğ- Vade
h-Ödeme Süresi
ı-Ödeme emri
i-Haciz Varakası
j-Cebri Tahsil Usulleri
k-Zaman Aşımı
l-Tebliğ Usulleri
m-Tebliğ Yapılacak kimseler
Gibi temel kavramlar, vergi benzeri gelir olarak tanımlanan parafiskal gelirler içinde söz konusudur.
Her ne kadar 3093 sayılı kanunda bu kavramlara ve usule ilişkin hükümlere yer verilmemiş olsa da atıfta bulunulan veya ilgili bulunan diğer kanunlarda bu kavramların tanımları ve aşamaları mevcut bulunmaktadır.
Bu nedenle bu kavramların bilinmesi enerji payı ve bandrol gelirlerinin yasal takibi açısından zorunluluk olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bir başka yazımızda vergilendirme aşamaları olan;
-TARH
-TELİĞ
-TAHAKKUK
-TAHSİL
Aşamalarının TRT bandrol ve TRT enerji payı gelirlerindeki karşılıklarını yazmaya çalışacağız.
Saygılarımla;
E. Vergi Müfettişi
Abdullah ÇAVUŞ
https://tr-tr.facebook.com/muhasebebilenlertoplulugu
