MEMUR VEYA MEMUR EMEKLİSİNİN VEFATI HALİNDE, DUL VE
YETİMLERİNE EN AZ NE KADAR AYLIK BAĞLANIR.
Değerli Okurlar,
Öncelikle ister yaşlılık aylığı almakta iken vefat eden Memurların,
isterse yaşlılık aylığı bağlanmadan vefat eden memurların hak
sahiplerine ölüm aylığı bağlanma şartlarını kısaca özetlemek
gerekirse ; 5434 Sayılı Yasanın 68. Maddesine göre ölenin
bağlanmış veya bu kanun hükümlerine göre hesaplanacak emekli adi
malullük veya vazife malüllüğü aylıklarının,
a) Dul karı ve koca için %50 si aylık alan yetimi bulunmayan dul
eşlerine %75 i,
b) Çocuklarla ana veya babanın her biri için %25 oranında
bağlanır. Ölenin aylığa müstehak bir dul karı veya kocası ile bir
yetimi bulunması halinde dul karı veya kocaya %60 yetimine
%30’u oranında, Ölenin önceki eşinden olan çocuklarıyla, hem
anadan hem babadan yetim olan veya af kanunlarına göre
tescil edilmiş bulunan çocuklarına %30 oranında aylık bağlanır.
Sonradan hem anadan, hem de babadan yetim duruma giren
çocukların aylıkları da %30 oranı uygulanmak suretiyle
yükseltilir.
c) Emekli adi,malüllük vazife malüllüğü aylığı alan veya iştirakçi
olan dul eş’e %50 oranında aylık bağlanarak ödenir.
d) Ölüm tarihinde (18) yaşını, ortaöğrenim yapmakta ise (20) ve
yükseköğrenim yapmakta ise (25) yaşını doldurmamış erkek
çocuklara aylık bağlanır. (Ortaöğretimi bitirdikten sonra
yükseköğrenime devam edebilmek için yurt dışında yabancı dil
öğrenimde geçen sürenin en çok bir yılı ile master ve lisans
üstü uzmanlık öğrenimlerde geçen sürelerin tamamı
yükseköğrenimden sayılır.
e) Kendisinden aylık bağlanacak olanlarım ölümü tarihinde evli
bulunmayan kız çocuklarına aylık bağlanır. Evlenme dolayısıyla
aylığı kesilmiş olanlardan sonradan boşanan veya dul
kalanların da eski aylıkları bağlanarak ödenir. Denilmektedir.
Vefat eden ve ölüm tarihi itibariyle emekliliği hak eden veya
yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra vefat eden Memurların hak
sahiplerine dul ve yetim aylığı bağlanma şartlarını inceledikten
sonra yukarıda oranlarda aylık bağlanan dul eş veya çocukların
bağlanmış aylıklarının alt sınır aylığından az olup olmadığını
incelemekte yarar var.
5434 Sayılı yasanın Ek 19. Maddesine göre = Bu kanuna göre
bağlanacak emekli,adi malüllük ve vazife malüllüğü aylıklarının
alt sınırı, Bu kanuna bağlı gösterge tablosunun 14. Derecenin
2.kademesi üzerinden 30 fiili hizmet yılı hesaplanacak emekli
aylığıdır. Dul ve yetimlere ödenecek aylıklar, bu maddenin birinci
fıkrasına göre hesaplanan alt sınır aylığını;
a) Dul ve yetim sayısı 3 ve daha fazla ise tamamından,
b) Dul ve yetim sayısı 2 kişi ise %90 ından,
c) Dul ve yetim sayısı 1 kişi ise %80 den az olamaz denilmekte,
Ancak Ülkemiz ile diğer ülkeler arasında yapılan sosyal
güvenlik anlaşmaları gereğince bağlanan kısmi aylıklar için bu
madde hükmünün uygulanmayacağı belirtilmiştir.
BAĞLANACAK DUL VE YETİM AYLIKLARINDA ALT SINIR
HESAPLAMASI YAPACAK OLURSAK
Son beş yıla ait Alt sınır aylıkları,
2015 Yılı için 1.298.95 Tl.
2016 Yılı için 1.542.84 Tl.
2017 Yılı için 1.682.77 Tl.
2018 Yılı için 1.901.60 Tl. ve ,
2019 Yılı için 2.522.56 Tl.dır. Bu durumda bağlanacak dul ve yetim
aylıklarının alt sınır aylığından az olup olmadığını örneklerle
incelersek,
Örnek 1) 2019 yılında yaşlılık aylığı almakta iken Vefat eden evli
eşi çalışmayan ve ortaöğrenim gören 1 çocuğu olan 1 derecenin
4. Kademesinden, 3600 ek gösterge ve 25 hizmet yılından aylık
bağlanan Memur emeklisine bağlanan emekli aylığını hesaplayıp
ve alt sınır aylığını kıyaslayacak olursak, Bağlanan yaşlılık aylığı ,
Özel Hizmet aylığı = 1.430.45
Temel Aylık = 529.61
Taban Aylığı = 1.625.44
Ek aylık = 145.50
Kıdem Aylığı = 51.92 Tl. olmak üzere bağlanan aylığı
toplamda = 3.782.92 Tl.dir,
Bu durumda Eş ve çocuğa (eş’e %60, çocuğa %30) bağlanacak
aylık toplamı 3.782.92 Tl.nin %90’ı olan 3.404.63 Tl.
alt sınır aylığı olan 2.526.56 nın %90’ı olan 2.273.90 Tl.dan daha
fazla olduğu için alt sınır aylığı esas alınmayacaktır.
Örnek 2) İdari Hizmetler sınıfından 4/1 derece ve 1200 ek
göstergeden ve 25 yıl fiili hizmet yaparken vefat eden, eşi de
sosyal güvenlik kurumundan aylık alan ve çocuğu bulunmayan bir
memura,
Özel hizmet tazminatı = 542.59
Temel Aylık = 226.90
Taban Aylık = 1.625.44
Ek aylık = 97.87
Kıdem Aylığı = 51.92 Tl. olmak üzere 2.544.72 Tl. aylık
bağlanması gerekmektedir. Vefat eden sigortalının eşi de
kendinden dolayı emekli aylığı aldığı için aylık bağlama oranı %50
olduğuna göre 2.544.72 *%50= 1.272.36 Tl. dul aylığı bağlanması
gerekirdi. Ancak 5434 sayılı kanunun ek 19. Maddesine göre hak
sahibi bir kişi olduğundan alt sınır aylığı olan 2.526.56 Tl.nin %80
den az olamayacağından bu da 2.526.56*%80= 2.021.24 Tl. olarak
bağlanması gerekmektedir. Bu durumda dul eş’e 1.272.36 Tl.
aylık yerine aylık alt sınırının %80 i olan 2.021.24 tl.aylık
Bağlanacaktır.
Not = Bu hesaplama 5510 Sayılı yasanın yürürlüğe girmesinden
sonra ilk defa 4/C kapsamında işe başlayanlar için değildir.
Saygılarımla,
Mustafa Günşen
