KURUMLARDA DEVİR, BÖLÜNME VE HİSSE DEĞİŞİMİNDE VERGİLENDİRME
Kurumlarda Devir, Bölünme ve hisse değişiminde vergilendirmenin ve ödemenin nasıl yapılacağını açıklamadan önce bu işlemlerin yeni TTK.na göre ne anlama geldiğini kısaca açıklayalım.
Yeni TTK. nun 136 ncı maddesinden başlayıp 194. maddesine kadar devam eden hükümlerine ve 6335 sayılı TTK.da yapılan değişikliklerle, Şirketlerin Birleşme, Devir ve hisse değişimi hakkında bazı değişikliklere gidilmiş, Birleşmenin tanımını yaparken de iki veya daha fazla Ticaret Şirketinin birbiri ile birleşerek yeni bir ticari şirket kurmalarından veya daha fazla ticaret Şirketinin mevcut diğer bir ticaret şirketine İLTİHAK(Katılmak) etmesi olarak tanımlamış ve bu birleşmeleri bazı kriterlere bağlamıştır. Örneğin Sermayesi ile kanuni yedek akçeleri toplamının yarısını zararla kaybolan ya da borca batık olan Şirketin birleşmesi olarak hükme bağlamıştır.
Yine aynı yasanın takip eden maddelerinde ise birleşme kapsamında yapılacak olan işlemleri açıklığa kavuşturmuş; Devrolan Şirket borçlarından ise birleşmeden önce sorumlu olan ortakların sorumluluklarının birleşmeden sonra devam edeceğini belirtmiştir. Bu konuda Kurumlar Vergisi kanununda, Katma Değer v.Kanunu, Damga ve Harçlar kanunun da bu tür Tasfiye, Birleşme ve devir işlemlerinde bazı istisnalar getirerek vergi dışı bırakmıştır.
Kurumlar Vegisi Kanunun 17,18 ve 19. Maddelerinde ve ilgili tebliğlerde Tasfiye,Birleşme,Devir ve hisse değişikliklerinde yasal mevzuatlar tam olarak belirlenmiş ise de bu işlemlerin yeni TTK. Kanunu çerçevesinde daha kapsamlı incelenmesinin yapılacak işlemler açısından daha yararlı olacağı açıktır.
Bizim şimdilik konumuz kurumların Devir, Bölünme ve hisse değişimi hallerinin nasıl yapılacağı değil Kurumlar vergisi kanununa göre nasıl vergilendirileceğini açıklamaktır.
DEVİR,BÖLÜNME VE HİSSE DEĞİŞİMİ HALLERİNDE VERGİLENDİRME Kurumlar Vergisi Kanunun 20. maddesine göre (1) Devirlerde, aşağıdaki şartlara uyulduğu takdirde, münfesih kurumun sadece devir tarihine kadar elde ettiği kazançlar vergilendirilir; birleşmeden doğan kârlar ise hesaplanmaz ve vergilendirilmez:
a) Şirket yetkili kurulunun devre ilişkin kararının Ticaret Sicilinde tescil edildiği tarih, devir tarihidir. Münfesih kurum ile birleşilen kurum;
1) Devir tarihi itibarıyla hazırlayacakları ve müştereken imzalayacakları münfesih kuruma ait kurumlar vergisi beyannamesi ile
2) Devir işleminin hesap döneminin kapandığı aydan kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği ayın sonuna kadar geçen süre içerisinde yapılması halinde, münfesih kurumun önceki hesap dönemine ilişkin olarak hazırlayacakları ve müştereken imzalayacakları münfesih kuruma ait kurumlar vergisi beyannamesini, birleşmenin Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edildiği tarihten itibaren otuz gün içinde münfesih kurumun bağlı bulunduğu vergi dairesine verirler. b) Birleşilen kurum, münfesih kurumun tahakkuk etmiş ve edecek vergi borçlarını ödeyeceğini ve diğer ödevlerini yerine getireceğini münfesih kurumun birleşme sebebiyle verilecek olan kurumlar vergisi beyannamesinin ekinde vereceği bir taahhütname ile taahhüt eder. (taahhüt etmenin VUK.8 maddesine aykırı olduğunu düşünüyorum. Çünkü VUK.8 maddeVergi kanunlariyle kabul edilen haller müstesna olmak üzere, mükellefiyete veya vergi sorumluluğuna müteallik özel mukaveleler vergi dairelerinibağlamaz,der.)Mahallin en büyük mal memuru, bu hususta birleşilen kurumdan ayrıca teminat isteyebilir. (2) Kanunun 19 uncu maddesinin üçüncü fıkrasının (a) bendine göre gerçekleştirilen bölünmelerde, aşağıdaki şartlara uyulduğu takdirde bölünme suretiyle münfesih kurumun sadece bölünme tarihine kadar elde ettiği kazançlar vergilendirilir; bölünmeden doğan kârlar ise hesaplanmaz ve vergilendirilmez:
a) Şirket yetkili kurulunun bölünmeye ilişkin kararının Ticaret Sicilinde tescil edildiği tarih, bölünme tarihidir. Bölünen kurum ile bu kurumun varlıklarını devralan kurumlar, 1) Bölünme tarihi itibarıyla hazırlayacakları ve müştereken imzalayacakları bölünen kuruma ait kurumlar vergisi beyannamesi ile,
2) Bölünme işleminin hesap döneminin kapandığı aydan kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği ayın sonuna kadar geçen süre içerisinde yapılması halinde, bölünen kurumun önceki hesap dönemine ilişkin olarak hazırlayacakları ve müştereken imzalayacakları bölünen kuruma ait kurumlar vergisi beyannamesini, bölünmenin Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edildiği tarihten itibaren otuz gün içinde bölünen kurumun bağlı olduğu vergi dairesine verirler. b) Bölünen kurumun varlıklarını devralan kurumlar, bölünen kurumun bölünme tarihine kadar tahakkuk etmiş ve edecek vergi borçlarından müteselsilen sorumlu olacaklarını ve diğer ödevlerini yerine getireceklerini, bölünen kurumun bölünme nedeniyle verilecek olan kurumlar vergisi beyannamesine ekleyecekleri bir taahhütname ile taahhüt ederler. Mahallin en büyük mal memuru, bu hususta bölünen kurum ile bu kurumun varlıklarını devralan kurumlardan teminat isteyebilir.
3) Bu Kanunun 19 uncu maddesinin üçüncü fıkrasının (b) ve (c) bentlerinde belirtilen işlemlerden doğan kârlar hesaplanmaz ve vergilendirilmez. 19 uncu maddenin üçüncü fıkrasının (b) bendine göre gerçekleştirilen kısmî bölünme işlemlerinde, bölünen kurumun bölünme tarihine kadar tahakkuk etmiş ve edecek vergi borçlarından bölünen kurumun varlıklarını devralan kurumlar, devraldıkları varlıkların emsal bedeli ile sınırlı olarak müteselsilen sorumlu olurlar. Denilmiş ve aynı yasanının 21. Maddesi ile de ödeme süresi belirtilmiştir.
MADDE 21- (2) Tasfiye ve birleşme halinde, tasfiye edilen veya birleşen kurumlar adına tasfiye veya birleşme kârı üzerinden tarh olunan vergiler, tasfiye veya birleşme nedeniyle infisah eden kuruma ait kurumlar vergisi beyannamesinin verilme süresi içinde ödenir. Tasfiye edilen veya birleşen kurumların bu Kanuna göre tahakkuk etmiş olup, henüz vadeleri gelmemiş bulunan vergileri de aynı süre içinde ödenir. (3) Kanunun 20 nci maddesinin birinci ve ikinci fıkralarına göre gerçekleştirilen devir ve bölünmelerde münfesih kurum adına tahakkuk eden vergilerden;
a) Bu fıkraların (a) bentlerinin (1) numaralı alt bentlerine göre münfesih veya bölünen kurum adına tahakkuk edenler, devralan veya birleşilen kurumun devir veya bölünmenin gerçekleştiği hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği ayın sonuna kadar,
b) Diğer hallerde ise beyanname verme süresi içerisinde, devralan veya birleşilen kurumlarca ödenir. Denilmiştir.
MUSTAFA GÜNŞEN
Emekli Maliyeci
