İZALE-İ ŞÜYU SATIŞLARINDA ALICININ HİSSEDARLARDAN BİRİ OLMASI HALİNDE KATMA DEĞER VERGİSİ MATRAHI?
Mbt.nin Değerli Üyeleri,
Öncelikle İzale_i Şüyu nedir= 4721 Sayılı Medeni Kanunun 698. Maddesi izale-i şüyu davasının kimler tarafından açılacağını (ortaklığın giderilmesi davasını ortaklardan birisi açabileceği gibi, birkaç ortak diğer ortaklara açabilmektedir. Kanuna göre ortak mal ya da gayrımenkulün paydaşlardan birisinin paylaşımı isteme hakkı vardır.) diye açıklamış İzale_i şuyu nun tarifini ise Taşınmaza ortak mülkiyet olarak sahip olan hissedarların mallarının aynen taksim edilmesi veya mahkemece satılarak bedellerinin hissedarlar arasında payları nispetinde paylaştırılması denilmiştir. 3065 sayılı Kanunun (1/3-d) maddesine göre, cebri icra, izale-i şüyu, ipoteğin paraya çevrilmesi, tasfiye gibi nedenlerle yapılan açık artırma, pazarlık ve diğer şekillerdeki satışlar da dahil olmak üzere, müzayede mahallerinde yapılan her türlü satışlar KDV’ye tabidir. Kanunun istisna ve vergi oranlarına ilişkin hükümleri bu satışlar için de geçerlidir.
Bu satışlarda vergiyi doğuran olay, satışın yapıldığı tarihte vuku bulmaktadır. Verginin mükellefi satışları düzenleyen özel veya resmi kişi ve/veya kuruluşlar olup, 3065 sayılı Kanunun (23/d) maddesi hükmüne göre, satılan malın kesin satış bedeli KDV’nin matrahıdır. Peki İzale-i şüyu nedir ve bu tür satışlarda kdv.nin matrahı nedir? İZALE-ŞÜYU ÇERÇEVESİNDE YAPILAN SATIŞLARDA ALICININ HİSSDARLARDAN BİRİ OLMASI HALİNDE İSE HİSSESİ, BU HİSSE İÇİN MÜLKİYET DEVRİ SÖZ KONUSU OLMADIĞINDAN MATRAHTAN İNDİRİLMEKTEDİR. Ayrıca izali-şüyu davalarında satışa konu bir ev ise bu evin 150 M2.yi aşmaması halinde kdv.oranı %1 olarak tahsil edilmektedir. Diğer masraflara gelince İlam harcı masrafları olarak binde 9.9, tellaliye masrafı %1 ve tapu masraflarının haricinde binde 0.75 damga vergisi alınmaktadır.
Bu satışlarda giderler dolayısıyla ödenen vergilerin, malların kesin satış bedeli üzerinden hesaplanan vergiden indirilmeyeceği, ancak müzayedeyi düzenleyenin komisyonu üzerinden hesaplanan KDV’den indirilebileyeceği. Bir komisyon söz konusu değilse, yüklenilen vergiler gider veya maliyet olarak dikkate alınacağı belirtilmiştir.
Bu satışlarla ilgili beyan ve ödeme mükellefiyeti genel esaslara göre yerine getirilir. Başka faaliyetleri dolayısıyla sürekli beyanname vermek zorunda olmayan resmi kuruluşlar (icra daireleri hariç) tarafından bu şekilde tahsil edilen KDV, yetki alanı içerisinde bulunulan vergi dairelerine en geç 7 (yedi) gün içinde ödenir. Ancak tahsilât tutarının 50.000TL’yi aşması halinde, bu süre beklenilmeksizin ertesi gün mesai bitimine kadar ödenmesi zorunludur.
Müzayede suretiyle yapılan satışlarda esas olan organizasyonun düzenlenmesi olup, müzayedeye katılan sayısının birden fazla kişi olmaması, işlemin mahiyetini değiştirmez.
İcra Dairelerinde Yapılan Satışlar = 3065 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesi ile Kanunun (17/1) inci maddesinde sayılan kurum ve kuruluşlara;
Sadece vergiye tabi işlemlerinin bulunduğu dönemler için beyanname verdirme,
Beyanname yerine kaim olmak üzere işleme esas belgeleri kabul etme,
Bu mükelleflere ait verginin beyan ve ödeme zamanı ile tahsiline ilişkin usul ve esasları belirleme,Maliye Bakanlığının yetkisindedir.
Söz konusu yetki çerçevesinde, 3065 sayılı Kanunun (1/3-d) maddesi uyarınca müzayede yoluyla satış yapan icra dairelerinin bu satışlarıyla ilgili KDV’nin beyan ve ödenmesi ile ilgili işlemlerini aşağıdaki şekilde yürütmeleri uygun görülmüştür.
Verginin Mükellefi
İcra yoluyla yapılan satışlarda verginin mükellefi, satışı gerçekleştiren icra daireleridir.
Verginin Beyanı ve Ödenmesi
İcra dairelerince müzayede mahallinde yapılan satışlar nedeniyle hesaplanan KDV, ilgili mevzuatı uyarınca en geç bedelin tahsil edildiği günü izleyen günün mesai saati bitimine kadar vergi dairesine beyan edilip aynı süre içinde ödenir.
Satışa ait KDV’nin bu süre içinde beyan edilerek ödenmemesi halinde, teslim gerçekleştirilmez.
Bu işlem sırasında her bir satışa ait bilgileri içeren ve bu Tebliğ ekinde örneği yer alan (EK:1) 5 No.lu KDV Beyannamesi kullanılır. Bu beyanname, satışı gerçekleştiren icra dairesi yetkilisi tarafından imza, tarih ve mühür kullanılmak suretiyle onaylanır. Her bir satışa ait KDV’nin tahakkukuna esas olmak üzere düzenlenen bu belgenin bir örneği ile vergi dairesi makbuzu, mükellef tarafından 213 sayılı Vergi Usul Kanununun muhafaza ve ibraz hükümleri çerçevesinde saklanır.
Aylık Bildirim
İcra dairelerince bir ay içinde yapılan satışlarla ilgili olarak vergi dairesine beyan edilerek ödenen KDV’ye ait bilgiler, ertesi ayın sonuna kadar, örneği bu Tebliğ ekinde yer alan (EK:2) bildirim ile vergi dairesine ayrıca bildirilir. Bu bildirim, satışın olmadığı dönemlerde de vergi dairesine verilir. Bildirimin vergi dairesine verilmemesi halinde, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun (352/II–7)nci maddesine göre usulsüzlük cezası uygulanır.
Beyanname ve bildirim, mükellefler tarafından bu Tebliğin ekinde yer alan örneklere göre çoğaltılıp kullanılabilir.
İşlemin Gerçekleşmemesi
Müzayede mahallinde yapılan satışlarda, satışın herhangi bir sebeple gerçekleşmemesi halinde vergi tahakkuk ettirilmez, tahakkuk ettirilen vergi terkin edilir. Buna göre, müzayede suretiyle yapılan satışlarda herhangi bir nedenle malların alıcıya tesliminin gerçekleşmemesi halinde vergiyi doğuran olay meydana gelmez.
Bu durumda teslimi gerçekleşmeyen mallar için KDV’nin ödenmiş olması halinde, bu vergi tahakkuktan terkin edilerek, alıcıya ödenmek üzere satışı yapan kurum veya kuruluşa iade edilir.Denilmektedir.
Saygılarımla
Mustafa Günşen
Emekli Maliyeci
