HANGİ HALLERDE UZLAŞMA TALEP EDİLEBİLİR ?
Vergi ve cezalarda uzlaşma; vergi hukukumuzda; “mükellefle idare arasında ortaya çıkan uyuşmazlıkların, yargı yoluna başvurmadan önce, taraflarca konuşulup görüşülerek giderilmesi, yani verginin ya da cezanın miktarı konusunda, iki taraf arasında uyuşma sağlanarak, anlaşmazlığın çözümlenmesi” şeklinde açıklanmıştır.[1]
Aşağıda yer alan nedenlerin bulunması halinde uzlaşma talep edilebilir. Bunlar;
1) Tarhiyatta VUK’nun 116, 117 ve 118. maddelerinde bulunan vergi hataları ile bunun dışında her türlü MADDİ HATA bulunması,
2) Tarhiyatta VUK’nun 369. maddesine göre YANILMA durumunun mevcut olduğunun mükellef veya ceza muhatabı tarafından iddia edilmesi,
3) Vergi ziyaına sebebiyet verilmesinin veya usulsüzlük fiilinin işlenmesinin, işlenmesinin, mükellef veya ceza muhatabı tarafından, kanun hükümlerine, gereği kadar NÜFUZ EDEMEMEKTEN ileri geldiğinin iddia olunması,
4) MÜPHEM, YORUMA AÇIK bulunan hususlarda mükelleflerin ve cezaya muhatap olanların yanılmış olmaları,
5) Tarhiyatı ve ceza kesmeyi gerektiren sebeplerin; vergi mahkemeleri, bölge idare mahkemeleri ile Danıştay veya Maliye Bakanlığı tarafından, benzer olaylarda başka yönde bildirilmiş olması.
6) Usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları vergi inceleme raporuna dayalı olarak tarh ve tebliğ edilmiş ise, bu cezalar için tarhiyattan önce uzlaşma talep edilebilir. Vergi dairesi tarafından resen kesilen özel usulsüzlük cezaları hakkında tarhiyat sonrası uzlaşma mümkün değildir. Bu gibi cezalar hakkında sadece 213 sayılı VUK’nun 376. Maddesine göre indirim talep edilebilir.
7) 3 kat kesilen vergi ziyaı cezaları için tarhiyat öncesi veya tarhiyat sonrası uzlaşma mümkün değildir. Bunlar hakkında vergi yargısında dava açılabilir. Veya 213 sayılı VUK’nun 376. Maddesine göre indirim talep edilebilir.
8) Tarhiyat sonrası uzlaşmalarda üzerinde mutabık kalınan vergi ve cezalar uzlaşma komisyonu kararı uyarınca vergi dairesi tarafından tahakkuk fişi ile tahakkuk ettirilerek mükellefçe 30 gün içerisinde ödenmesi gerekecektir. Burada yeri gelmişken belirtilmesinde fayda görülen bir husus şudur: üzerinde uzlaşılan vergi ve cezalar 30 gün içinde ödenmediği takdirde uzlaşma geçerlidir. 30 günden sonra ancak gecikme zammı devam eder. Yine aynı şekilde, üzerinde uzlaşılan vergiler için normal vade tarihinden itibaren uzlaşma komisyon kararının tarihe kadar geçmişe yönelik gecikme zammı hesaplanacaktır.
9) Üzerinde uzlaşılan vergi ve cezalarda eğer vergi hatası söz konusu ise, uzlaşma sonrası bu konuyla ilgili düzeltme talep edilerek dava açılabilir.
Uygulamada mükelleflerin yukarıdaki nedenlerden birine dayanıp dayanmadığı üzerine fazlaca durulmakta ve genellikle birinci nedenin var olduğu varsayılarak uzlaşma talepleri kabul edilmektedir. Vergi idaresi tarhiyat öncesi uzlaşma ile ilgili durumlarda mükellef ile uzlaşmama hakkına sahiptir. Yani, mükellefin uzlaşma müzakerelerinde idare isterse her an uzlaşmaya varmadan vazgeçme hakkına sahiptir. Vergi idaresinin gerek tarhiyat öncesi uzlaşmalarda ve gerekse tarhiyat sonrası uzlaşmalarda mükellef ile uzlaşmama yönünde bir tercih kullanması her zaman idarenin takdirindedir.
Uzlaşma talebinin süresinde ve usulüne uygun olarak yapıldığının ve komisyonun yetkisi içinde bulunduğunun anlaşılması durumunda, uzlaşma ile ilgili olarak yapılacak görüşmelere bizzat katılması veya resmi vekaleti olan vekilini bulundurması hususu, görüşmenin tarihi, yapılacağı yer ve saati komisyon tarafından yazı ile en az 15 gün önceden mükellefe bildirilir. Mükellefin talebi halinde 15 günlük süreye bağlı kalınmaksızın daha önceki bir tarih de belirlenebilir.
Mükellefin veya resmi vekaletini taşıyan vekilinin uzlaşma davetiyesinde belirtilen yer, tarih ve saatte toplantıya katılması halinde, uzlaşma görüşmelerine başlanır. Yapılan görüşme neticesinde, uzlaşma sağlandığı takdirde, uzlaşma komisyonu durumu üç nüsha düzenlenen tutanakla tespit eder. Bu tutanaklar, komisyon başkan ve üyeleri ile mükellef veya vekili tarafından imza altına alınmaktadır.
İmzalanan tutanağın bir nüshası mükellef veya vekiline derhal verilir. Bir nüshası gerekli işlem yapılmak üzere 3 gün içinde ilgili vergi dairesine gönderilir. Diğer bir nüshası da uzlaşma komisyonunda oluşan dosyada saklanır. Tutanağın alt kısmında “bu tutanağın bir nüshasını uzlaşma komisyonunda …/…./…. Tarihinde aldım” ibaresi ile mükellef veya vekilinin adı, soyadı ve imzası alınarak tebliğ edilmektedir.
Saygılarımla,
Eda KAYA
SMMM
İşletme Bilim Uzmanı
[1] 213 sayılı VUK, Uzlaşma 3. Bölüm, ek md.1
