Vergi İncelemesi Nedir?
Vergi incelemesinin amacı, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamaktır. Vergi incelemesi gerekli olduğunda yapılacak fiili envanter, yoklama veya arama sonucu ele geçirilecek defter ve belgeler ile araştırma sonucu elde edilecek bilgi ve bulgular da dahil olmak üzere, mükellefin defter, belge, hesap ve kayıtlarının incelenmesi suretiyle mükellef tarafından ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunun saptanmasıdır.
Ne Zaman Yapılır?
Vergi incelemesi, içinde bulunulan yılı da kapsamak üzere, takip eden yılbaşından başlayarak 5 yıl içinde önceden size bildirilmeksizin her zaman yapılabilir.
Kimler İncelemeye Yetkilidir?
Gelir İdaresi Başkanlığı merkez ve taşra teşkilatında müdür kadrolarında görev yapanlar
Hesap Uzmanları
Hesap Uzman Yardımcıları
Maliye Müfettişleri
Maliye Müfettiş Yardımcıları
Vergi Dairesi Başkanları
Defterdarlar
Gelirler Kontrolörleri
Stajyer Gelirler Kontrolörleri
Vergi Denetmenleri
Vergi Denetmen Yardımcıları
Vergi Dairesi Müdürleri
Yukarıda sayılanlar dışında hiçbir kişinin vergi inceleme yapma yetkisi yoktur.
İnceleme elemanlarının inceleme başlamadan önce kimliklerini göstermeleri yasal bir zorunluluktur.
Kimler İncelemeye Tabidir?
Vergi Usul Kanunu’na veya diğer kanunlara göre;
– Defter ve hesap tutmak,
– Evrak ve vesikaları muhafaza ve ibraz etmek mecburiyetinde olan gerçek ve tüzel kişiler vergi incelemesine tabidir.
Neden Vergi İncelemesi Başlatılır?
Vergi beyannameleri ve ekleri üzerinde ve/veya harici bilgilere dayanılarak yapılan risk analizi sonuçlarına göre veya belirli vergi konularına yönelik olarak düzenlenen görüş ve önerme raporlarına
dayanılarak ya da yapılan bir ihbar sonucu vergi incelemesi başlatılabilir. Öte yandan bir başka mükellef nezdinde inceleme yapılırken bu mükellefle ilgili olarak sizden de defter ve belgelerinizi ibraz etmeniz istenebileceği gibi sizden bazı bilgiler de talep edilebilir. Uygulamada karşıt inceleme olarak tanımlanan bu durum bir vergi incelemesi olmayıp, sadece vergi incelemesi yapılan mükellefin kayıtlarının doğruluğunun teyidi için yapılan bir araştırmadır. Karşıt incelemeye tabi tutulmuş olmanız vergi incelemesine tabi tutulduğunuz anlamına gelmemektedir. Bununla birlikte, karşıt inceleme sırasında sizin hesap, defter ve belgelerinizde yasaya aykırılık tespit edilmesi halinde, sizin de vergi incelemesine alınmanız söz konusu olabilir.
Uygulamada Hangi Tür İncelemeler Var?
– Tam inceleme: Mükelleflerin her türlü iş ve işlemlerini tüm matrah unsurlarını kapsayacak şekilde ve mükellefin tabi olduğu vergiler karşısındaki durumunu, bir veya birden fazla vergilendirme dönemi itibariyle tespit etmeye yönelik olarak yapılan incelemelerdir.
– Kısa İnceleme: Vergi matrahını oluşturan unsurlardan bir veya birkaçını belirli bir yönüyle kapsamaya yönelik olarak yapılan incelemelerdir.
– Karşıt İnceleme: Yürütülmekte olan vergi incelemeleri sırasında gerek duyulan belli konularda başka mükellefler nezdinde yapılan incelemelerdir.
İnceleme Nasıl Başlar ve Nerede Yapılır?
Her vergi incelemesi, inceleme elemanının görev yaptığı birimde yetkililer tarafından düzenlenen incelemeye ilişkin görevlendirme yazısıyla başlar. Vergi incelemeleri kural olarak incelemeye tabi olanın iş yerinde yapılır. İşyerinin müsait olmaması, ölüm, işin terk edilmesi gibi zorunlu sebeplerle incelemenin işyerinde yapılmasının imkansızlığı veya mükellef ve vergi sorumlularının istemesi ve bunun inceleme elemanınca uygun görülmesi durumunda, inceleme dairede yapılabilir. Bu takdirde inceleme elemanı belirli bir gün ve saati içeren bir yazısı ile sizi daireye davet eder. İnceleme ister mükellefin işyerinde isterse dairede yapılsın; inceleme elemanı, size inceleme konusunu bildirip, işe (incelemeye) başlama tutanağını hazırlayarak sizinle birlikte imzalar ve tutanağın bir örneğini size verir ve vergi incelemesi başlamış olur. İnceleme elemanı, vergi incelemesini gerçekleştirmek için sizden yasal defter ve belgelerin ibrazını yazılı olarak ister. Defter ve belgelerin ibrazı için 15 günden az olmamak üzere bir süre verilir. Verilen süre içerisinde defter ve belgeleri mazeretsiz olarak getirmemeniz durumunda bunları ibraz etmemiş sayılırsınız ve bu da dönem gelirinizin veya kazancınızın re’sen takdir edilmesini ve bir takım cezai yaptırımları gerektirir. Haklı bir mazeret göstermeniz durumunda, inceleme elemanınca defter ve belgelerinizi ibraz edebilmeniz için size ek süre verilir. Eğer inceleme sürecinde hiçbir şekilde görüşmeye katılmazsanız, vergi matrahınız inceleme elemanı tarafından mevcut bilgilere göre belirlenecek ve salınacak ek vergi ve ceza ile birlikte düzenlenen raporun bir örneği size gönderilecektir. Unutmayınız ki, vergi incelemesi başladıktan sonra pişmanlıkla matrahı düzeltici beyanname verilmesi mümkün değildir.
Vergi İncelemesinde Mükellefe Düşen Görevler Nelerdir?
Siz veya temsilcileriniz inceleme sürecinde bazı konulara açıklık getirmek üzere inceleme elemanının işyerine davet edilebilirsiniz. Bu davetlere zamanında katılmanız, istenen konularda inceleme elemanına gereken bilgileri vermeniz önemlidir. İnceleme sürecinde inceleme elemanlarıyla işbirliği içinde olmanız incelemenin en kısa sürede yapılmasını sağlayacaktır. Ayrıca fiili envanter yapılması durumunda inceleme elemanına yardımcı olmak zorunda olduğunuzu da unutmayınız.
İnceleme Elemanı ile Mükellefin Görüşmelerine Kimler Eşlik Edebilir?
Vergi incelemeleri ile ilgili görüşmelere;
– Defter ve kayıtlarınızla ilgili olan yetkili Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirler sizinle birlikte katılabileceği gibi,
– Mükellef adına yetkili bir temsilci de gönderilebilir.
Vergi İncelemesi Nasıl Sonuçlanır?
İnceleme sürecinde dahili ve harici tüm belgeler incelendikten sonra inceleme elemanı beyanınızın gerçek durumu yansıttığını tespit edebilir ya da hesaplanan vergi tutarında bir artış ya da azalış önerebilir.
İnceleme Sonucunda Fark Bulunmazsa;
İnceleme sonucunda beyanınızın gerçek durumu yansıttığı tespit edilmişse inceleme elemanı Kabul Raporu adı verilen bir rapor düzenler ve bu rapor vergi dairesi dosyanızda saklanır.
İnceleme Sonucunda Fark Bulunursa;
İnceleme sırasında beyan edilmemiş bir matrah unsuru ya da matrah farkı tespit edilmişse durum tutanak veya tutanaklarla tespit edilir. Düzenlenecek tutanaklar inceleme elemanınca size okunur veya okumanız sağlanır, daha sonra birlikte imzalanarak bir örneği size ya da kanuni temsilcinize verilir. Düzenlenecek rapora dayanılarak re’sen ve/veya ikmalen salınacak vergi ve/veya istenecek cezalar hakkında, kaynağında kaçakçılık suçunun bulunduğu durumlar hariç olmak üzere, tarhiyat öncesi uzlaşma istenme hakkı vardır. İncelemenin sonunda, tarhiyat öncesi uzlaşma talebinde bulunup bulunmayacağınız inceleme elemanınca sorulmakta ve tarhiyat öncesi uzlaşmadan yararlanmak isteyip istemediğiniz inceleme elemanınca tutanağa alınmaktadır. İmzalanan bu tutanaklar ile elde edilen diğer bilgi ve belgelere istinaden vergi inceleme raporu düzenlenmektedir.
İnceleme Tutanağının İmzalanmak İstenmemesi Halinde Nasıl İşlem Yapılır?
İnceleme sırasında ve gerekli görülen hallerde, vergilendirme ile ilgili olaylar ve hesap durumları tutanaklar ile tespit olunur. Eğer tutanakta yer alan hususlar hakkında herhangi bir itiraz ya da ilave açıklama varsa bunlar da tutanağa geçirilir. Tutanağa sadece defter, kayıt ve belgelerdeki hususların yazılması durumunda herhangi bir itiraz ya da şerh koyma suretiyle imzalamama hakkı yoktur ancak vergi inceleme tutanağını imzalamaktan çekinilmesi durumunda, imzaya davet yazısı gönderilir. Bu davete de cevap verilmemesi halinde defter ve belgeler mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine gönderilir ve inceleme bu suretle tamamlanır. Bu şekilde gönderilen defter ve belgeler, tutanak imzaladığı anda mükellefe iade edilir.
Saygılarımla
S.M.Mali Müşavir
Burcu ÖZTÜRK
