Dış Ticaretin koruyucu meleği: AKREDİTİF
Değerli MBT’nin Değerli Üyeleri ve Sitenin Değerli Tüm Takipçileri;
Sizler için Andersen’den Masallar gibi başlayan bu yazıyı sonuna kadar takip etmenizi öneririm.
Sizlerle çok büyük keyifle paylaştığım yazılarım aracılığıyla özellikle 20 yıla yakın profesyonel finansal işler güçler deneyimlerimi en samimi şekilde aktarmak en büyük hedefim.
İş hayatında maalesef mesleğe yeni adım atan kardeşlerime ve meslektaşlarıma çok fazla eğitici, bilgi paylaşımcı davranılmıyor. Size bir tüyo: Sizler bizleri geçip büyük adamlar olacaksınız. Sizleri kıskanıyor bu deneyimli ihtiyarlar. Sizlerin benim gibi lüzumsuz kazımasını engellemek amacı ile finansal anlamda ihtiyacınız olan her konuyu en önemli detayları ile paylaşmak istiyorum.
Ben finansal bilgilere sahip olmak için çok uğraştım, Sizlerin lüzumsuz uğraşmasını zaman kaybı olarak gördüğüm için bilinmeyenleri anlatmaya ve aktarmaya çalışıyorum ve de çalışacağım!
Ticaret Koruma Altında!
Akreditif; (Letter of Credit) çok çeşitli uygulaması olan ve sık olarak alım-satım (ticaret) sırasında ödeme garantisi sağlayan banka aracı işlemidir. Firmaların banka nezdinde açtırdıkları nakdi-gayri nakdi limit içerisinde bulunan bir çeşit gayri nakdi ödeme teminatıdır. Ticaret esnasında sadece ürün veya hizmeti satan tarafı değil, akreditifin çeşitliliği sayesinde ürün veya hizmeti alan tarafı da koruma özelliği vardır (Teminat Akreditifi-Stand by Letter of Credit)*.
Akreditif’teki Saklı Para…
Ticarete konu tarafların alım-satım işlemlerinin doğru ve tarafların mağduriyetini önleyecek şekilde tamamlamasını sağlayan bankaların tarafsız hakemlik üstlendiği akreditif işleminde para nereden gelmektedir ve nasıl sağlanmaktadır? Denizler ötesi alımlarda güvensizlik sadece ticaretin tarafları arasında değil aynı zamanda ticaretin güvenliğini akreditif ile sağlamaya çalışan bankaya karşı da olabilir. Dünyanın dört köşesine açtığınız akreditifi en garantili şekilde uygulamaya almak için Dünya finans piyasaları nezdinde tanınmış, güvenilirliği kanıtlanmış ikinci bir bankanın ödeme yükümlülüğünün sağlanması için akreditifin onaylı (confirmed Letter of Credit) olarak açılması gerekmektedir.
Akreditif Ödemesi Ne zaman Yapılır?
Ticaretin Satın Alıcısı tarafından bankası üzerinden açtığı akreditifin içeriğinde şartların tam olarak sağlanması ile banka tarafından bloke edilmiş ödeme serbest bırakılır. Serbest bırakma işlemi ise akreditifin şartlarını oluşturan hükümlerin ticaretin ilgili evrakları ile desteklenerek ödemeyi garanti altına alan banka tarafından kontrol edilmesi ile gerçekleşir. Yani; ticaretin safhalarında alıcının mağdur edilmediğinin kanıtı tamamen ticaret evrakları ile sağlanmaktadır. Sadece ürün veya hizmeti satan tarafın yükümlülüğünü yerine getirmemesi ile de sınırlanmayan bu ödeme garantisi türü aynı zamanda yolda olan ürünlerinizi taşıyan geminin de batmasına karşı sizleri korumaktadır.
Akreditif bankalar tarafından sağlanan bir garanti hizmeti olduğu için banka (bankalar) tarafından ticaretin taraflarına yansıtılan bir ücreti vardır. Bu ücret tek defada tahsil edileceği gibi; akreditifin vadesine göre aylık veya 3 er aylık dönemler halinde de ödenebilir. Akreditif tarifesi 100 usd den başlar işin mahiyetine göre artar. Bankalar limit sağladıkları firmanın bankalar nezdindeki kredilendirme derecesi, akreditif açtırma sıklığı ve açılan akreditifin tutarına bağlı olarak ücret tarifelerini firma bazında belirleme özgürlüğüne sahiptir.
Akreditifin Oyuncuları:
Amir (Buyer): İthalat işlemini gerçekleştirecek Ticari Malın Alıcısı ve parayı ödeyecek olan taraftır. Akreditifin açılış işlemini Amir gerçekleştirir.
Amir Banka (Issuing Bank): Amir’in (ithalatçı) akreditif açılış talimatına istinaden akreditif açılışını gerçekleştiren bankadır. İthalatçının ülkesinde bulunur ve akreditif açılışını gerçekleştirerek akreditif metnini SWIFT aracılığıyla ihracatçının bankasına gönderir.
Lehtar(Beneficiary): Lehine akreditif açılan ve ihracat işlemini gerçekleştirecek olan taraftır. Malların yüklemesini gerçekleştirdikten sonra, akreditif şartlarına uygun vesaik ibrazında bulunmak kaydıyla, akreditif şartlarında belirlenen zamanda ödemesini alır.
Teyit Bankası (Confirming Bank): Amir bankaya ek olarak; akreditif şartlarına uygun belgeler ibraz edildiğinde, lehtara karşı geri dönülemez ve kesin bir ödeme yükümlülüğü üstlenen ve genelde lehtarın ülkesinde bulunan bankadır.
İhbar Bankası (Advising Bank): Amir banka; akreditifin lehtara ihbar edilmesi amacıyla genellikle kendi muhabiri olan ve lehtarın ülkesinde bulunan bir bankaya akreditifi açar. İhracatçı firmaya, lehine akreditif açıldığını bildiren banka ihbar bankasıdır. Bu banka Amir Banka tarafından akreditif mesajının SWIFT aracılığıyla iletildiği banka da olabilir veya ihracatçının bankası Amir Banka’nın muhabiri değilse akreditif şartlarının ilgili alanında yer alan banka da olabilir.
Görevli Banka (Nominated Bank): Akreditifin kullanımda olduğu banka veya herhangi bir banka nezdinde kullanılır biçimde açılmış bir akreditif ise herhangi bir bankadır.
Rambursman Bankası (Reimbursing Bank): Akreditifi açan banka ile lehtara ödemeyi yapmakla görevli olan banka arasında bir kredi hattı (parasal güven limiti) yok ise; akreditifte iştira bankasının parayı talep edeceği bir banka belirlenir. Bu bankaya rambursman bankası denir.
Buraya kadar yazdıklarım genelde bulabileceğiniz bilgilerdi.
Şimdi hayatın gerçeklerine dönelim ve Akreditif Açalım…
Projenizde kullanmak veya yurtiçinde satışını yapmak için veyahut ta diğer başka bir ticari işlem için deniz aşırı ülkelerin birinden; hiç tanımadığını bir Üreticiden, Aracıdan, Satıcıdan ürün almanız gerekiyor. Dünyamızda gelinen noktada iflaslar, para kayıpları ve kulağımıza gelen birçok aldatılma hikayelerinden yola çıkarak “Ürünü görmeden parayı ödemem” mottosuyla bankanıza gittiniz. Elinizde alımı yapacağınız ürüne ait Teklif Mektubu veya Satış Sözleşmesi tabi ki hazır olarak bulunmak durumunda. Size Akreditif limitini sağlayan bankanız elinize bir form tutuşturur.
Adı Akreditif Açma Teklif Mektubudur.
ilk kısımda yukarıdaki gibi sizi ve ticareti yapacağınız firmayı tanımak amaçlı genel bilgiler yer almaktadır. İthalatçı Akreditifi açan taraftır yani satılan ürünün alıcısı yani parayı ödeyecek firmadır. Bilgileri eksiksiz ve doğru doldurmanız çok önemlidir. Bu formda vereceğiniz her bilgi akreditif metninde birebir yer alacaktır. Size veya alış verişi yapacağınız firmaya ait bilgilerin yanlış girilmesi ileride bankanıza gelecek tüm evraklar için rezerv konusu olabilir.
Yukarıda belirtilen bilgilerin altında size hemen aşağıdaki soru yöneltilir.
Ticari Malı Size satacak olan yani ihracatı yapacak olan taraf sözleşmede veya teklif mektubunda (Proforma Fatura-Proforma Invoice) akreditifin kendi İSTEDİĞİ bankasına açılmasını talep edebilir. X bankası olarak bankayı forma yazdığınızda akreditifi açacak olan Sizin bankanız (Amir Banka-Issuing Bank) akreditifin açılmasını istediğiniz banka ile arasında LINE- kredi hattı (parasal güven limiti) olup olmadığının kontrolünü yapar. Eğer kendi bankanız ile ihracatçının talep ettiği banka arasında (correponding line/credit line) yani az önce belirttiğim kredi hattı (parasal güven limiti) var ise bankanız rahatlıkla kabul edecektir. İşlemlerinizi mümkün olduğunca teyitli yani ödeme onaylı açmakta fayda vardır. Bu durumda hem ticari malın alıcısı hem de satıcısı güvence altında olacaktır. Sizin çok uzaklardan gelen ürünün karşılığı ödeyeceğiniz para ne kadar kıymetli ise, ürünü satıcısı (ihracatcı) için de ticari malı bir o kadar kıymetlidir. Diyelim ki iki banka arasında belirtilen ilişki yok. Bu durumda sahneye yukarıda belirttiğim Rambursman bankası çıkar. Rambursman bankası akreditifi açan bankaya garantörlük yapan uluslararası finans piyasalarında sözü geçen bankadır ve akreditifi açan bankanın bedeli ödememesi halinde kendisinin ödeyeceğinin sözünü verir. Ancak finans piyasalarında hiçbir iyilik karşılıksız değildir. Rambursman bankası garantör olduğu bankanın ödeyeceği parayı kendi üzerinden geçirerek komisyon alır. Komisyon bedeli rambursman bankasının bulunduğu ülke, döviz şartları vs. ye göre değişkenlik gösterir. Yukarıda da bahsettiğim üzere deniz aşırı veya uzak mesafeli ticaret sırasında güvensizlik sadece alıcı-satıcı arasında değil, bankaya karşı da yaşanmaktadır.
Sırada Doldurulacak Kısım için artık işin mutfağına tamamen dalmamız gerekiyor;
Akreditifin Türünü belirleyebilmek için türlerine hızlıca bakmakta fayda var.
Görüldüğünde Ödemeli Akreditif (Sight LC); adından da anlaşılacağı üzere; ihracatı yapan taraf (Lehdar) akreditife konu olan ürünlerin yüklemesini tamamlamasının akabinde; akreditifte belirtilen ihracatın ilgili evraklarını bankaya ulaştırması ve söz konusu evrakların akreditifte bulunan bilgi ve şartlara haiz olmasının banka tarafından onaylanmasını takiben söz konusu ithalata ait ödemenin akreditifi açan Amir Banka tarafından ihracatçının bankasına yani VARSA teyit bankasına daha sonra Görevli Bankaya yoksa direk Görevli Bankaya (İhracat Bankası) ödemesinin yapılmasıdır.
***Asla unutmayın Amir yani akreditifi açan ithalatçıdır. Başka Ülkenin Ürününü satın alan taraftır. Lehtar İhracatçıdır. Yani ürününü başka ülkeye satan taraftır. Bunu özellikle ifade etmemin sebebi sosyal medya ve internet arama motorları üzerinden yaptığınız bazı aramalarda bu kavramlar kafa karıştırıcı şekilde kullanılır.***
Vadeli Akreditif (Deffered Payment L/C); İhracatçıya yani ürünün satışını yapan tarafa (siz akreditifi açan taraf olduğunuz için İthalatçısınız) ödeme evrak(vesaik) ibrazında değil akreditifte belirtilen vade sonunda ödenmesini ifade eder. Vadeli ödemeyi kullanırken eğer akreditif çeşidimiz teyitli bir akreditif ise; belirlenen vade sonundaki ödeme garantisi teyit veren banka tarafından, eğer teyit siz bir akreditif ise ödeme garantisi amir banka tarafından verilmektedir. Vadeli Akreditiflerin ıskonto ettirilebilme yani kırdırılıp vadesinden önce ödemesinin yaptırılabilme özelliği vardır. Birazdan okuyacağınız İştira Akreditifinde bu konuyu daha detaylı anlatacağım.
Kabul Kredili Akreditif (Accaptance Credit L/C) Alıcının mal bedelini belli bir vadede ödemesini taahhüt eden ve bu ödemeye ilişkin bir poliçenin araç olduğu ödeme biçimidir. Bir başka ifade ile kabul kredisi ile satılan malın bedelinin poliçeye bağlandığı vadede satıcıya ödendiği bir ödeme biçimidir. Bu ödeme şeklinde vadeli alım yapmak isteyen ithalatçıya karşı ihracatçı, poliçeye bankanın kabul veya aval vermesiyle kendini garanti altına almış olmaktadır. İhracatçının açılan akreditife uygun vesaiki bankaya ibraz ettiğinde mal bedelini tahsil etmeyip banka tarafından kabul edilmiş poliçenin vadesinde ödeneceğini taahhüt altına alan bir ödeme biçimidir. Poliçe vesaik ekine ilave edilerek, teyitli akreditifte teyit bankası adına, teyit siz akreditifte ise genellikle amir banka adına düzenlenir. Unutmayın! Akreditife eklenen her işlem karşılığında masraf çıkarır. Poliçeyi yine bankanız düzenler ve masrafını da satış sözleşmesinde belirtildiği şekilde ihracatçıdan, ihracatçı ve ithalatçıdan veya sadece ithalatçıdan çatır çatır tahsil eder.
İştira Akreditif (Negatiation L/C) Akreditifin Kırdırılması : Şu ana kadar öğrendik ki; akreditif şarta bağlı bir ödeme yöntemidir. Akreditif açılmış olması o akreditif altında akreditif lehtarına hemen ödeme yapılacağı anlamına gelmemektedir. Akreditif altında ödeme almaya hak kazanabilmek için ilk önce yükleme yapılmalı ve daha sonra akreditifte ibrazı şarta bağlanmış vesaiklerle beraber ödeme talep edilmelidir. Amir banka ibraz edilen belgeleri inceledikten sonra uygun evrak ibrazında belgeleri kabul edip akreditif vadesinde ödeme yapmak üzere akreditif lehtarına bir ödeme tarihi vermektedir. İşte akreditifin kırdırılması denilen husus bu noktada devreye girmektedir. Amir bankalar tarafından kabul edilip ödeme vadesi bildirilen akreditifler ile ilgili olarak Türkiye’deki görevli bankalar piyasadaki geçerli ticari ıskonto oranları üzerinden akreditifi vadesinden önce ıskonto ederek ödeme yapabilmektedirler.
Peki aklınıza şu soru gelebilir; Vadeli Akreditifler Yükleme Öncesi Iskonto Ettirilebilir mi? : Hayır. vadeli akreditifler yükleme öncesinde ıskonto ettirilemezler. İlk önce yükleme yapılmalı ve belgelerin amir banka tarafından kabul edilmesi gerekmektedir. Teyitli Akreditifler Iskonto Ettirilirken Teyit Bankasının Rolü Nasıl Olmaktadır? : Teyit bankası uygun evrak ibrazında amir banka gibi ödeme yükümlülüğü altındadır. Dolayısı ile eğer bir teyit bankası uygun evrak ibrazını tespit edip evrakları kabul etmiş ise bu durumda akreditif vadesinde ödeme yapmakla yükümlüdür. Elbette bir bankanın kendi ödeme yükümlülüğünü ıskonto etmesi daha kolay olacağı için teyitli akreditifin daha kolay ıskonto ettirilebileceği düşünülmelidir.
Dönülebilir Akreditif (Revocable L/C) Akreditifte dört taraf vardır, bunlar; lehtar, amir, lehtar bankası ve amir bankasıdır. Bu akreditifte dört taraftan herhangi bir tanesi akreditiften vazgeçebilir. Sektörde aynı zamanda kabili rücu olarak da ifade edilir. İhracatçı açısından büyük bir risk taşımaktadır. Bu tip akreditif güvenli olmadığı için uygulamada nadiren kullanılır.
Dönülemez Akreditif (Irrevocable L/C) Akreditif içerisindeki koşullar hiçbir şekilde tek taraflı olarak değiştirilmediği bir akreditif şeklidir ancak taraflar kendi aralarında anlaşmaya varırlarsa o zaman değiştirilebilir. Sektör içerisinde Gayri Kabili rücu olarak ifade edilir. Genellikle tercih edilen bir akreditif çeşididir.
Teyitli Akreditif (Confirmed L/C)Akreditif açılması sürecinde eğer amir banka muhabir bankanın ödemeye teyit vermesini isterse ve bu da muhabir banka tarafından onaylanırsa o akreditif teyitli bir akreditif olur. Akreditifi teyit bankası mutlaka muhabir banka olmak zorunda değildir. Muhabir Bankadan ayrı bambaşka bir banka da devreye girerek teyit verebilir. Buradaki amaç birbirine yabancı olan ve tanımayan iki banka arasında tanınan ve güçlü bir bankanın köprü görevi görerek garantör olmasıdır. İhracatçı açısından baktığımızda ise ödeme garantisinin ihracatçının kendi bankasının vermesidir ve ihracatçı açısından tercih edilen bir durumdur.
Teyitsiz Akreditif (Uncorfirmed L/C) İhracatçının kendi bankası müşterisine amir bankanın ödeme taahhüdünü kabul etmeksizin akreditifin açıldığını lehtara ibrazından başka bir şey değildir. İhracatçı o zaman bilir ki herhangi bir şekilde ödeme gerçekleşmediği takdirde ödeme garantisini kendi bankası yapmaz bu garantiyi veren amir bankadır. Amir Bankayı Lehtar ve Bankası tanımıyor ise teyitli akreditif devreye girer.
SİZLERE TAVSİYEM, ÜÇ BEŞ KURUŞ MASRAFTAN KAÇINMAYIN, AKREDİTİFLERİNİZİ TEYİTLİ AÇTIRIN!
Yenilenebilen Akreditif (Revolving L/C) Yenilenebilen yani Rotatif akreditifler birbirleriyle uzun dönem ticari ilişkide olan ve birbirlerini iyi tanıyan alıcı ve satıcılar arasında uzun dönemde hep aynı şekilde tekrar eden yüklemeleri için tercih ettikleri bir akreditif türüdür. Taşıdığı şartlara göre kullanıldıkça otomatik olarak yenilerek tekrar kullanılabilir hale gelen ve bunun için özel bir değişiklik yapılması gerekmeyen bir akreditif çeşididir. Böylelikle her seferinde tekrar tekrar akreditif açmak yerine taraflar tek bir akreditif açmayı tercih etmekteler ve bunun sonucu olarak da formaliteler ve masraflar azalmakta zamandan tasarruf sağlayabilmektedir.
Bu tip akreditiflerde yapılan yüklemeler benzerlik göstermektedir. Akreditif lehtarı yaptığı her yüklemeye dair vesaikleri ilgili bankaya ibraz edip bedeli aldıktan sonra açılmış olan akreditif kendiliğinden yenilenir. Söz konusu bu yenileme zamana veya miktara bağlı olarak değişebilmektedirler. Örneğin, 12 aylık süre içerisinde her ay 200.000,00 USD tutarında yükleme yapılması öngörülmüşse, akreditif meblağı 200.000,00 USD olacak ve her ay 200.000 USD tutarında yükleme yapılarak 12 aylık süre boyunca bu durum tekrarlanacaktır. Zamanla ilişkili olan rotatif akreditif ikiye ayrılır:
- Kümülatif rotatif akreditif:İlk dönemde kullanılmayan miktar, takip eden dönemlere taşınır.
- Kümülatif olmayan akreditif: Belli bir dönemde kullanılmayan miktar geçerliliğini yitirir ve bir sonraki dönemlere aktarılmaz. Örneğin: 6 aylık dönem ta her ay için 15 000 $ kredi sağlanmakta olsun. Her ay bir önceki ayda belli bir miktarını çekilip çekilmediğine bakılmaksızın 15 000 $ lık miktar otomatik olarak yenilenir.
Değerle ilişkili olan rotatif akreditif, belirli geçerli dönem içinde kullanıldıktan sonra aynı şekilde ve miktarda yenilenir.
Devredilebilir akreditif
Devredilebilir akreditifte, lehine bir akreditif açılan bir ihracatçı kendi ülkesindeki üçüncü bir şahsa yani akreditifte adı geçenden başka ikinci ya da daha fazla ihracatçıya akreditifi devredebilir. Devirde ilk akreditifteki esas şartlar değiştirilmemekte sadece miktar, mal fiyatı, akreditif vadesi ve son tarihi tarafların kabulü ile değiştirilmektedir. Akreditifin ilk lehtarı, ikinci lehtarın faturalarından eksik olan kısımları kendi faturalarıyla tamamlar ve akreditifin bu kısmını alabilir. Akreditif amiri ile lehtarın ve devredilen üçüncü şahsın adları birbirine ve şartların da yeni lehtara banka tarafından bildirilmesi gerekir. Akreditif devir olunca, birinci lehtar alıcı durumuna gelmiş olur. Bu sebeple banka, birinci lehtarı alıcı olarak göstererek ikinci lehtar için yeni bir akreditif açar.
Bu tür akreditifler sadece bir kez devredilebilirler. İkinci lehtar tekrar üçüncü bir lehtara açılan akreditifi devredemez. Sadece gayrı kabili rücu akreditifler devredilebilir.
Devredilebilir akreditifler aynı zamanda nakledilebilir akreditif hükmünü taşımaktadır. İthal edilecek olan malın, ihracatçı tarafından doğrudan sağlanmasına imkân olmayan durumlarda kullanılan ve başka bir ülkeye transferi mümkün olan akreditife nakledilebilir akreditif denmektedir.
Bölünebilir akreditif
Devredilir akreditifler kısımlara bölünerek çeşitli ihracatçılara Bölünebilir Akreditif devredilebilirler. İthalatçının dışardan satın almak istediği mallan tek bir firma sağlayamıyorsa, bölünebilir akreditif açılarak çeşitli firmalarla ticaret yürütülebilir.
İthalatçı firma yabancı ülkedeki bir tek firma veya temsilcisi lehine akreditifi açtırarak zamandan ve masraftan tasarruf etmiş olur.
ŞOK OLDUNUZ MU? AKREDİTİF DÜNYASININ UCU BUCAĞI YOKTUR. HER ŞEY TİCARET İÇİN ARKADAŞLAR; BUYRUN DEVAM EDELİM YAZIMIZA…
Kırmızı Şartlı Akreditif (Red Clause L/C) İhracatçı eğer akreditif tutarının belirli bir kısmını gerekli vesaiki kendi bankasına ibraz etmeden kendisine belirli bir miktarda avans olarak ödemenin yapılmasını isterse akreditifin Red Clause L/C olmasını ister. Burada ithalatçı ihracatçıya prefinansman imkânı sağlamaktadır.
**Sayın okuyucular, riske atılmaya hiç gerek yok, bu türden uzak durulmalıdır. Sizlere tavsiyem eğer sözleşmenizde avans ödeme kısmı geçiyorsa yine akreditife bağlayın ve evrak olarak teminat mektubu (letter of performance veya advance letter of guarantee) ekleyin. İhracatçının bankasından gelecek kont garanti sizi yapacağınız avans ödemenize karşı sağlama alacaktır. Ticaretin kalan meblağını da teyitli akreditifin genel şartı olan evrak bildirimine bağladığınızda da sizden rahatı olmaz.**
Yeşil Şartlı Akreditif (Green Clause L/C) İhracatçınız kont garanti veya teminat mektubu ile uğraşmak istemeyebilir. Çünkü firmanın hem banka nezdindeki kredi limiti müsait olmayabilir hem de Finans Dünyasında hiçbir şey bedava değildir! Sloganımızı aklımızdan çıkartmayalım- garanti mektupları ve kontrgarantiler pahalı finans araçlarıdır. Bu durumda ihracatçının söz konusu avansı alabilmesi için; malları önce bir depoya banka adına teslim etmesi ve depo teslim makbuzunun bankaya iletmesi gerekir. Bu akreditif türü Yeşil Şartlı Akreditiftir.
Devredilebilir Akreditif (Transferable L/C) Yenilenebilir akreditifi anlatırken detaylı olarak değindiğim akreditif türü özellikle aracılar tarafından tercih edilen ve transit ticarette kullanılan bir akreditif şeklidir. Devredilebilir akreditifin en önemli özelliği lehtarın akreditiften doğan haklarını ve bir kısım yükümlülüklerini üçüncü taraf ya da taraflara devredilmesine olanak sağlamasıdır.
Karşılıklı Akreditif (Back to Back L/C) Devredilebilir akreditifte olduğu gibi genellikle aracılar tarafından tercih edilen ve transit ticarette kullanılan bir akreditif şeklidir. Devredilebilir akreditiften farkı ise; mevcut akreditif bir üçüncü tarafa devredilmeden lehtarın bu akreditif göstererek yeni bir akreditif açmasına olanak sağlamasından kaynaklanır. İlk süreçte lehtar olan taraf, ikinci bir akreditif aşamasında amir konumuna gelmiştir.
Teminat Akreditif (Standby L/C) Teminat akreditif diğer tüm akreditiflerden farklı bir özelliğe sahiptir. Kabul Kredili Akreditif gibi ihracatçıyı koruyan yani herhangi bir hizmetin veya taahhüdün yerine gelmemesinden dolayı garantinin verilmesidir. Ticari akreditiflerde lehtar; kendi sorumluluklarının yerine getirildiğini gösteren belgeleri ibraz ederek ödemesini alır. Stand-By akreditiflerde lehtar; amirin sorumluluklarını yerine getirmediğini bankasına belgeleyerek ödemesini alır. Teminat akreditiflerinde belge niteliğinde olan yazılı tazmin talebinin akreditife uygun olması, akreditifte öngörülen şekilde düzenlenerek ibrazı halinde akreditif bankası, varsa teyit bankası -riskle bağlı olmaksızın- akreditif meblağını ödemek zorundadır.
Amerikan bankaları ve Avrupa Bankaları, kendi mevzuatları gereği garanti ve teminat mektupları verememeleri nedeniyle, teminat mektubu ve kont garanti yerine geçmek üzere teminat akreditifi düzenlemektedir. Ancak teminat akreditifleri A.B.D ile ilişkili görülse bile uluslararası nitelikte bir üründür ve dünya çapında kullanımı gittikçe artmaktadır ve dünya genelinde ticari akreditiflerden çok daha büyük tutardadır.
Kesin Teminat Akreditifi (Performance Standby): Para ödeme taahhüdü dışında, ilgili işin yapılmasında amirin başarısızlığı sonucu oluşan zararı karşılama amacı dahil olmak üzere; bir işin yerine getirilmesi taahhüdünü güvence altına alır.
Peşin Ödeme Teminat Akreditifi (Advance Payment Standby): Lehtar tarafından amire yapılan peşin ödeme konusu işin yapılmasına ilişkin bir taahhüdü güvence altına alır.
Geçici Teminat Akreditifi (Bid Bond/Tender Bond Standby): Amirin bir ihaleye katılması ve kazanması halinde o işe ait sözleşmeyi imzalama taahhüdünü güvence altına alır.
Kont garanti (Counter Standby): Kont garanti lehtarının ayrı bir standby açmasını veya diğer bir taahhüde girmesini güvence altına alır.
Mali Teminat Akreditifi (Financial Standby): Ödünç alınmış paranın geri ödenmesi taahhüdünü güvence altına alır.
Ticari Teminat Akreditifi (Commercial Standby): Mallar veya hizmetler için diğer yöntemleri ile ödeme yapmaması halinde, amirin ödeme taahhüdünü güvence altına alır.
Doğrudan Ödeme Teminat Akreditifi (Direct Pay Standby): İş konusu ödeme taahhüdünün yerine getirilme zamanı geldiğinde ödeme yapılacağını doğrudan yani bir ödememe hali ile ilişki kurmadan güvence altına alır.
Sanırım Akreditif Teklif Mektubunun bu bölümüne ait soruların büyük kısmını cevapladık. Ufak tefek kalan noktalara bakalım;
*** Döviz Cinsi ve Tutarı: Sözleşmenizin ya da Proforma Faturanızın dibinde yer alan bedeldir.
***Tolerans Miktarı: Ürüne ait bedelin ve ürünün miktarının belirtilmediği sürece %5 olarak sabit kabul edilen +/- değer farklılığını belirtir. Maksimum uygulanacak bedel/ürün miktarı değişiklik izni %10 dur. Bu kısımda sayısal değerler % (yüzde) olarak belirtilir.
***Akreditifin vadesi: Bu kısım her şeyin bittiği tarihtir. Bu bölümü doldurmadan önce dikkate alınacak hususlar;
- Nakliyenin süresi
- Ödemenin vadesi dir.
Bu iki hareketin ne kadar süreceğini belirledikten sonra süre olarak en az 1 ay eklemenizi öneririm.
Baktınız ki akreditifin sürecinde bazı şartlarda değişiklik oldu, bankanıza dönüp vadesini uzatmasını talep edebilirsiniz. Bankanız da swift haberleşmesi aracılığıyla Lehtarın yani ihracatçının bankası ile temasa geçerek akreditifin özelliğine göre bilgilendirme yapar veya /ve onay alabilirsiniz.
***Son yükleme tarihi: Proforma Faturanızın veya Sözleşmenizin üzerinde yazan Lehtarın taahhüt ettiği son ürünlerin yola çıkmak üzere hazırlandığı tarihtir.
Akreditifte Tarihler ile ilgili hiçbir bilgi geri dönülemez değildir. İthalatçı ve İhracatçı arasında dürüstlük üzerine kurulacak iletişim çerçevesinde; çıkabilecek tüm aksaklıklara karşılık akreditifinizin açılışından sonra gerekebilecek tüm değişiklikler karşılıklı onaylarla yapılabilir. Bankanız ile temasa geçerek tarihlerinizi düzenleyebilirsiniz.
***Vesaik İbraz Süresi: Akreditif evrak beyanına dayalı bir finansman aracı olduğu için evraklarınızın da olabilecek en kısa sürede bankanıza ulaştırılabilmesi gerekir. Uluslararası akreditif kuralları kapsamında kabul edilen süre 21 gündür. Mesafenin uzaklığı ve çıkabilecek aksilikler göz önüne alınarak belirlenmiş süredir. Kendisine güvenen ithalatçı daha kısa süreleri de beyan edebilir. Akreditif açılışında belirtilen süreden daha kısa veya daha uzun sürede evrakların ulaşması durumunda da ödeme yapılır.
Devam Ediyoruz Benimle Kalın;
Karşınıza çıkan sıradaki bölüm Dış ticaretin lojistik kısmı ile ilgili bölüm olacaktır; Bu kısımda size gelecek sözleşmeden ya da ( Proforma Faturadan) yararlanmanız gerekmektedir. Sözleşme üzerinde mutlaka ilk yükleme yeri, eğer olacaksa Kaç defa da ve hangi tarihlerde sevkiyat yapılacağı, taşıma taşıtları arasında aktarma yapılıp yapılmayacağı, Ürünlerin Boşaltma yeri (liman, depo, fabrika, serbest bölge, vs.) ve hangi taşıma araçlarının kullanılacağı açıkça belirtilmelidir. Akreditifinizin içeriğine verebildiğiniz kadar detayı doğru şekilde yazmaya çalışın. Unutmayın! Akreditifin doğruluğu daha sonra bankanıza ulaşacak evrakların doğruluğu demektir. Lüzumsuz çıkabilecek rezervler hem alıcını hem de satıcını canını sıkabilir.
***** Rezerv – Reserve; Akreditif taraflarından amir bankanın, kendilerine ulaşan belgelerde tespit ettiği, akreditif metni ve genel akreditif kuralları uyumsuzluklarıdır. Bir nevi ihracatçının garantisi olan akreditif koruması geçici olarak ortadan kalkar ve ilgili evrakların ihracatçı tarafından düzeltilerek ödeme safhası ithalatçının onayına kalır.
Bankanız evraklar kendisine ulaştığında sizin akreditif metninde ne istediğinizi, ihracatçının ise buna karşılık ne gönderdiğini kontrol eder. Eğer bir evrak a rezerv koyar ise; sizi bilgilendirerek, “ödemenizi ihracatçınıza yapamıyoruz, evraklar eksik ve/veya yanlış bilgisini size iletir.
Eğer çok ta kayda değer yani gümrük işlemleri sırasında size sıkıntı çıkartmayacak bir ayrıntı ise; bankanın size göndereceği “rezervler düzeltilmiştir” beyanını imzalayıp ticari işlemin devamını sağlayabilirsiniz. Düzelttirip düzelttirmemek ithalatçının elindedir ve her halükarda evraklardaki rezervler ile ilgili bankanıza karşı taahhütname imzalarsınız.
Mal Detayı:
Alınacak Ürünün özellikleri ve bilgilerinin yer aldığı ilk bölüm yeterince açıktır ancak ufak tefek Navlun! Mal Menşei!, Sigorta! Gibi kelimeler sizi endişelendirebilir.
Hemen açıklayalım: Mal Menşei malın aşağıda istenilen vesaik/evrak kısmında belirteceğimiz Menşei Şahadetnamesi yani Malın doğduğu ve milliyetinin tabii olduğunu gösteren belgedir. Yani siz Amerika’dan Çin malı bir ürünü getirtiyor olabilirsiniz. Burada yapacağınız beyanat daha sonra gelecek evrak ile aynı olmalıdır. Yani ürünü Amerika’dan getirtiyorum, kesin Amerikan malıdır diye mantık yürütüp te gelen evraklar Çin malı çıkar ise sizi tefe koyarlar! Bu nedenle akreditif açılışı için size gelecek belge ve bilgilerin size en doğru şekilde ulaştırıldığından emin olun. Akreditif bir takım işidir. Bilgileri defalarca sorun, (üretim departmanı, mühendislik, lojistik, dış ticaret, vs.) Mutlaka en sonunda çıkacak swift mesajı taslağına da tüm ilgili departmanların imzalı onayını alıp saklayın. İleride bir sıkıntı çıktığında tek sorumlu olmayın!
Navlun; dış ticarette bir yerden başka bir yere ulaştırmak için gemiye alınan eşyanın bütünü ve taşıyıcı tarafından, gemisinde taşınacak yük için istenen ücret” olarak tanımlanır. Ancak zamanla beraber gümrükleme sektöründe “navlun” kelimesi salt deniz yoluyla yapılan taşımacılık için değil, dış ticaret işlemlerinde herhangi bir ulaşım yolu ile (deniz yolu, kara yolu, hava yolu ve demir yolu) yapılan taşıma hizmetine ve taşıma hizmeti karşılığında ödenen bedele verilen genel isim olmuştur.
Sigorta kısmı birazdan bahsedeceğimiz taşıma şekli ile de alakalı kısımdır. Eğer Proforma Fatura da teslim şeklinizde sigorta yükümlülüğü karşı tarafa ait ise bu kısmı geçebiliriz. Sözleşme ve/veya proforma hazırlanırken taraflar birbirinin verdiği fiyatların içine sigorta yani malın batması, yollara saçılması vs. için yapılacak taşıma sigortasını maliyetine göre eklerler veya kendileri üstlenirler.
Teslim Şekilleri: Proforma Faturanızın üzerinde aşağıda belirtilen ibarelerden mutlaka bir tanesini görürsünüz. Teklifi veren ihracatçı eğer kendi ülkesindeki taşıma, sigorta işlemleri daha ucuz ise her birini ayrı ayrı proforma faturasında belirtir ve toplamı alırken de karşılıklı anlaşma sonucu teslim şeklinin nasıl olacağını faturanıza ekler.
Uluslararası Ticarette kabul edilmiş taşıma şekilleri aşağıdaki gibidir:
TESLİM ŞEKİLLERİ
CFR Cost and Freight Ürün Bedeli ve Taşıma Denizyolu
CIF Cost, Insurence and Freight Ürün Bedeli, Sigorta ve Taşıma Denizyolu
CPT Carriage Paid To… Taşımanın sözleşmede belirlenen yere kadar yapılması
Karayolu, Havayolu, Demiryolu, Denizyolu veya Çok vasıtalı taşıma
CIP Carriage and Insurence Paid To..Sigorta dahil Taşımanın sözleşmede belirlenen yere kadar yapılması Denizyolu, Karayolu, Havayolu, Demiryolu veya Çok vasıtalı taşıma
DAP Delivered At Place Belirtilen Noktada Teslim
Denizyolu, Karayolu, Havayolu, Demiryolu veya Çok vasıtalı taşıma
DDP Delivered Duty Paid Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak Teslim
Denizyolu, Karayolu, Havayolu, Demiryolu veya Çok vasıtalı taşıma
DAT Delivered At Terminal Terminalde Teslim Denizyolu, Karayolu, Havayolu, Demiryolu veya Çok vasıtalı taşıma
EXW Ex Works Ticari İşletmede Teslim Denizyolu, Karayolu, Havayolu, Demiryolu veya Çok vasıtalı taşıma
FAS Free Alongside Ship Geminin Yanına Teslim Denizyolu FCA Free Carrıer Taşıyıcıya
Teslim Denizyolu, Karayolu, Havayolu, Demiryolu veya Çok vasıtalı taşıma FOB Free on Board Gemiye Yüklenerek Teslim Denizyolu
İstenilen Evraklar:
Bu kısımda size ilgili evrakların hangi birinden kaç adet ve bu evrakların hangilerinden kaç tane orijinal kaşe ve imzalı kaç tane COPY (KOPYA) ibareli evrak istediğinizdir.
- Ticari Belgeler (Commercial Documents) : Faturalar, çeki listesi, koli listesi, imalatçı analiz belgesi, kontrol-gözetim belgesi, gemi ölçü raporu.
- Resmi Belgeler (Official Documents): Dolaşım belgeleri, menşe şahadetnamesi, kontrol belgeleri, konsolosluk faturası, uygunluk belgesi, sağlık sertifikası, veteriner sertifikası, helal belgesi, koşer belgesi, radyasyon belgesi, boykot/kara liste sertifikası, A.T.A karneleri.
- Taşıma Belgeleri (Transport Documents): Deniz konşimentosu, Özellikli konşimentolar, diğer konşimentolar.
- Sigorta Belgeleri (Insurance Documents): Flotan sigorta poliçesi, sigorta mektubu, sigorta poliçesi, sigorta sertifikası.
- Finansman Belgeleri (Financial Documents): Poliçe, bono, rehin senedi, antrepo makbuzu, teslim emri, kontrol ve numune alma yetki belgesi.
Bu kısımdaki belgeler ile ilgili tüm detaylı ve net anlatımı; http://www.oaib.org.tr/Ihracat-Belgeleri/102/Dis-Ticaret-islemlerinde-Kullanilan-Belgeler-(Ozet)
Sayfasından en net şekilde okuyabilirsiniz, kafanızı bulandırmamak için yazıma kopyala-yapıştır yapmak istemiyorum.
Bir muhasebe uzmanını veya bir finans uzmanını bu belgeler içerisinde en çok ilgilendiren kısım fatura, çeki listesi, antrepo makbuzu, sigorta ve gümrük beyannameleridir. Diğer belgelerin doğruluğu bilgilerini diğer ilgili departmanların uzmanlarına bırakın.
Fatura(Invoice)
Satılan malın cinsi, ismi, miktarı, birim satış fiyatı, teslim şekli ve toplam bedeli gibi bilgilerin beyan edildiği, satıcı tarafından alıcıya gönderilen hesap belgesidir.
Satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır.
Fatura, sözleşmenin yapılması değil, yerine getirilmesi safhası ile ilgili ticari belgedir. Bu bakımdan fatura akdin şartlarını tespit eden değil, tespit edilmiş olan şartların bir kısmını gösteren ve bunları belirli şartlarla tevsik eden belgedir.
İhracata ilişkin gümrük beyannameleri ile birlikte ibraz edilmesi gereken yurt dışındaki alıcılar adına düzenlenmiş faturalarda satış bedeli yabancı para cinsinden gösterilebilir.
Yukarıda yer alanlar dışındaki bilgiler de ticari faturalarda bulunabilmektedir.
Çeki Listesi (Weight Note): İhracatçının, ihracat beyannamesi, gümrük beyannamesi ve konşimentoda beyan ettiği malların net ve brüt ağırlıkları ile hacimlerine ilişkin dökümünü, hangi taşıta ne kadar mal yüklendiğini, her paketin ne kadar ağırlık içerdiğini gösteren belgedir. Diğer bir ifade ile bu belge, ihraç için sevk edilen malların brüt ve/veya net ağırlığının ihracatçı veya tarafsız bir üçüncü şahıs/kuruluş tarafından beyan edildiği ayrı bir belgedir. Kamyon veya vagon ile yapılan taşımada otomatik tartı cihazlarından çıkan “kantar fişleri” de çeki listesi yerine geçer. Ancak burada, ödeme şekli olarak akreditif tercih edilmiş ise, kantar fişlerinin kabul edileceğinin akreditif mektubunda ithalatçı tarafından açıkça belirtilmiş olması gerekir. Bu vesaik, malların taşıma sırasında hasar görmesi halinde önem arz eder. Sigortalı malların hangi ölçüde hasar gördüğü, ziyanın ne miktarda tanzim edileceği Sigorta Şirketi tarafından Çeki Listesi esas alınarak belirlenir.
Antrepo Makbuzu (Warehouse Receipt) : Malın saklanmak üzere antrepoya alındığını gösterir belge olmakla birlikte ayrıca bir finansman belgesi olma özelliği taşır. Ancak ciro edilebilme özelliği bulunmaz. Söz konusu belge üzerinde, malın miktarı, cinsi, teslim alındığı tarih, teslim alınan malın hacizli olup olmadığını gösterir şerh, antreponun bulunduğu bölge ve tahsil edilecek ücret ve tutarlar yer alacaktır. Antrepo makbuzunun, finansman belgesi olarak ele alınmasının nedeni mal rehini karşılığında kredi kullanmak isteyen bir firmanın malları antrepoya teslim ederek banka emrine antrepo makbuzu almasının mümkün olmasıdır.
Artık Formumuzun son aşamasına geldik;
Sigorta Kısmı Yine Mühim bir kısımdır;
Sigorta belgeleri arasında en yaygın ve hukuki nitelik açısından en uygun olanı SİGORTA POLİÇESİDİR ( Insurance policy)‘ dir. Bu belge; sigorta eden (ınsurer) ile sigorta edilen (Insured) arasında yapılan bir sigorta sözleşmesi olup, tarafların hak ve sorumluluklarını gösterir.
Bu belge, nama, emre ve hamiline düzenlenebilir. Ciro yoluyla devredilmesi mümkündür.
Sigorta Poliçesinde bulunması gereken bilgiler:
– Sigorta poliçesinin düzenlenme yeri ve tarihi
– Sigorta edenin ve sigortalının adı, soyadı/unvanı/tam adresi
– Sigortanın başlangıç ve bitiş tarihi
– Sigortanın konusu (malın tanımlanması)
– Sigortanın kapsadığı riskler
– Sigorta ettirilen değer ( aksi belirtilmedikçe malın CİF değerinin %10 fazlası)
– Sigortanın pirim tutarı ve ödeme ayrıntıları
– Taşıma aracının ismi/plakası, ait olduğu şirket ve aracın nerden nereye gideceği
– Hasar halinde gözetim yapılması için başvurulacak acentenin ismi/adresi
Lehine sigorta yapılan veya ciro yolu ile Sigorta Poliçesini devralan kişi, herhangi bir hasar/zarar durumunda tazmin için sigorta şirketine başvurabilir.
Sigorta Poliçesinin üzerinde “Dain-i Mürtein“ ibaresi ile beraber bir banka/kişi ismi bulunması halinde, hasar tazmininde ilk alacaklı olan taraf ismi yazılı banka/kişi olacaktır.
Sigortada kapsanan riskler (Kloz):
1) Müşterek
2) Hususi franko
3) Hususi
1) MÜŞTEREK (General Average):
Malların, geminin karşılaşacağı riskler dolayısıyla zarar görmesi haline göre yapılan sigorta çeşididir. Malların belirli bir kısmının geminin batma riskine karşı denize boşaltılması bu risklerden olup, aynı gemide malları taşınan tüm sigorta şirketleri mallara söz konusu hasardan müştereken sorumludurlar, zarar kendi payları ölçüsünde tazmin etmek durumundadırlar.
2) HUSUSİ FRANKO ( Free From Particular Avarage)
En dar kapsamlı olan riziko türlerinden olup, dış tesirlerden etkilenmeyecek türde mallar için yapılır. Geminin yanması, batması, karaya oturması, geminin sudan başka bir cisme çarpması gibi risklere karşı taminatları kapsamaktadır.
3) HUSUSİ ( Particular Average)
En geniş kapsamlı riziko türü olup, mallar üzerinde meydana gelecek kısmi veya genel hasarları da kapsar. Sigortada teminat alınan tüm riskler poliçe üzerinde ayrı ayrı yer almalıdır. Ancak savaş, grev, sivil ayaklanma gibi rizikolar bu sigorta kapsamında değildir.
Londra sigortacılık Enstitüsünün belirlediği nakliyat sigortaları üç madde halinde düzenlenmiştir;
- Institute Cargo Clauses (A) :
Tüm taşımacılık şekillerinde kullanılan en geniş kapsamlı sigorta türü olup, malların standart eksikliği dışındaki tüm riskleri kapsamaktadır. Sigorta yükleme yerinden boşaltma yerine kadar devam eder.
- Institute Cargo Clauses (B)
Karayolu, demiryolu ve diğer taşımacılıkta kullanılan (WA/WPA With Average-With Particular Average) özel avarya halleri dahil ancak, (A)‘ya göre daha dar kapsamlıdır.
- İnstitute Cargo Caluses ( C ) :
FPA (Free Particular avarege) yerine kullanılan dayanıklı mallarda, demir, kum v.b. maddeler için taşıma aracının tam olarak hasara uğraması halinde sigorta tazmini söz konusudur.
All Risks ve WAP klozuna istinaden tanzim edilen bir sigorta belgesi;
Geminin batması, karaya oturması, yanması, bir cisime çarpması, malların çalınması, kolilerin denize düşmesi, teminat altına alınmıştır.
All Risks klozunda; yukarıda belirtilen hususlara ilave olarak teslim, teslim edilmeme, haşarat hasarı, tatlı su, yağmur hasarı, ambar buğusu, oksidasyon, paslanma, kısılma, çalınma, malların bünyesinde meydana gelecek her tür buharlaşma v.b. hususi avaryalar da teminat altına alınmıştır.
Kaşenizi ve yetkili imzanızı attıktan sonra bankanıza iletebilirsiniz. Bundan sonraki aşama bankanın size; sizin verdiğiniz bilgiler doğrultusunda göndereceği swift mesajı taslağı olacaktır. Taslağınızı alır almaz size akreditif talebi gönderen birime onay için gönderin ve bu biriminde ithalatçıya aynı şekilde taslak metni onay için gönderdiğinden emin olun. Unutmayın daha sonra banka nezdindeki akreditifinizin üzerinde yapacağınız her düzeltme bir masraftır.
Son olarak akreditif metninin yer aldığı taslak swiftin üzerine firma kaşeniz ve yetkili imzanız ile uygundur yazarak gönderdiğinizde artık akreditifiniz sunuma hazırdır ve SWIFT aracılığıyla ihracatçınızın bankasına iletilecektir.
Hepinize BOL PARALI AZ REZERVLİ TİCARET DİLERİM.
Müge KOÇ
Kıdemli Finans Uzmanı
