TÜRK TİCARET KANUNU VE ÇEK KANUNU’NA GÖRE “ÇEK”
Türk Ticaret Kanunu’na ve Çek Kanunu’na göre ;
Çek 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun1 (TTK) üçüncü kitabı ile 5941 sayılı Çek Kanunu2 (ÇK)3 ve bu kanun uyarınca çıkarılan tebliğlerle düzenlenen bir kıymetli evraktır. Ödeme aracıdır.
Çekte üçlü bir ilişki vardır.Tarafları;
Çeki düzenleyen ( Keşideci )
Çeki Ödeyecek Banka Şubesi (Muhatap)
Keşide edilmiş çeki elinde bulunduran kişi,alacaklı (Hamil)
Çek şekil şartlarına sıkı sıkıya bağlıdır.Zorunlu unsurlardan herhangi birisi eksik olduğu takdirde çek ve havale işlemi geçersiz sayılır.
TÜRK TİCARET KANUNU’na göre Çekte Şekil Şartları ;
-Çek kelimesi
-Kayıtsız şartsız belli bir bedelin ödenmesi emri
-Muhatap bankanın ticaret unvanı
-Ödeme yeri
-Düzenleme yeri ve günü
-Düzenleyen Kişinin imzası
-KAREKODLU çek ve seri numarası
ÇEK KANUNU’na göre Çekte Şekil Şartları ;
-Çek hesabının numarası,
-Çek hesabını banka şubesinin adı,
-Çek hesabı sahibi gerçek kişi ise adı soyadı , tüzel kişinin ise adı,
-Çek hesabı sahibi gerçek veya tüzel kişi vergi kimlik numarası,
-Çekin basıldığı tarih,
-Çek hesabı sahibi gerçek kişi ise Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası , tüzel kişi ise Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS)’nde kayıtlı vergi kimlik numarası,
-Çek hesabı sahibi ile düzenleyen farklı kişiler olması halinde ayrıca düzenleyenin Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası yazılır.
KAREKODLU Çek aracılığıyla erişim sağlanabilecek bilgiler;
-Çek hesabı sahibinin adı soyadı veya ticaret unvanı,
-Çek hesabı sahibinin tacir olması halinde,ticaret siciline tescil edilen yetkililerin adı,soyadı veya ticaret unvanı,
-Çek hesabı sahibinin,çek hesabı bulunan toplam banka sayısı,
-Çek hesabı sahibine ait bankalara ibraz edilmemiş çek adedi ve tutarı,
-Düzenlenerek bankalara teslim edilen çeklerin adedi ve tutarı ,
-Son beş yıl içerisinde ibrazında ödenen çeklerin adedi ve tutarı,
-İbraz edilen çekin ibraz tarihi,
-İbraz edilen son çekin ibraz tarihi,
-İbrazda ödenen son çekin ibraz tarihi,
-Son beş yılda “karşılıksızdır” işlemi gören ve hala ödenmemiş çeklerin adedi ve tutarları,
-Son beş yılda “karşılıksızdır” işlemi gören ve sonradan ödenen çeklerin adedi ve tutarı,
-Son beş yılda “karşılıksızdır” işlemi gören çekin ibraz tarihi,
-Çek hesabı sahibi hakkında çek hesabı açma yasağı bulunup bulunmadığı,varsa yasaklanma kararının tarihi,
-Her bir çek yaprağı ile ilgili olarak tedbir kaydı olup olmadığı,
-Çek hesabı tacirse,iflasına karar verilip verilmediği,iflasına karar verilmişse kararın tarihi,
çek sahibi ya da cirantanın rızası aranmaksızın üçüncü kişilerin erişimine sunulur.
Çeklerin Devri ;
Nama yazılı çekler, alacağın temliki yoluyla devredilir.
Emre yazılı çekler , ciro ve zilyetliğin devri ile devredilir.
Hamiline yazılı çekler,zilyetliğin devri ile devreder.
ÇEK’te Vade ve İbraz Süreleri;
Çek bir ödeme aracıdır ve görüldüğünde ödenir.Bu nedenle çekte vade olmaz.
Çekte İbraz Süreleri;
– Çek keşide edildiği yerde ödenecekse , ibraz süresi 10 gündür
-Çek keşide edildiği yerden başka bir yer veya aynı kıtada fakat başka bir ülkede ödenecekse,ibraz süresi 1 aydır
-Ayrı kıtalarda düzenlenip ödenecek olan çeklerde ise ibraz süresi 3 aydır.
Çeklerde zaman aşımı 3 yıldır.
Çekin Ödenmemesi Durumunda Yapılacak işlemler ve Hamilin başvuru hakkı;
-Protesto çekilmesi,
– Muhatap banka tarafından “karşılıksızdır” işlemi yapılması,
– Takas odasının beyanı
Hamil başvurma yoluyla;
-Çekin bedelinin ödenmemiş olan tutarı,
-İbraz gününden itibaren ödenmemiş olan bedelin faizini,
-Protestonun veya buna denk olan belirenin ve gönderilen ihbarnamelerin giderleri ve diğer giderler,
-Çek bedelinin binde üçünü aşmamak üzere komisyon ücretini,isteyebilir.
Karşılıksız Çek Ve Yaptırımları
Çek üzerinde yazılı bedelin kanuni ibraz süreleri içerisinde muhatap bankaya ibraz edilmelerine karşın yeterli karşılığı bulunmadığı için hamiline tamamen veya kısmen ödenmeyen çeklere verilen isimdir.
-Çekin karşılıksız çıkması durumda hamlin şikayeti üzerine , her bir çekle ilgili olarak , binbeşyüz güne kadar adli para cezasına hükmolunur.
-Mahkeme ,çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına ; bu yasağın bulunması halinde,çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının devamına hükmeder.
-Yargılama sırasında resen mahkeme tarafında koruma tedbiri olarak çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına karar verilir.
-Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı,çek hesabı sahibi gerçek veya tüzel kişi,bu tüzel kişi adına çek keşide edenler ve karşılıksız çekin bir sermaye şirketi adına düzenlenmesi durumunda ayrıca yönetim organı ile ticaret siciline tescil edilen şirket yetkilileri hakkında uygulanır.
-Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilenler,yasaklılıkları süresince sermaye şirketlerinin yönetim organlarında görev alamazlar.
-Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararına ilişkin bilgiler , güvenli elektronik imza ile imzaladıktan sonra,Adalet Bakanlığı Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) aracılığıyla MERSİS ile RİSK Merkezine elektronik ortamda bildirilir.
Saygılarımla;
S.M.MALİ MÜŞAVİR
NİHAL BİLADA
