KONKORDATO KOMİSERİ GÖREV VE SORUMLULUKLARI
Hukuk sistemimizde uzun süredir yürürlükte olan iflas erteleme kurumunun ihtiyaca cevap vermemesi nedeniyle 15/03/2018 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe giren 7101 sayılı İcra ve İflas Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ve 19/12/2018 tarihli 7155 sayılı Kanun ile 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununda önemli değişiklikler yapılmış olup iflas erteleme kurumu kaldırılarak KONKORDATO Kurumu daha ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir.
İcra ve İflas Kanununda yapılan değişiklikler ile konkordato komiserlerinin bilirkişilik bölge kurulları tarafından oluşturulan komiser listesinden seçileceği, listeye kayıt için Adalet Bakanlığı tarafından izin verilen kurumlardan alınacak eğitimin tamamlanmış olmasının zorunlu olacağı, konkordato komiserinin nitelikleri, eğitimi, eğitim verecek kurumlar ve eğitimden muaf tutulacaklar ile komiserliğe ilişkin diğer hususların hususlar düzenleme altına alınmıştır.
Bu çerçevede, 30/01/2019 tarih ve 30671 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Konkordato Komiserliği ve Alacaklılar Kuruluna Dair Yönetmelik kapsamında “Komiserlik Eğitimi” başlığı altında, temel eğitim ve yenileme eğitimi, komiserlik eğitiminden muaf tutulacaklar, eğitim kuruluşlarına izin verilmesi ve izin süresinin uzatılması, bilgi verme yükümlülüğü ve eğitim kuruluşuna verilen iznin iptali ile denetimi gibi hususlara yer verilmiştir.
Öte yandan, 26/6/2019 tarihli Konkordato Komiserliği Temel Eğitiminin Usul ve Esaslarını düzenleyen 171 sayılı Bakanlığımız Genelgesi ile de, komiserlik eğitimi alacak kişilerin nitelikleri, temel eğitimde uygulanacak yöntem, temel eğitimdeki asgari ders saati, temel eğitim müfredatında yer alacak ders konuları ile temel ve yenileme eğitiminden muaf tutulacaklara ilişkin koşullar; komiserlik eğitimi verecek kuruluşlarda ve eğitimcilerde aranacak nitelikler belirlenmek suretiyle komiserlik temel eğitiminin kapsamı ile usul ve esasları düzenlenmiştir.
Tüm bu düzenlemelerin amacı konkordato kurumunun etkin, düzenli ve verimli bir şekilde işleyebilmesi ve komiserlerin yetkinliğinin artırılmasını sağlamaktır.
İflas erteleme müessesesi yerine tekrar uygulaması başlayan konkordatonun uygulanması sırasında ortaya çıkan eksiklik ve aksaklıklar gözlemlenerek kurumun amacına uygun bir şekilde işleyebilmesi için koşulları ve denetim standartları önceden belirlenen bir komiserlik eğitimine ihtiyaç olduğu anlaşılmıştır.
Yukarıda ifade edilen mevzuat değişiklikleri öncesinde, konkordato komiserlik eğitimi, isteyen her kuruluşça, herhangi bir izin yahut düzenlemeye tabi olmaksızın, kendilerince belirlenen konu başlıklarında ve yine kendilerince belirlenen ders saati üzerinden herhangi bir standart düzeyi ve eğitimcilerin niteliği belirlenmeksizin verilmiştir.
Bu eğitimlerde, müşterek bir eğitim standardından bahsetmek mümkün olmadığı gibi eğitimlerin yeterlilik denetimine açıklığı da sağlanamamıştır.
KONKORDATO KOMİSERLİĞİ, hukuk fakültesi mezunu olmayan ancak konkordato komiseri sıfatıyla görevlendirilen kişilerin, başta konkordatoya ilişkin hususlar olmak üzere, icra ve iflâs hukuku ile ticaret hukuku bakımından temel bazı hususlar hakkında farkındalık sahibi olmalarını gerektirmektedir.
Anılan nedenlerden dolay ı30/01/2019 tarih ve 30671 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Konkordato Komiserliği ve Alacaklılar Kuruluna Dair Yönetmelik ile detaylı düzenlemeler yapılmıştır.
Anılan yönetmelik ile; İcra ve İflas Kanunu hükümleri uyarınca görevlendirilecek konkordato komiserinin nitelikleri, eğitimi, eğitim verecek kurumlar ve eğitimden muaf tutulacaklar ile alacaklılar kurulunun zorunlu olarak oluşturulacağı hâller ve konkordato komiserliği ile alacaklılar kuruluna dair diğer hususlara ilişkin usul ve esasları düzenlenmiştir.
İş bu yazımızda anılan yönetmelik ile yapılan düzenlemeler hakkında özet bilgiler verilmeye çalışılacaktır.
1- Konkordato Nedir?
Konkordato, işleri kötüye gittiği için borçlarını ödeyemeyen, bu nedenle de çalışmalarını yürütmesine imkan kalmayan; fakat işlerini düzelterek borçlarını ödeme hedefinde olan kuruluşlar bu amaçla devlete başvuruda bulunur.
Bu tür şirketlerin borçları tekrar yapılandırılır. İflas etmesi önlenir ve borçların alacak sahiplerine belli bir vade içinde ödenmesi sağlanır. Bu süreç içinde borçlu ve alacaklı tarafın karşılıklı anlaşması ile borçların tutarında indirim yapılır.
Böylece borçlu şirket belirlenen tutarı ödeyerek borcundan kurtulur. Alacaklı şirket ise verilen karar doğrultusunda alacağının bir kısmından feragat ederek kalan parasını kurtarır. Bu durum Konkordato olarak tanımlanır.
Yapılan bu işlemler mahkeme kararına bağlanarak hem borçlu hem alacaklı taraf için resmi nitelik kazanır.
2- Konkordato Komiseri Ne iş Yapar:
Konkordato komiseri görevi yukarıda anlatılan aşamalar gerçekleşirken taraflar arasında gerekli anlaşmaların yapılması ve ticaret mahkemesindeki işlemlerin takip edilmesidir.
Konkordato komiserinin sorumlulukları arasında avukatların belirlenmesi, konu ile ilgili bütün dosyaların incelenerek, ilgili firmaya Konkordato süresi tanımamasının uygun olup olmadığına dair karar verilmesi de bulunur.
Komiserin Görevleri Dosyayı teslim alan komiser kesin mühlet içinde, konkordatonun tasdikine yönelik işlemleri tamamlayarak dosyayı raporuyla birlikte mahkemeye iade eder (İİK m. 290/I). •
Komiserin görevleri şunlardır;
- Konkordato projesinin tamamlanmasına katkıda bulunmak. ◊ Borçlunun faaliyetlerine nezaret etmek.
- Bu kanunda verilen görevleri yapmak.
- Mahkemenin istediği konularda ve uygun göreceği sürelerde ara raporlar sunmak.
- Alacaklılar kurulunu konkordatonun seyri hakkında düzenli aralıklarla bilgilendirmek.
- Talepte bulunan diğer alacaklılara konkordatonun seyri ve borçlunun güncel malî durumu hakkında bilgi vermek.
- Mahkeme tarafından verilen diğer görevleri yerine getirmek.
Konkordato komiseri, yalnızca konkordato işine özgü bir icra organıdır. Komiserin yapmış olduğu işlemlere karşı, şikâyet yoluna gidilebilir (İİK m. 290/III; m. 16).
Komiserin konkordatoya ilişkin işlemleri ile ilgili şikâyetler, asliye ticaret mahkemesi tarafından kesin olarak karara bağlanır (İİK m. 290/IV).
Konkordato komiseri, yapmış olduğu işlemler ile ilgili ve kendisine yapılan talep ve beyanlar hakkında tutanak düzenler. İlgililer bu tutanakları görebilir ve bunların örneklerini alabilir. Bu tutanaklar, aksi ispat edilinceye kadar geçerli olan resmi belge niteliğindedir (İİK m. 290/III; m. 8).
Konkordato komiseri, yaptığı işlemlerden dolayı, her daire ve makam ile doğrudan doğruya yazışma (muhabere) yapabilir (İİK m. 290/III; m. 359). Komiser tarafından yapılacak tebliğler, yazı ile ve Tebligat Kanunu hükümlerine göre yapılır (İİK m. 290/ III; m. 21).
Konkordato komiserinin nitelikleri, eğitimi, eğitim verecek kurumlar ve eğitimden muaf tutulacaklar ile komiserliğe ilişkin diğer hususlar Adalet Bakanlığınca yürürlüğe konulan yönetmelikle belirlenir (İİK m. 290/VI).
3- Komiserin Nitelikleri
Yönetmeliğin 4. Maddesinde Konkordato Komiseri olmak isteyen kişilerin niteliklerine ilişkin detaylı düzenlemeler yapılmıştır. Madde metni aynen aşağıdaki gibidir.
MADDE 4 – (1) Komiserde aşağıdaki nitelikler aranır:
a) Türk vatandaşı olmak.
b) Tam ehliyetli olmak.
c) En az dört yıllık lisans eğitimi veren fakültelerden veya bunlara denkliği Yükseköğretim Kurulu tarafından kabul edilen yurtiçindeki veya yurtdışındaki öğretim kurumlarından mezun olmak ve beş yıldan az olmamak üzere mesleki tecrübeye sahip bulunmak.
ç) İflas etmemiş olmak.
d) Son üç yıl içinde görevin gerektirdiği özen yükümlülüğüne uymadığından dolayı komiserlik görevine son verilmemiş olmak.
e) Disiplin yönünden meslekten veya memuriyetten çıkarılmamış olmak, sanat icrasından veya mesleki faaliyetten yasaklı bulunmamak.
f) Kamu hizmetinden yasaklı olmamak.g) Fiilen yürütmekte olduğu mesleğinin ilgili mevzuatında, komiserliği yürütmesine engel bir hüküm bulunmamak.
ğ) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıldan fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar ile zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık, gerçeğe aykırı bilirkişilik veya tercümanlık yapma, yalan tanıklık ve yalan yere yemin suçlarından mahkûm olmamak.
h) Terör örgütleriyle iltisaklı veya irtibatlı olmamak.
ı) Bu Yönetmeliğin 13 üncü maddesi hükmü saklı kalmak kaydıyla komiserlik eğitimini tamamlamış olmak.
4- Konkordato Komiseri Nasıl Görevlendirilir
Mahkeme, geçici mühlet kararıyla birlikte konkordatonun başarıya ulaşmasının mümkün olup olmadığının yakından incelenmesi amacıyla bir geçici konkordato komiseri görevlendirir. Alacaklı sayısı ve alacak miktarı dikkate alınarak gerektiğinde üç komiser de görevlendirilebilir.
Üç komiser görevlendirilmesi durumunda komiserlerden biri, mahkemenin bulunduğu ilde faaliyet göstermek şartıyla Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yetkilendirilmiş bağımsız denetçiler arasından seçilir. Geçici konkordato komiserinin görevleri hakkında 290 ıncı madde hükümleri kıyasen uygulanır (İİK m. 287/III).
Uygulamada, tek komiser görevlendirilmesinden ziyade, hukuki, mali ve teknik konularda uzmanlık sahibi kişilerden oluşan bir komiser heyetinin süreci çok daha nitelikli bir şekilde yürütebildiği gözlemlenmektedir.
Geçici mühlet üç aydır. Mahkeme bu üç aylık süre dolmadan borçlunun veya geçici komiserin yapacağı talep üzerine geçici mühleti en fazla iki ay daha uzatabilir, uzatmayı borçlu talep etmişse geçici komiserin de görüşü alınır. Geçici mühletin toplam süresi beş ayı geçemez (İİK m. 287/IV).
Yukarıda zikredilen kanun maddelerinin yanında; anılan yönetmeliğin 5. Maddesinde komiser görevlendirilmesine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. Madde metni aynen aşağıdaki gibidir.
Komiserin görevlendirilmesi
MADDE 5 – (1) Mahkeme, komiseri, bağlı bulunduğu bölge adliye mahkemesinde kurulu bulunan bölge kurulu tarafından oluşturulan listeden seçer. Bu listede görevlendirilecek komiser bulunmaması hâlinde liste dışından görevlendirme yapılır ve yapılan bu görevlendirme bölge kuruluna bildirilir.
(2) Üç komiser görevlendirilmesi durumunda; komiserlerden biri, mahkemenin bulunduğu ilde faaliyet göstermek şartıyla bağımsız denetçiler arasından seçilir. Seçilecek komiserlerden bir diğerinin ise hukukçu olması tercih edilir.
(3) Listeye kayıtlı komiser kendisine verilen görevi kabulle yükümlüdür.
(4) Bir kişi eş zamanlı olarak beşten fazla dosyada geçici komiser ve komiser olarak görev yapamaz.
(5) Komiserin görevinin sona ermesi hâlinde bu durum mahkemesince sebepleriyle birlikte derhâl bağlı bulunduğu bölge adliye mahkemesinde kurulu bulunan bölge kuruluna bildirilir.
5- Komiserin Yükümlülükleri:
Konkordato komiserinin yükümlülükleri yönetmeliğin 8. Maddesinde detaylı olarak düzenlenmiştir. Madde metni aynen aşağıdaki gibidir.
MADDE 8 – (1) Komiser, görevini yerine getirirken aşağıdaki yükümlülüklere uymak zorundadır:
a) Görevini kanun, bu Yönetmelik ve dürüstlük kuralları çerçevesinde tarafsız, objektif ve özenle yerine getirmek.
b) Kendisine tevdi olunan görevi bizzat yerine getirmek.
c) Görevi sebebiyle öğrendiği sırların gizliliğini sağlamak ve korumak.
ç) Görevi sırasında elde ettiği bilgileri kendisi, yakınları veya üçüncü kişiler yararına doğrudan veya dolaylı bir menfaat elde etmek için kullanmamak.
d) Görev, unvan ve yetkilerini kullanarak kendisi, yakınları veya üçüncü kişiler lehine menfaat sağlamamak, hediye kabul etmemek ve aracılıkta bulunmamak.
(2) Birinci fıkranın (c), (ç) ve (d) bentlerinde sayılan yükümlülükler komiserlik görevi sona erdikten sonra da devam eder.
(3) Komiser, görev almak için reklam sayılabilecek nitelikte girişim ve eylemlerde bulunamaz.
(4) Birinci fıkrada sayılan yükümlülüklere aykırı davranan komiserin görevine mahkemece son verilir. Bu durum derhâl bölge kuruluna ve ayrıca eylemin suç oluşturması hâlinde Cumhuriyet başsavcılığına bildir.
6- Komiserlik Eğitimi:
Yönetmelikte komiserlik için eğitim şartı getirilmiştir. Keza eğitimlerin 3 yılda bir yenileceği hususunda da düzenlemeler mevcuttur. Konuya ilişkin düzenlemeler 10 ve 11. Maddeleri ile yapılmış olup madde metni aynen aşağıdaki gibidir.
Temel eğitim
MADDE 10 – (1) Temel eğitim, komiserlik görevinin yürütülmesi için gerekli teorik ve pratik bilgileri içerir.
(2) Temel eğitim, en az otuz altı ders saatinden oluşur. Eğitim kuruluşları, Başkanlığın uygun görüşü ile eğitim ders saatini arttırabilirler.
(3) Temel eğitim medeni usul ve icra iflas hukuku, medeni hukuk, ticaret hukuku ile işletme, iktisat, maliye ve muhasebe alanında profesör, doçent veya doktor unvanına sahip olanlar tarafından verilir.
(4) Temel eğitim; icra ve iflas hukukunun genel ilkeleri, konkordato mevzuatı, komiserin taşıması gereken nitelikler, komiserin görevi, yetkisi, yükümlülükleri ile hukuki ve cezai sorumluluğu, konkordato projesi, alacaklılar kurulu ve görevleri, işletme yönetimi, finansal raporların analizi, işletmelerde kriz yönetimi, rapor yazım usul ve tekniği ile Başkanlık tarafından gerekli görülen diğer konuları kapsar.
(5) Temel eğitime katılmak zorunludur. Eğitim kuruluşlarınca, katılımcıların derslere devam durumunu gösteren çizelge düzenlenir ve derslerin 1/12’sine devam etmeyenlerin eğitim programıyla ilişiği kesilir.
(6) Temel eğitimin içeriği, yöntemi ile usul ve esasları bu alanlardaki ihtiyaca göre Başkanlık tarafından güncellenebilir.
(7) Temel eğitime ilişkin usul ve esaslar genelgeyle belirlenir.
Yenileme eğitimi
MADDE 11 – (1) Komiserlere, eğitim izni verilen kuruluşlarca, toplam on iki saatten az olmamak üzere üç yılda bir defa yenileme eğitimi verilir. Komiser, yenileme eğitimine listeye kaydedildiği tarihten itibaren üçüncü yılın içinde katılmak zorundadır. Yenileme eğitimi almayan komiser listeye tekrar kaydedilmez.
(2) Yenileme eğitimi hakkında 10 uncu madde hükmü kıyasen uygulanır.
7-Komiserlik Eğitimi Verecek Kuruluşlar Kimlerdir?
Yönetmeliğin 14. Maddesi gereği; Komiserlik eğitimi Bakanlıkça izin verilmek kaydıyla; bünyesinde hukuk fakültesi bulunan üniversiteler ile Türkiye Barolar Birliği ve Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği tarafından verilir.
8- Listeye Kayıt İçin Başvuru:
MADDE 18 – (1) İlgili, listeye yazılmak için Başkanlık tarafından belirlenen takvim ve esaslara göre yerleşim yerinin veya mesleki faaliyetini yürüttüğü yerin bağlı olduğu bölge kuruluna başvuru yapar.
(2) İlgili, başvuru sırasında kimlik, yerleşim ve iletişim bilgileri ile 4 üncü maddede aranan nitelikleri taşıdığına dair belgeleri ve aynı maddenin birinci fıkrasının (ç), (d), (e), (f) ve (g) bentlerinde gösterilen engellerin kendisinde bulunmadığına dair beyannameyi sunar.
(3) Bölge kurulu, listeye kayıt için aranılan şartların sağlandığını tespit ederse ilgiliyi üç yıl için listeye kaydeder; aksi hâlde başvuruyu reddeder. Ret kararı ilgilisine bildirilir.
(4) Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, komiser olma niteliklerini taşıyan bağımsız denetçilerin listesini kaydedilmek üzere bölge kuruluna bildirir.
(5) Oluşturulan listeler bölge kurulu tarafından internet sitesinde ilan edilir.
(6) Komiser, ikinci fıkrada sayılan hususlarla ilgili olarak kendisine ait bilgilerde meydana gelen her türlü değişikliği bir ay içinde varsa belgesiyle birlikte listeye işlenmek üzere bölge kuruluna iletir.
(7) Komiser, yerleşim yeri, görev veya iş yeri değişikliği nedeniyle başka bir bölge kurulu listesine nakil talebinde bulunabilir.
9- Komiserin Hukuki ve Cezai Sorumluluğu:
Konkordato komiseri, kusurlarından meydana gelen zararlardan (hukuki sorumluluk) birinci derecede (bizzat) sorumludurlar.
Bu davalara adliye mahkemelerinde bakılır (İİK m. 290/V; m. 227/IV). Konkordato komiseri, Türk Ceza Kanunu uygulaması anlamında kamu görevlisi (memur) sayılırlar (İİK m. 290/V; m. 227/V; TCK m. 6/I, b. c).
https://tr-tr.facebook.com/muhasebebilenlertoplulugu
