Öncelikle bilmeniz gereken önemli nokta, işçilik giderleri üretim maliyetinin ikinci önemli kalemi ve üretim maliyeti üç ana kalemden oluşmaktadır.Bunlar;
- 710 Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri,
- 720 Direkt İşçilik Giderleri,
- 730 Genel Üretim Giderleri’dir.
Şimdi , esas işçilik ile ilgili sorunlarımızı ele alalım.
Hammadde ve malzeme maliyetlerinde olduğu gibi ,işçilik maliyetlerinde de incelenmesi gereken bazı sorunlar vardır.Bunlar;
- Boşa geçen zaman karşılığı ücretler,
- Yıllık izin ,Tatil,İkramiye ve sosyal yardım ödemeleri,
- Fazla çalışma saatleri,
- Kıdem tazminatı .
Bu bölümde sizlere boşa geçen zaman karşılığı ücretler ile yıllık izin ,tatil, ikramiye ve sosyal yardım ödemelerinin muhasebeleşmesini anlatmaya çalışacağım.Diğer iki sorunları da ikinci bölümde anlatacağım.
- BOŞA GEÇEN ZAMAN KARŞILIĞI ÜCRETLER VE MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
Üretilen mal veya hizmetlere direkt ya da endirekt olarak yansıyan işçilikler bazı nedenlerle üretimde ortaya çıkan aksaklıklar sonucu ayrı bir maliyet olarak ortaya çıkmaktadır ki bu da boşa geçen zaman işçilik maliyetleridir. Boşa geçen zaman işçiliğini oluşturan nedenler den bazıları;
- Hammadde ve malzemelerinin veya ara ürünlerin zamanında üretime verilmemesi,
- Malzemenin bozuk çıkması,
- Tesis, makine veya tezgahın bozulması,
- Yardımcı hizmetlerin ya da araç gereçlerin eksik çıkması,
- Sipariş eksikliği nedeniyle üretimin normal çalışma kapasitesine ulaşamaması,
- İş tanımındaki ve yönetmeliklerdeki eksiklikler.
Boşa geçen zamana ait tüm işçilik giderlerinin, “730 Genel Üretim Giderleri”Hesabı’nda kayıt altına alınması sonucu ve giderlerin dağıtım anahtarları aracılığı ile dönemde üretilen tüm mamüllerin maliyetine yüklenmelidir.Aksi durumda boşa geçen zaman, belirli bir mamulün maliyetine yüklenebilir.
Boşa geçen zamanın nedeni, doğal üretim koşullarının dışında kalan deprem, yangın, şehir elektrik şebekesindeki arızalar nedeniyle elektrik kesilmesi, grev ve lokavtlar gibi sebepler ise bu durumda boşa geçen işçilik gideri “680 Çalışmayan Kısım Gider ve Zararları” Hesabı’na kaydedilmelidir.Boşa geçen işçilik giderlerine ait tutarların dönemi bitince yansıtma hesaplarının kullanımı sırasında kayıt edilmesi gerekir.
Dönemin üretim maliyetinin yansıtma hesapları ile oluşturulması sırasında boşa geçen zamanın muhasebe kaydı;
151 YARI MAMÜLLER – ÜRETİM | ZZ | |
680 ÇALIŞMAYAN KISIM GİDER VE ZARARLARI | ZZ | |
711 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ YANSITMA HESABI | ZZ | |
721 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ YANSITMA HESABI | ZZ | |
731 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI | ZZ |
- FAZLA ÇALIŞMA SAATİ
Ülkenin genel yararları yahut iş niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle yasada yazılı günlük çalışma süresinin dışında yapılan çalışmalar, fazla çalışma olarak 1475 sayılı iş kanununun 35. maddesinde belirtilir. Yasada yazılı günlük çalışma süresinde amaç iş yasasının 61/a md.gereğince, cumartesi günleri çalışma çalışmamasına göre belirlenen ve 7. 5 saat ile 9 saat arasında değişen günlük normal çalışma süreleridir. (Genel bakımından haftalık çalışma süresi 45 saattir.)Bu sürenin dışındaki çalışmalar fazla çalışma olarak kabul edilmektedir.
Fazla çalışma, işletme tam kapasite çalışırken yapılmış ise hangi siparişe ait olduğu biliniyor ise direkt işçilik olarak alınmalıdır. Vardiya primleri ise genel üretim giderleri içerisinde mamul maliyetlerine aktarılmalıdır. Fazla çalışmanın belli bir işle bağıntısı kurulamıyor ise genel üretim giderleri içerisinde yer almalıdır. İşletme fazla çalışmayı etkinsizliği dolayısıyla yapmış ise o zaman sonuç hesapları ile bağıntı kurulmalıdır.
Fazla mesai ödemelerinin muhasebeleştirilmesine ilişkin ikinci yaklaşım bunların genel üretim geliri hesabına kaydedilerek, o dönemde üretilen tüm mamullerin maliyetine yansıtılmasıdır. Bu yaklaşım çoğunlukla fazla mesaiye neden olan sipariş ile fazla mesai arasında bir ilişki kurulmadığından söz konusu olur. Bu yaklaşıma ilişkin şöyle bir örnek ile muhasebeleştirelim;
NORMAL MESAİ ÜCRETİ | 2 İŞÇİ X 45 SAAT X 2.000 TL | =180.000 TL |
FAZLA MESAİ NORMAL ÜCRET | 2 İŞÇİ X 15 SAAT X 15 SAAT X 2.000 TL | =900.000 TL |
TOPLAM | =1.080,000 TL | |
FAZLA MESAİ PRİMİ | 900.000 X %50 | =450.000 TL |
Muhasebe kaydı;
720 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ | 1.080,00 TL | |
730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ | 450.000 TL | |
381 GİDER TAHAKKUKLARI | 1.530,00 TL |
Saygılarımla;
HİLAL BİLADA