|
Aşağıdaki bölümlerde buna yönelik açıklamalara yer verilecektir.
Tespit ve değerlendirilmesi yapılacak hususlar;
1-Kasa noksan ve fazlalıkları
2-Alınan Çekler
3-Bankalar
4-Değersiz alacaklar
5-Şüpheli alacaklar
6-Alacak-borç senetleri reeskontu
7-Dönem sonu stok sayım farkları
8-Amortisman uygulamalarına ilişkin notlar
9-Vergi ve diğer yasal yükümlülükler karşılıkları:
10-Dönem sonu kapanış işlemleri
11-Defterlerin Tasdiki
Hesaplara İlişkin Açıklamalar:
1- KASA FARKLARININ DEĞERLEMESİ VE MUHASEBE KAYITLARI
Bilanço günü itibariyle kasa sayımı yapılarak tutanağa geçirilir.
Fiili sayımla kaydi durum karşılaştırılır.
Kasa hesabının borcu ile alacağı arasındaki fark “kasa mevcudunu” verir.
İşletmede, dönem içinde veya yıl sonu sayımında kasa fazlalığı veya noksanı ortaya çıkmışsa ve bu tutarlar ilgili düzenleyici hesaplara alınmak suretiyle dönem sonunda kapatılması gerekir.
a-Kasa sayım noksanı
Fiili kasa mevcudu, kaydi mevcuttan az ise kasa noksanı söz konusudur.
İşleyişi ise şu şekildedir:
_____________________31.12.2010 _______________
197 Sayım ve Tesellüm Noksanları Hs XX
100 Kasa Hs. XX
_____________________ / ________________________
Kasa noksanlığının nedeni kasa sorumlusu ise;
_____________________31.12.2010 ________________
135 Personelden Alacaklar hs XX
197 Sayım ve Tesellüm Noksanları hs XX
_____________________ / ________________________
Kasa noksanlığının nedeni çalınma ise veya neden bilinemiyorsa, hesap şu şekilde kapatılır;
_____________________31.12.2010_________________
689 Diğer Olağan Dışı Gider ve Zararlar hs XX
(K.K.E Giderler)
197 Sayım ve Tesellüm Noksanları hs XX
_____________________ / ________________________
Kasadan para çalınması, normal ticari faaliyet sonucu ortaya çıkan bir zarar olmadığı için, bu şekilde ortaya çıkan kasa noksanlıklarının kanunen kabul edilmeyen gider olarak değerlendirilmesi ve ticari kardan mali kara geçişte, ticari kara ilave edilmesi gerekir.
b-Kasa sayım fazlası
Fiili sayım sonucu kasa mevcudunun, yasal kayıtlara göre oluşan mevcuttan fazla olduğunun tespit edilmesi durumunda kasa fazlalığı söz konusudur.
Bu geçici hesabın işleyişi şu şekildedir:
_____________________ 31.12.2010 __________________
100 Kasa Hs XX
397 Sayım ve Tesellüm Fazlaları hs XX
_____________________ / ________________________
– Kasa fazlalığının nedeni bilenmiyorsa yapılması gereken kayıt;
_____________________ 31.12.2010 _________________
100 Sayım ve Tesellüm Fazlaları hs XX
671 Önceki Dönem Gelir ve Karlar hs XX
_____________________ / ________________________
c-Kasadaki yabancı paraların değerlemesi
Kasadaki TL mevcudu İtibari değer ile, yabancı paralar ise VUK 130 nolu tebliğ gereği T.C. Merkez Bankasının ilan ettiği kurlar ile değerlenir. Yabancı paraların dönem sonu döviz alış kuru değerlenmesiyle oluşacak kur farkları muhasebe kaydı şu şekildedir.
-Kur farkı geliri çıkması halinde;
_____________________ 31.12.2010 _________________
100 Kasa XX
646 Kambiyo Karları XX
_____________________ / ________________________
-Kur farkı zararı çıkması halinde;
_____________________ 31.12.2010 _________________
656 Kambiyo Zararı XX
100 Kasa XX
_____________________ / ________________________
2-ALINAN ÇEKLER
Dönem sonunda 4 sıra nolu Muhasebe Uygulamaları Genel Tebliğ’de çeklere ilişkin olarak özün önceliği kuralı gereği alacak senetleri hesabına alınması gerekmektedir.
_____________________ 31.12.2010 _________________
121 Alacak Senetleri XX
221 Alacak Senetleri XX
101 Alınan Çekler XX
_____________________ / ________________________
3-BANKALAR
Bankaların dönem sonu mevcutları banka ekstreleri ile uyumlu olmalıdır. Bankalardaki TL mevcutları mukayyet değerle, Döviz cinsinden mevduatlar ise Maliye Bakanlığınca belirlenen döviz kuru ile değerlenir.
Dönem sonu itibariyle vadeli mevduatlara tahakkuk eden faiz gelirleri, faiz geliri olarak muhasebeleştirilmesi gereklidir.
_____________________ 31.12.2010 _________________
102 Bankalar XX
642 Faiz Gelirleri XX
_____________________ / ________________________
(Tahakkuk, gelirin mahiyet ve tutar itibariyle kesinleşmesidir.
Hukuki tasarruf ise tahakkuk etmiş gelir üzerinde talepte bulunma hakkıdır.
Bu bağlamda: Henüz vadesi dolmamış diğer bir ifade ile tahakkuk etmemiş faiz geliri için karşılık ayrılması tarafımızdan benimsenmemektedir. Bu konuda Danıştay dava dairelerinin 07.07.2000 tarih ve 2000/27 sayılı genel kurul kararı da bu düşüncemizi doğrulamaktadır.)
4-DEĞERSİZ ALACAKLAR
VUK 322. md. Göre “ kazai bir hükme veya kanaat getirici bir vesikaya göre artık tahsiline imkan kalmayan alacaklar değersiz alacaktır.
Değersiz alacaklar, bu mahiyete girdikleri tarihte tasarruf değerlerini kaybederler ve kayıtlı değerleri ile zarara geçirilerek yok edilirler.
Kanunun uygulamasında alacağın değersiz sayılması için kazai hükümle kasdedilen mahkeme kararıdır.
Kanaat verici vesika ise,mahkeme tarafından verilmiş borçlu hakkındaki:
1- gaiplik kararı,
2- icra takibatına ait dosyanın işlemden kaldırıldığını gösteren icra memurluğu yazısı,
3- borçlunun ölümü ve mirasçılarının bulunmadığını kanıtlayan resmi soruşturma belgesi,
4- Ticaret Mahkemesi tarafından borçlu hakkında verilmiş bulunan iflas kararı ,
gibi belgelerdir.
Değersiz hale gelen alacaklar, değersiz hale geldikleri yıl kayıtlı değerleri ile zarara geçirilerek yok edilirler.
Borçlu ile konkordato anlaşması yapılmış ise konkordato dışı kalan alacak kısmı değersiz alacak addolunur.
Avans niteliğindeki bir alacağın değersiz alacak haline gelmesi:
Avans niteliğindeki bu alacağın gider yazılması mümkün değildir.
-2010 yılında değersiz hale gelen ve karşılık ayrılmamış değersiz alacak muhasebe kaydı;
_____________________ 31.12.2010 _________________
689 D.Olağandışı Gider ve Zararlar XX
121 Alacak Senetleri XX
_____________________ / ________________________
2010 yılında değersiz hale gelen ve karşılık ayrılmış değersiz alacak muhasebe kaydı;
_____________________ 31.12.2010 _________________
689 D.Olağandışı Gider ve Zararlar XX
129 Şüpheli Ticari Alacak Karşılığı XX
128 Şüpheli Ticari Alacaklar XX
644 Konusu Kalmayan Karşılıklar XX
_____________________ / ________________________
5-ŞÜPHELİ ALACAKLAR
VUK 323. md. göre ticari veya zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmak şartı ile ;
-Dava veya icra safhasında bulunan alacaklar;
-Yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenilmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiş bulunan alacaklar;
şüpheli alacak sayılır.
Şüpheli hale gelen alacaklar için değerleme gününde tasarruf değerine göre pasifte karşılık ayrılabilir.
Teminatlı alacaklarda karşılık, alacağın teminatsız kısmı için ayrılır.
Şüpheli hale gelen alacaklar için dönem sonu kayıtları aşağıdaki gibidir;
____________ 31.12.2010 _________________
128 Şüpheli Alacaklar hs XX
120 Alıcılar hs XX
______________ / _____________________
Alacak için karşılık ayrılması
______________ 13.12.2006________________
654 Karşılık Giderleri hs XX
129 Şüpheli Al.Kar. hs XX
_________________ / ___________________
6-ALACAK-BORÇ SENETLERİ REESKONTU;
Reeskont işlemi
VUK 280. md. göre vadesi gelmemiş senede bağlı alacaklar için ihtiyari olarak değerleme günü kıymetine irca olunabilir.
Ancak, bankalar ,sigorta şirketleri tüm alacak ve borç senetlerini reeskonta tabi tutmak zorundadırlar.
Reeskont hesaplamak için aşağıdaki formül kullanılacaktır.
F: Reeskont Tutarı
A: Senedin Nominal Değeri
m: Faiz Oranı
t: Vade
F=A-(A*360/(360+(m*t))
-Reeskont geliri olması halinde;
______________ 13.12.2010________________
122 Alacak Senedi Reeskontu XX
647 Reeskont Faiz Geliri XX
_________________ / ___________________
-Reeskont gideri olması halinde;
______________ 13.12.2010________________
657 Reeskont Faiz Gideri XX
122 Alacak Senedi Reeskontu XX
_________________ / ___________________
7-DÖNEM SONU STOK
İşletmeler dönem sonlarında stoklarının fiili envanterini ve kaydi envanteri ile karşılaştırmak suretiyle farklılıkları tespit eder. Farklılık bulunması halinde 197 ve 397 nolu hesaplar kullanılarak kaydi envanter ile fiili envanter düzeltmesi yapılır. Geçici vergi dönemlerinde kaydi envanter sonuçları esas alınabilmekte, bilanço gününde ise fiili envanter sonuçları esas alınmalıdır.
Stoklar maliyet bedeline göre değerlenir(.VUK 274. Md).
Stoklar Fiili maliyet yöntemine göre tespit edilemiyor ise , ağırlıklı ortalama maliyet yöntemi kullanılabilir.
_______________31.12.2010 _______________
153 Ticari Mallar hs xx
397 Sayım Fazlası hs xx
_______________31.12.2010_______________
397 Sayım Fazlası hs xx
679 Olağan Dışı Gelir ve Karlar hs xx
_______________ / _______________
Sebebi bulunamayan sayım noksanı
_______________31.12.2006 _______________
197 Sayım Noksanı hs xx
153 Ticari Mallar hs xx
_______________ 31.12.2006 _______________
689 Olağan Dışı Giderler hs xx
689 KDV’si xx
197 Sayım Noksanı hs xx
391 Hesaplanan KDV hs xx
_______________ / _______________
Sebebi bulunamayan stok sayım noksanına ilişkin KDV’nin ve noksan tutarının KV. Matrahının tespitinde Kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacağı tabidir.
VUK 274 md. göre maliyet bedeline nazaran değerleme günündeki satış bedelleri %10 ve daha fazla düşüklük gösteren stoklar , VUK 267. Md.2. sırasındaki usul hariç olmak üzere emsal bedeli ile değerlenir.
Örnek:
-Maliyet bedeli 50*1000 Tl=50.000 TL
-Emsal Bedeli(piyasadaki satış fiyatı) = 50*800TL=40.000TL
-Değer düşüklüğü; 50.000-40.000=10.000 TL
Muhasebe Kaydı:
_______________31.12.2010 _______________
157 Diğer Stoklar hs 50.000
153 Ticari Mallar hs 50.000
_______________ 31.12.2010 _______________
654 Karşılık Giderleri 10.000
158 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı 10.000
_______________ / ______________________
8-AMORTİSMANA TABİ DURAN VARLIKLAR DÖNEM SONU ÇALIŞMALARI:
İşletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan gayrimenkullerle 269’uncu madde gereğince gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin, alet, edavat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerinin birinci kısımdaki esaslara göre tespit edilen değerinin bu Kanun hükümlerine göre yok edilmesi amortisman mevzuunu teşkil eder.( VUK 313 md.)
VUK 313 md. yer aldığı üzere değeri 01.01.2010’dan itibaren 680, -TL aşmayan peştemallıklar ile işletmede kullanılan ve değeri 01.01.2010’dan itibaren 680, -TL aşmayan alet, edevat, mefruşat ve demirbaşlar amortismana tabi tutulmayarak doğrudan doğruya gider yazılabilir. İktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz edenlerde bu had topluca dikkate alınır.
|
Örnek:
-İktisadi Kıymet Değeri: 100
-Normal Amortisman Nispeti %20
*2009 Yılı Amortisanı: 100*0,40=40
*2010Yılı Amortismanı( 100-40=60 *0,40=)24
*2011 Yılı Amortismanı(100-40-24=36 *0,40=)14,4
*2012 Yılı Amortismanı(100-40-24-14,40=21,6*0,40=)8,64
*2013 Yılı Amortismanı:12,96(Kalan değerin tamamını gider yazılması)
_______________31.12.2010 _______________
770 Genel Yönetim Amortisman Giderleri
760 Pazarlama Satış Dağıtım Amortisman Giderleri
730 Genel Üretim Amortisman Giderleri
257 Birikmiş Amortismanlar
-257.01 Genel Yönetim Birikmiş Amortisman
-257.02 Pazarlama Satış Dağıtım Birikmiş Amortisman
-257.03 Genel Üretim Birikmiş Amortisman
_______________ 31.12.2010 _______________
8.4- Madenlerde Amortisman Uygulaması(VUK 316 md)
İşletme sebebiyle içindeki cevherin azalmasından dolayı maddi değerini kaybeden madenlerin ve taş ocaklarının imtiyaz veya maliyet bedelleri, ilgililerin, müracaatları üzerine bunların büyüklük ve mahiyetleri gözönünde tutulmak ve her maden veya taş ocağı için ayrı ayrı olmak üzere Maliye ve Sanayi Bakanlıklarınca belli edilecek nispetler üzerinden yok edilir.
8.5- Fevkalede Amortisman Uygulaması(VUK 317 md)
Amortismana tabi olup:
1. Yangın, deprem, su basması gibi afetler neticesinde değerini tamamen veya kısmen kaybeden;
2. Yeni icatlar dolayısiyle teknik verim ve kıymetleri düşerek tamamen veya kısmen kullanılmaz bir hale gelen;
3. Cebri çalışmaya tabi tutuldukları için normalden fazla aşınma ve yıpranmaya maruz kalan;
Menkul ve gayrimenkullerle haklara, mükelleflerin müracaatları üzerine ve ilgili bakanlıkların mütalaası alınmak suretiyle, Maliye Bakanlığınca her işletme için işin mahiyetine göre ayrı ayrı belli edilen “Fevkalade ekonomik ve teknik amortisman nispetleri” uygulanır.
8.6-Amortisman Süresi
Amortisman süresi, kıymetlerin aktife girdiği yıldan başlar. Bu sürenin yıl olarak hesaplanması için (1) rakamı mükellefçe uygulanan nispete bölünür.
(4108 sayılı Kanunun 6’ncı maddesiyle değişen fıkra) Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları binek otomobilleri hariç olmak üzere, işletmelere ait binek otomobillerinin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılır. Amortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye değer, itfa süresinin son yılında tamamen yok edilir.(*)
Her yılın amortismanı ancak o yıla ait değerlemede nazara alınabilir.
Amortismanın herhangi bir yıl yapılmamasından veya ilk uygulanan nispetten düşük bir hadle yapılmasından dolayı amortisman süresi uzatılamaz.
8.7-Amortisman Yöntemi Değişiklikleri
Başlangıçta azalan bakiyeler yöntemini seçenler için daha sonra normal yönteme geçmelerinde yasa açısından herhangi bir sakınca yoktur. Ancak, normal usulden azalan bakiyeler usulüne geçiş yasaklanmıştır.
8.8 Yenileme Fonu
VUK 328. Md. bir vergi avantajı olarak yenileme fonu düzenlenmiştir.
2365 sayılı Kanunun 56’ncı maddesiyle değişen fıkra) Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satılması halinde alınan bedel ile bunların envanter defterinde kayıtlı değerleri arasındaki fark kar ve zarar hesabına geçirilir. İşletme hesabı esasında defter tutan mükelleflerle serbest meslek kazanç defteri tutan mükellefler bu farkı defterlerinde hasılat veya gider kaydederler. Amortisman ayrılmış olanların değeri ayrılmış amortismanlar düşüldükten sonra kalan meblağdır.
Devir ve trampa satış hükmündedir.
(2365 sayılı Kanunun 56’ncı maddesiyle değişen fıkra) şu kadar ki, satılan iktisadi kıymetlerin yenilenmesi, işin mahiyetine göre zaruri bulunur veya bu hususta işletmeyi idare edenlerce karar verilmiş ve teşebbüse geçilmiş olursa bu takdirde, satıştan tahassül eden kar, yenileme giderlerini karşılamak üzere, pasifte geçici bir hesapta azami üç yıl süre ile tutulabilir. Her ne sebeple olursa olsun bu süre içinde kullanılmamış olan karlar üçüncü yılın vergi matrahına eklenir. Üç yıldan önce işin terki, devri veya işletmenin tasfiyesi halinde bu karlar o yılın matrahına eklenir.
Yukarıdaki esaslar dahilinde yeni değerlerin iktisabında kullanılan kar, yeni değerler üzerinden bu kanun hükümlerine göre ayrılacak amortismanlara mahsup edilir. Bu mahsup tamamlandıktan sonra itfa edilmemiş olarak kalan değerlerin amortismanına devam olunur.
Örnek Uygulama:
Aktife giriş maliyet bedeli: 1.000.000 TL , amortismanı 400.000 TL olan makine 20.12.2010 tarihinde 1.000.000 TL bedelle satılmıştır.Satış sonrası ortaya çıkan kar (1.000.000-600.000=)400.000 TL’dir.
Yönetim kurulu anılan makinenin yenisinin alınmasına karar vermiştir.
————————–20.12.2010e——————————–
102 Bankalar 1.000.000
257 Birikmiş Amortisman 400.000
253 Tesis Makine Cihazlar 1.000.000
549 Özel Fonlar 400.000
———————————-/————————————-
Makine 24.12.2010 tarihinde 1.500.000 TL bedelle satın alınmıştır. Makinenin faydalı ömrü 5 yıldır. Bu ömre göre2010 yılı amortismanı 300.000 TL’dir.
———————————-24.12.2010————————————-
253 Tesis Makine Cihazlar 1.500.000
320 Satıcılar 1.500.000
———————————31.12.2010————————————–
549 Özel Fonlar 300.000
257 Birikmiş Amortismanlar 300.000
———————————/————————————————–
9-VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER KARŞILIKLARI:
İşletmelerin cari dönemde elde ettiği dönem karı üzerinden hesaplanan kurumlar vergisi 691 hesaba alınır, 370 hesapla karşılıklı çalışır. Geçici vergi dönemleri itibariyle 193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar hesabında toplanan geçici vergiler 371 Dönem Karının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükler hesabı ile kapatılır. Bu vergi kurumlar vergisinin tahakkuk ettirilmesi ile kapatılır.
a) Kurumlar Vergisinde Ödeme Çıkmaması
Örnek: İşletme 2010 yılında 200,000- TL tutarında mali kar elde etmiş ve 40.000-TL tutarında geçici vergi ödemiştir.
____________________________31.2.2010 ________________
691- Dönem Karı Vergi ve Diğer Yükümlülükler Karşılıkları 40.000
370-Dönem Karı Vergi ve Diğer Yasal Yüküm. Karş. 40.000
____________________________31.12.2010_______________
371- Dönem Karının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükler 40.000
193- Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar hs 40.000
____________________________ / ______________________
Kurumlar Vergisinin Tahakkuk Etmesiyle
____________________________25.04.2011_______________
370- Dönem Karı Vergi ve Diğer YasalYükümlülükler 40.000
370- Dönem Karı Vergi ve Diğer Yasal Yüküm. Karş. 40.000
____________________________ / ______________________
b)Kurumlar Vergisinde İade Çıkarsa
Örnek:İşletme 2010 yılında 150.000TL kar etmiş ve 40.000TL geçici vergi ödemiştir.
____________________________31.2.2010 ________________
691- Dönem Karı Vergi ve Diğer Yükümlülükler Karşılıkları 30.000
370-Dönem Karı Vergi ve Diğer Yasal Yüküm. Karş. 30.000
____________________________31.12.2010_______________
371- Dönem Karının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükler 40.000
193- Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar hs 40.000
____________________________25.04.2010 _______________
370-Dönem Karı Vergi ve Diğer Yasal Yüküm. Karş. 30.000
136-Vergi Dairesinden Alacaklar 10.000
371- Dönem Karının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yük. 40.000
____________________________ / ______________________
c)Kurumlar Vergisinde Ödeme Çıkarsa
Örnek:İşletme 2010 yılında 250.000TL kar etmiş ve 40.000TL geçici vergi ödemiştir.
____________________________31.2.2010 ________________
691- Dönem Karı Vergi ve Diğer Yükümlülükler Karşılıkları hs 50.000
370-Dönem Karı Vergi ve Diğer Yasal Yüküm. Karş. hs 50.000
____________________________31.12.2010_______________
371- Dönem Karının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükler 40.000
193- Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar hs 40.000
____________________________25.04.2010 _______________
370-Dönem Karı Vergi ve Diğer Yasal Yüküm. Karş. Hs 50.000
371- Dönem Karının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yük. 40.000
360-Ödenecek Kurumlar Vergisi 10.000
____________________________ / ______________________
10-DÖNEM SONU KAPANIŞ İŞLEMLERİ
Maliyet hesaplarının gelir hesaplarına aktarımı
Maliyet hesaplarında bulunan giderler hesap dönemi sonunda yansıtma hesapları yolu ile ilgili gelir tablosu hesaplarına yansıtılır.
-Satılan Mamul Maliyeti Dönem Sonu Muhasebe Kaydı
____________________________31.12.2010_______________
710- İlk Madde ve Malzeme Giderleri xx
150- İlk Madde ve Malzeme xx
____________________________31.12.2010 _______________
151-Yarı Mamuller-Üretim xx
711-İlk Madde ve Malzeme Giderleri Yansıtma Hes. xx
721-Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma Hes. xx
731-Genel Üretim Giderleri Yansıtma Hes. xx
_________________________31.12.2010______________________
711- İlk Madde ve Malzeme Giderleri Yansıtma Hes. xx
721-Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma Hes. xx
731-Genel Üretim Giderleri Yansıtma Hes. xx
710- İlk Madde ve Malzeme Giderleri xx
720- Direkt İşçilik Giderleri xx
730- Genel Üretim Giderleri xx
____________________________31.12.2010_______________
152- Mamuller xx
151- Yarı Mamuller-Üretim xx
_________________________31.12.2010______________________
620-Satılan Mamül Maliyeti xx
152-Mamuller xx
____________________________/ __________________________
-Satılan Ticari Mal Maliyeti Dönem Sonu Muhasebe Kaydı:
Satılan Ticari Mal Maliyeti= (Dön. Başı Tic. Mal Tutarı+Dön. İçi Alışlar Tutarı)-Dön.Sonu Ticari Mal Tutarı
_________________________31.12.2010______________________
621-Satılan Ticari Mal Maliyeti xx
153-Ticari Mallar xx
____________________________/ __________________________
-Gider Hesaplarının Gelir Tablosu Hesaplarına Aktarımı:
_________________________31.12.2010______________________
622-Satılan Hizmet Maliyeti xx
630-Araştırma Geliştirme Giderleri xx
631-Paz. Satış Dağ. Giderleri xx
632-Genel Yönetim Giderleri xx
660-Finansman Giderleri xx
741- Satılan Hizmet Maliyeti xx
751-Araş.ve Geliş. Giderleri xx
761- Paz. Satış Dağ. Giderleri xx
771- Genel Yönetim Giderleri xx
781- Finansman Giderleri xx
________________________31.12.2010______________________
741- Satılan Hizmet Maliyeti xx
751-Araş.ve Geliş. Giderleri xx
761- Paz. Satış Dağ. Giderleri xx
771- Genel Yönetim Giderleri xx
781- Finansman Giderleri xx
740- Satılan Hizmet Maliyeti xx
750-Araş.ve Geliş. Giderleri xx
760- Paz. Satış Dağ. Giderleri xx
770- Genel Yönetim Giderleri xx
780- Finansman Giderleri xx
_________________________31.12.2010______________________
-Gelir Tablosu Hesaplarının 690 Dönem Kar/Zarar Hesabına Aktarımı:
________________________31.12.2010______________________
600 Yurtiçi Satışlar
601 Yurtdışı Satışlar
602 Diğer Gelirler
640 İştiraklerden Temettü Gelirleri
641 Bağlı Ortaklıklardan Temettü Gelirleri
642 Faiz Gelirleri
643 Komisyon Gelirleri
644 Konusu Kalmayan Karşılıklar
645 Menkul Kıymet Satış Karları
646 Kambiyo Karları
647 Reeskont Faiz Gelirleri
648 Borsa Değer Artış Karları
649 Diğer Olağan Gelir ve Karlar
679 Olağan Dışı Gelir
610 Satıştan İadeler
611 Satış İskontoları
612 Diğer İndirimler
620 Satılan Mamul Maliyeti
621 Satılan Ticari Mal Maliyeti
622 Satılan Hizmet Maliyeti
623 Diğer Satışları Maliyeti
630 Araştırma ve Geliştirme Giderleri
631 Pazarlama S. Giderleri
632 Genel Yönetim Giderleri
653 Komisyon Giderleri
654 Karşılık Giderleri
655 Menkul Kıymet Satış Zararları
656 Kambiyo Zararları
657 Reeskont Faiz Gideri
658 Borsa Değer Azalış Zararları
659 Diğer Olağan Giderler
660 Kısa Vadeli Borçlanma Gideri
661 Uzun Vadeli Borçlanma Gideri
689 Olağan Dışı Giderler
690 Dönem Karı (Zararı)
_________________________31.12.2010______________________
11-DEFTERLERİNİN TASDİKİ:
Defter Tutma Hükümleri.
2.1. Bilanço ve İşletme Hesabı Esasında Tutulacak Olan Defterler
2.2. Elektronik Ortamda Defter Tutma
2.3. Defter Kayıtlarına İlişkin Kurallar
2.4. Defterlere Kayıt Süreler
2.5. Defter Tasdiki
2.5.1. Tasdik Makamı
2.5.2. Defterlerin Tasdik Zamanları
2.6. Defter Tutma Hükümlerine Uyulmaması Durumunda Uygulanacak Yaptırımlar
Açıklamalar;
Mükelleflerin, vergi ile ilgili servet, sermaye ve hesap durumlarının, faaliyet ve hesap neticelerinin tespit edilmesini, vergi ile ilgili muamelelerinin belli edilmesini, vergi karşısındaki durumunun hesap üzerinden kontrol edilmesini ve incelenmesini sağlayacak şekilde defter tutmaları zorunludur.
Ticaret şirketleri, iktisadi kamu müesseseleri ile dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler defter tutmaya mecburdurlar.
Kurumlar vergisinden muaf olan iktisadi kamu müesseseleri ile dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler defter tutmak zorunda değildirler. Ancak bu mükellefler muaf olmadıkları vergiler için defter tutmak zorundadırlar.
İktisadi kamu müesseseleri ile dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler defter tutma bakımından tüccarların tabi olduğu hükümlere tabidirler.
Tüccarlar, defter tutma bakımından iki sınıfa ayrılır. Birinci sınıf tüccarlar, bilânço esasına göre, ikinci sınıf tüccarlar ise işletme hesabı esasına göre defter tutarlar.
Bir tüccarın dâhil olacağı sınıf, statüsüne veya yıllık alım-satım tutarlarına göre belirlenmektedir. Statü gereğince birinci sınıf tüccar sayılanlar, ticaret şirketleri ile kurumlar vergisine tabi olan diğer tüzel kişilerdir.
Türk Ticaret Kanunu hükümlerine tabi sermaye şirketleri ile kurumlar vergisine tabi kooperatifler, iktisadi kamu müesseseleri, dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler ve iş ortaklıkları birinci sınıf tüccar sayılır.
Statüsü gereğince birinci sınıf tüccar sayılanlar dışında, yıllık alım- satım veya hâsılat tutarları belli hadleri aşanlar da birinci sınıf tüccar sayılır.
2.1. Bilanço ve İşletme Hesabı Esasında Tutulacak Olan Defterler
Mükellefler bilanço esasında; yevmiye defteri (Günlük defter), defteri kebir (Büyük defter) ve envanter defteri tutarlar.
Bu defterlerin yanı sıra depo (ardiyeler dahil) işletenler ile nakliye ambarları ayrıca bir ambar defteri, sürekli imalat işiyle uğraşanlar imalat defteri, bitim işleri ile uğraşanlar imalat defteri yerine bitim işleri defteri, banka, banker ve sigorta şirketleri banka ve sigorta muameleleri defteri, yabancı nakliyat ve ulaştırma kurumları veya Türkiye’deki temsilcileri hasılat defteri tutmak mecburiyetindedirler.
* Ceza tutarlarına ilişkin tablo rehberin sonunda yer almaktadır.
Ayrıca, anonim şirketler, damga vergisi defteri tutmak zorundadırlar. Anonim şirketler dışındaki diğer kurumlar vergisi mükellefleri ise istemeleri halinde damga vergisi defteri tutabileceklerdir.
Mükellefler işletme hesabı esasında, işletme hesabı defteri tutarlar.
Kurumlar vergisi mükelleflerinden, Maliye Bakanlığınca izin verilenler işletme hesabı esasına göre defter tutabilirler.
İkinci sınıf tüccarlar, işletme hesabı esasında tutulması zorunlu olan defterlerini bu defteri tasdike ilişkin diğer hükümlere uymak koşuluyla diledikleri takdirde Maliye Bakanlığının iznine gerek olmaksızın, müteharrik yapraklı olarak bilgi işlem makineleriyle tutabileceklerdir.
2.2. Elektronik Ortamda Defter Tutma
Maliye Bakanlığına, mükelleflerin vergi mevzuatı uyarınca tutmakla yükümlü oldukları defter, kayıt ve belgelerin elektronik ortamda tutulmasına izin verme veya zorunluluk getirme yetkisi verilmiştir.
Bu düzenlemeye göre, söz konusu uygulamadan yararlanmak için başvuran mükelleflerin, bilanço esasına göre defter tutması ve elektronik ortamda tutulacak defter ve belge sistemi donanım, yazılım, personel ve diğer açılardan uygun bulunması halinde, kendilerine elektronik defter ve belge uygulamasına geçmeleri için Gelir İdaresi Başkanlığınca izin verilebilecektir. Ancak, elektronik defter ve belgelerin Gelir İdaresi Başkanlığına gönderilmesi, mükelleflerin defter ve belgelere ilişkin muhafaza ve ibraz ödevlerini ortadan kaldırmamaktadır.
2.3. Defter Kayıtlarına İlişkin Kurallar
Mükellefler tarafından tutulan defter ve kayıtlara ilişkin olarak uyulması gereken kurallar şunlardır:
– Defter ve kayıtlar Türkçe tutulmalıdır. Türkçe kayıtlar bulunmak kaydıyla defterlere başka dilden kayıt da yapılabilir.
– Kayıt ve belgelerde Türk para birimi kullanılmalıdır. Belgeler, Türk parası karşılığı gösterilmek şartıyla, yabancı para birimine göre de düzenlenebilir.
– Defterler mürekkep veya makine ile yazılmalıdır.
– Yevmiye defteri maddelerinde yapılan yanlışlar ancak muhasebe kurallarına göre düzeltilebilir.
– Diğer defter ve kayıtlara rakam ve yazılar yanlış yazıldığı takdirde düzeltmeler okunaklı şekilde çizilmek ve doğrusu üst veya yan tarafına yazılmak suretiyle yapılabilir.
– Defterlere geçirilen bir kaydı kazımak, çizmek veya silmek suretiyle okunamaz bir hale getirmek yasaktır.
– Defterde kayıtlar arasında usulen yazılmaya mahsus olan satırlar, çizilmeksizin boş bırakılamaz ve atlanamaz.
– Ciltli defterlerde, defter sayfaları ciltten koparılamaz.
– Tasdikli müteharrik yapraklarda bu sayfaların sırası bozulamaz ve yırtılamaz.
2.4. Defterlere Kayıt Süreleri
Tutulması zorunlu defterlere, muamelelerin zamanında kaydedilmesi gerekmekte olup, işlemlerin on gün içinde kaydedilmesi zorunludur.
Kayıt işlemlerini devamlı olarak muhasebe fişleri, primanota ve bordro gibi yetkili amirlerin imza ve parafını taşıyan vesikalara dayanarak yürüten müesseselerde, muamelelerin bunlara işlenmesi, deftere işlenmesi hükmündedir. Bu gibi hallerde, muamelelerin defterlere kırk beş gün içinde kaydedilmesi zorunludur.
2.5. Defter Tasdiki
Bilanço esasına göre defter tutanlar ile işletme hesabı esasına göre defter tutmasına Maliye Bakanlığınca izin verilen kurumlar vergisi mükellefleri, tutacakları defterleri işe başlamadan önce tasdik ettirmek zorundadırlar. Bunun yanı sıra, tutulması zorunlu defterlerden biri olan Defteri Kebir (Büyük Defter)’in ise tasdiki zorunlu değildir.
2.5.1. Tasdik Makamı
-Defter tasdiki iş yerinin bulunduğu yerdeki noter veya noterlik görevini ifa ile mükellef olanlarca yapılır.
-Menkul kıymet ve kambiyo borsasındaki acentelerin defterlerini borsa komiserliği tasdik eder.
-Defterler, anonim ve limited şirketlerin kuruluş aşamasında şirket merkezinin bulunduğu yer ticaret sicili memuru veya noter tarafından tasdik edilir.
2.5.2. Defterlerin Tasdik Zamanları
– Öteden beri işe devam etmekte olanlar, defterin kullanılacağı yıldan önce gelen son ayda,
– Hesap dönemleri Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilenler, defterin kullanılacağı hesap döneminden önce gelen son ayda,
– Yeniden işe başlayanlar, sınıf değiştirenler ve yeni bir mükellefiyete girenler, işe başlama, sınıf değiştirme ve yeni mükellefiyete girme tarihinden önce,
– Vergi muafiyeti kalkanlar, muaflıktan çıkma tarihinden başlayarak on gün içinde,
– Defterlerin dolması dolayısıyla veya sair sebeplerle yıl içinde yeni defter kullanmaya zorunlu olanlar, bunları kullanmaya başlamadan önce,
– Defterlerini ertesi yıl da kullanmak isteyenler Ocak ayı, hesap dönemleri Maliye Bakanlığınca tespit edilenler bu dönemin ilk ayı içinde
tasdik ettirmek zorundadırlar.
2.6. Defter Tutma Hükümlerine Uyulmaması Durumunda Uygulanacak Yaptırımlar
– Tutulması mecburi olan defterlerden herhangi birini tutmayan mükelleflere, birinci derece usulsüzlük cezası kesilmesi gerekmektedir.
Ceza tutarlarına ilişkin tablo rehberin sonunda yer almaktadır.
– Vergi Usul Kanununun kayıt kurallarına ait hükümlerine uymayan mükelleflere, birinci derece usulsüzlük cezası kesilmesi gerekmektedir.
– Tasdiki mecburi olan defterlerden herhangi birinin tasdik işleminin yaptırılmamış olması (Kanuni sürenin sonundan başlayarak bir ay geçtikten sonra tasdik ettirilenler tasdik ettirilmemiş sayılır.), birinci derece usulsüzlük cezası kesilmesini gerektirmektedir.
– Tasdiki mecburi olan defterlerden herhangi birinin tasdik işleminin, yasal süresinin sonundan başlayarak bir ay içinde yaptırılmış olması, ikinci derece usulsüzlük cezası kesilmesini gerektirmektedir.
Saygılarımla;
Mali Müşavir
Gökhan Emin ÇERÇİ
