05/12/2017 TARİHLİ SOSYAL SİGORTA İŞLEMLERİYÖNETMELİĞİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİĞE GÖRE HAK SAHİPLERİNE İLİŞKİN KOŞULLAR
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin geçici 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasında yapılan değişiklik gereğince, Kanunun yürürlük tarihinden önce ölen sigortalıların hak sahiplerine gelir veya aylık
bağlanmasında, sigortalıya ilişkin koşulların tespiti ile gelir veya aylığın hesaplanması ve paylaştırılmasında ölümHem Eşinden hem de Anne ve Babasından Ölüm Aylığı Alma Konusunda Son Durum tarihindeki, hak sahiplerine ilişkin koşulların tespitinde ise hak sahibi olma niteliğinin kazanıldığı tarihteki Kanun hükümleri uygulanacaktır.
Sigortalının ölüm tarihi 2008/Ekim ay başından önce olup ilk defa 2008/Ekim ay başından sonraki süreler için ölüm gelir/aylığı bağlanacak olan hak sahiplerine ilişkin şartların tespitinde Kanunun
34 üncü maddesi esas alınacak ve aylığın kesilmesi ile yeniden başlatılmasında da Kanunun 35 inci madde hükümleri uygulanacaktır. Ancak, ölüm gelir/aylıklarının hesaplanması ve hak
sahiplerine paylaştırılmasında ölüm tarihindeki mevzuat esas alınacaktır. Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce 506, 2925, 1479 ve 2926 sayılı Kanun hükümlerine göre bağlanan gelir/aylıkların
artırılması, azaltılması, kesilmesi veya yeniden bağlanmasında, Kanunun geçici 1 nci maddesinin ikinci fıkrası gereğince ilgili Kanun hükümleri uygulanacaktır. Söz konusu kanunlara göre bağlanan ancak daha sonra iptal edilen aylıklar geçici 1 inci madde kapsamında kabul edilmeyecektir.
Örnek 1: 2008/Ekim ay başından önce 506 sayılı Kanuna göre ölüm aylığı bağlanan ve 4/1-(a) kapsamında çalışması bulunan hak sahibi
malul çocuğun kontrol muayenesi nedeniyle aylığı 1/10/2017 tarihinde kesilmiştir. 1/6/2018 tarihinde yeniden ölüm aylığı talebinde bulunması üzerine sevk işlemleri gerçekleştirilerek yeniden malul
olduğunun tespit edilmesi durumunda Kanunun geçici 1 inci maddesi gereği 506 sayılı Kanun hükümlerine göre hak sahipliği koşulları değerlendirileceğinden, malul çocuğun çalışmasının bulunup bulunmadığına bakılmaksızın ölüm aylığı bağlanacaktır.
Örnek 2: 2008/Ekim ay başından önce 506 sayılı Kanuna göre ölüm aylığı bağlanan, önlisans öğrencisi iken 4/1-(a) kapsamında çalışan
hak sahibi erkek çocuğun, önlisansı bitirmesi nedeniyle aylığı mezuniyet tarihini takip eden ödeme dönemi itibariyle (17/2/2018) kesilmiştir. 1/9/2018 tarihinde yeniden üniversiteye kayıt yaptırarak ölüm aylığı talebinde bulunan erkek çocuğun hak sahipliği koşulları Kanunun geçici 1 inci maddesi gereği 506 sayılı Kanun hükümlerine
göre değerlendirileceğinden, hak sahibi çocuğun çalışmasının bulunup bulunmadığına bakılmaksızın ölüm aylığı bağlanacaktır.
Buna göre; Hem Kanunun yürürlük tarihinden önceki mevzuata hem de Kanunun 34 üncü maddesine göre ölüm gelir/aylığına hak
kazanma koşullarını yerine getiren hak sahiplerinin ölüm gelir/aylıkları, Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce de hak sahipliği niteliği söz konusu olduğundan, zamanaşımı hükümleri de dikkate
alınarak ölüm tarihini/hak sahibi olma niteliğinin kazanıldığı tarihi takip eden ay başından itibaren başlatılacaktır. Bu hak sahiplerinin, tahsis talep tarihi itibariyle 34 üncü maddedeki koşulları taşımaması ancak hak sahibi olma niteliğinin kazanıldığı tarihi takip eden ay başı ile tahsis talebinde bulunulan tarih aralığında 34 üncü maddeye göre hak sahibi olma koşulunun gerçekleştiği dönemlerin olması halinde bu sürelere ilişkin aylıklar ödenecek, tahsis talep tarihinden sonraki aylıklar ödenmeyecektir.
Örnek: 1/10/2006 tarihinde vefat eden 506 sayılı Kanun kapsamındaki sigortalının hak sahibi kız çocuğunun 1/1/2016 tarihinde boşanması ve 1/1/2018 tarihinde babasından dolayı ölüm
aylığı talebinde bulunması durumunda, kız çocuklarının ölüm aylığına ilişkin hak kazanma koşullarında 506 ve 5510 sayılı Kanunda farklılık
bulunmadığından, hak sahibi kız çocuğunun hak sahipliği koşulunun oluştuğu tarihe göre değerlendirme yapılacak ve zamanaşımı
hükümleri de dikkate alınarak boşanma ilamının kesinleştiği tarihe göre ölüm aylığı başlatılacaktır. 2008/Ekim ay başından önce ölen
4/1-(a) ve 4/1-(b) kapsamındaki sigortalıdan dolayı artan hisse olmadığı için ölüm aylığı bağlanamayan ana veya babanın 5/12/2017 tarihinden sonra talepte bulunması halinde, hak sahipliği koşulları
Yönetmeliğin yürürlük tarihi itibariyle oluştuğundan Kanunun 34 üncü maddesi hükümlerine göre değerlendirilecek ve koşulların oluşması halinde, 5/12/2017 tarihini takip eden ay başından itibaren
ölüm geliri/aylığı bağlanacaktır. Hak sahiplerinin aylıklarına ilişkin zamanaşımı kurallarının tespitinde ise 5/12/2017 tarihi esas alınacaktır.
Örnek 1: 2008/Ekim ay başından önce vefat eden 4/1-(a) kapsamındaki sigortalının aylık almakta olan eşi, bir erkek ve bir kız çocuğu bulunmakta olup, sigortalı aylığının tamamının ödenmesi ve
artan hisse bulunmaması nedeniyle 506 sayılı Kanuna göre aylık bağlanamayan anne/babanın, 1/2/2018 tarihinde yeniden ölüm aylığı talebinde bulunması ve talep tarihi itibariyle 65 yaşını
doldurduklarının tespit edilmesi durumunda artan hisseye bakılmaksızın diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması ve her
türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olması koşullarının yerine gelmesi şartıyla,
anne/babaya ölüm aylığı 5/12/2017 tarihini takip eden ay başından (1/1/2018) itibaren başlatılacaktır. Bu durumda hisselendirme 506
sayılı Kanun hükümlerine göre yapılacağından anne ve babanın her birinin hissesi %25 olarak alınacak ve diğer hak sahiplerinin hisselerinden orantılı olarak indirim yapılacaktır.
Örnek 2: Örnek 1’deki anne/babanın talep tarihi itibariyle 65 yaşını doldurmamış olması halinde, artan hisseye bakılacağından, ölüm
aylığı bağlanamayacaktır. Ancak, hak sahiplerinden kız çocuğun çalışmaya başlaması ve aylığının kesilmesi sonucu artan hisse oluşması durumunda, diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması ve her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin
net tutarından daha az olması halinde anne/babaya 5/12/2017 tarihini
takip eden ay başından (1/1/2018) itibaren ölüm aylığı bağlanacaktır.
Bu durumda aylık hesabı ve hisselendirme 506 sayılı Kanun hükümlerine göre yapılacağından anne ve babanın her birinin hissesi % 25 olarak alınacak ve diğer hak sahiplerinin hisselerinden orantılı
olarak indirim yapılacaktır. . Sigortalının ölüm tarihi 2008/Ekim ay başından önce olup, 5/12/2017 tarihinden sonra malul olup olmadıklarının tespiti talebinde bulunan hak sahibi çocukların
dosyaları, talep tarihinde geçerli olan mevzuata göre Kurum sağlık kurulunca incelenerek çalışma gücünün en az %60’ını kaybedip kaybetmediklerine karar verilecektir.
Örnek: 26/5/2004 tarihinde vefat eden 4/1-(a) kapsamındaki sigortalının “çalışarak hayatını kazanamayacak derecede malul sayılamayacağı” kararı verilen çocuğunun 5/12/2017 tarihinden sonra talepte bulunması halinde, Kurum sağlık kurulunca talep tarihinde yürürlükte olan mevzuat çerçevesinde yapılan değerlendirme sonucunda “çalışma gücünün en az %60 ını kaybettiğine veya
kaybetmediğine ” karar verilecektir. 2926 sayılı Kanun kapsamında herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık veya gelir aldığı için
ölüm aylığı iptal edilen hak sahibi kız çocuklarının 34 üncü maddeye göre aylığa hak kazanma koşullarını yerine getirmesi halinde
aylıkları 5/12/2017 tarihini, hak sahibi niteliğinin bu tarihten sonra kazanılması halinde ise hak sahibi olma niteliğinin kazanıldığı tarihi takip eden ay başından itibaren aylık bağlanacaktır. Ancak, bu
kapsamda Kanunun 34 üncü maddesine göre bağlanacak aylıklara, Kanunun 54 üncü maddesi hükümleri uygulanarak işlem yapılacaktır.
Örnek: 1/1/1990 tarihinde vefat eden 2926 sayılı Kanun kapsamındaki sigortalının hak sahibi kız çocuğuna 1/10/2010 tarihinde bağlanan ölüm aylığı, 5434 sayılı Kanun kapsamındaki eşinden de ölüm aylığı aldığı tespit edildiğinden 15/3/2016 tarihinde iptal edilmiştir. Hak sahibi kız çocuğunun, 20/2/2018 tarihinde yeniden babasından dolayı ölüm aylığı talebinde bulunması halinde, Kanunun 54 üncü maddesi ve Yönetmeliğin geçici 31 inci maddesi uyarınca yapılan karşılaştırma işleminde iştirakçiliği Kanunun yürürlük tarihinden önce başlayan Kanunun 4/1-(c) bendi kapsamındaki sigortalılar hariç olduğundan, Kanunun 34 üncü
madde hükümleri gereğince 5/12/2017 tarihini takip eden ay başından (1/1/2018) itibaren ölüm aylığı bağlanacaktır. 2008/Ekim ay başından önce ölen 4/1-(b) kapsamındaki sigortalıdan dolayı ölüm
aylığı talebinde bulunan ve evli olması nedeniyle 1479 sayılı Kanun hükümleri gereğince talebi reddedilen malul kız çocuğuna, 5/12/2017
tarihinden sonra talepte bulunması durumunda, hak sahipliği koşullarını Yönetmeliğin yürürlük tarihi (5/12/2017) itibariyle yerine
getirdiğinden Kanunun 34 üncü maddesi gereğince ölüm aylığı bağlanacaktır. Bu hak sahiplerinin aylıklarına ilişkin zamanaşımı
kurallarının tespitinde ise 5/12/2017 tarihi esas alınacaktır.
Kaynak= 2018/38 Sayılı Sgk. Genelgesi.
Saygılarımla,
Mustafa Günşen
