YURT İÇİ VE YURT DIŞI HİZMET SÜRELERİNİN ÇAKIŞMASINDA YAPILACAK İŞLEMLER
Mbt.nin Değerli Üyeleri,
Türk vatandaşlarının 3201 sayılı Kanuna göre borçlanmaya esas yurt dışındaki sigortalılık,
işsizlik ve ev kadınlığı süreleri ile ülkemizdeki prim ödeme sürelerinin çakışması halinde
yapılacak işlemler aşağıda açıklanmıştır. Kanuna göre hizmet akdi ile bir veya birden fazla
işveren tarafından çalıştırılanlar Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi
kapsamında sigortalı sayılmıştır. Diğer taraftan, Kanuna göre sigortalılık fiili çalışmaya
dayanmaması halinde iptal edilmekte olup kişilerin çalışmadıkları halde çalışmış gibi
gösterilmesi sahte sigortalılık anlamına gelmekte, fiili çalışma ve sahte sigortalılık,
Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca iptal edilmektedir. Ancak, sosyal
güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülkelerdeki sigortalılık süresi ile Kanunun 4 üncü
maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki hizmetlerinin çakışması halinde
sigortalıların ülkemizde bulunmadığı tarihlerdeki hizmetlerinin denetim ve kontrolle
görevli memurların yanı sıra genel idare hizmetleri sınıfında çalışan personel tarafından da
iptal edilebilecektir. Öte yandan, bazı mesleklerde (örneğin gazetecilik v.b.) sigortalıların
işlerini belirli bir yere bağlı olmadan yapmaları mümkün bulunmakta olup, bu tür
durumlarda sigortalının adresinin yurt dışında bulunmasının bir önemi bulunmamaktadır.
Sosyal güvenlik sözleşmeleri Anayasanın 90 ıncı maddesine göre milletlerarası andlaşma
niteliğinde olup, milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler
içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas
alınmaktadır. Ülkemizde sigortalı olanların sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış
ülkelerde geçici görevli olarak çalışmaları mümkün olup, işverenlerin bu şekilde sigortalı
çalıştırmaları geçici görevli çalıştırılmasına ilişkin belge alınması ile mümkün olmaktadır.
Sigortalının yurt dışında bulunduğu ülkenin, ülkemizle sözleşmesi bulunup bulunmadığına
bakılmaksızın;
1- Emniyetten temin edilen yurda giriş-çıkış tarihlerine göre, Ülkemizde (4/a)
kapsamındaki sigortalılığın başladığı tarihte yurt dışında olduğu ve hizmetlerin
devamında herhangi bir tarihte Türkiye’ye giriş yaptığı tespit edilen sigortalının, bu
işyerinden bildirilen sigortalı işe giriş bildirgesi ile bu bildirgeye istinaden yapılan (4/a)
kapsamındaki hizmet bildirimlerinin tamamı iptal edilecektir.
2- Sigortalının (4/a) kapsamında geçen çalışmasının başlangıcında ülkemizde bulunduğu
ve (4/a) hizmetinin devamında yurt dışına çıkış yaptığının tespit edilmesi halinde,
işveren tarafından sigortalının yurt dışına görevli olarak gönderildiğinin ispatlanması
(Kanunun 10 uncu maddesinde belirtilen geçici olarak yurt dışına görevlendirildiğine
dair belgenin, sigortalıya yaptığı harcamaların uçak bileti, otel masrafı vb. gider olarak
defter kayıtlarına işleyip işlemediğini belgelendirmesi) durumunda, hizmetin tamamı
geçerli sayılacak, söz konusu belgelerin işveren tarafından sunulamaması halinde
(yıllık izin süreleri hariç) aksine bir tespit olmadığı sürece, yurt dışına çıkış tarihinden
sonra bildirilen (4/a) hizmetleri iptal edilecektir.
3- Ülkemizde geçen (4/a) hizmetinin tamamında veya bir bölümünde yurt dışında
bulunduğu tespit edilen sigortalıların, yurt dışında geçen herhangi bir sigortalılık süresi
olmaması durumunda; (1) ve (2) nci maddelerinde belirtilen açıklamalar doğrultusunda
işlem yapılması, tereddütün giderilememesi durumunda hizmet akdi unsurlarını
sekteye uğratacak sürede ve şekilde yurt dışında bulunulduğu kanaati oluşan
sigortalılar ile ilgili olarak; Sosyal Güvenlik Denetmenliği Yönetmeliğinin “Denetmen ve
denetmen yardımcılarının görevleri” başlıklı 24 üncü maddesi kapsamında sigortalı için
ilgili dönemde bildirilen hizmetlerin fiili çalışma olup olmadığı yönünde denetim
talebinde bulunulacak ve düzenlenecek rapor sonucuna göre işlem yapılacaktır.
Örnek 1- 5/6/2017-31/1/2018 tarihleri arasında (4/a) kapsamında sigortalılığı bildirilen
sigortalı (A)’nın emniyetten temin edilen yurda giriş-çıkış belgesine göre 1/1/2016
tarihinde yurt dışına çıktığı, 5/10/2017 tarihinde yurda giriş yaptığı tespit edilmiştir.
Sigortalı (A)’nın 5/6/2017-31/1/2018 tarihleri arasında (4/a)kapsamında bildirilen
sigortalılığının tamamı iptal edilecektir.
Örnek 2- 7/10/2016-4/6/2018 tarihleri arasında (4/a)kapsamında sigortalılığı bildirilen
sigortalı (B)’nin emniyetten temin edilen yurda giriş-çıkış belgesine göre 12/12/2016
tarihinde yurt dışına çıktığı tespit edilmiş ve işveren tarafından yurt dışına görevli olarak
gönderildiği ispatlanamamıştır. Sigortalı (B)’nin (4/a) kapsamındaki sigortalılığı
12/12/2016 tarihinde sonlandırılacak, bu tarihten sonra bildirilen (4/a) kapsamında
sigortalılığı iptal edilecektir.
Örnek 3- 1/3/2004-15/10/2010 tarihleri arasında (4/a) kapsamında hizmeti bulunan
sigortalı (B)’nin yurt dışı hizmet belgesinde 14/4/2008-31/1/2012 tarihleri arasında yurt
dışı çalışması bulunduğu ve bu sürelerin borçlandırılmasını talep ettiği, 12/2/2008-
31/5/2015 tarihleri arasında da yurt dışında bulunduğu tespit edilmiştir. Sigortalı (B)’nin
(4/a) kapsamındaki sigortalılığı 11/2/2008 tarihinde sonlandırılacaktır.
4- 1/10/2008 tarihinden önce 1479 sayılı Kanun kapsamındaki sigortalılıklarının sosyal
güvenlik sözleşmesi bulunan ülkede çalışmaya başladıkları tarihten bir gün öncesinde
sona erdirilmesi, sona erdirilen sigortalılıkların sözleşmeli ülkede çalışmalarının sona
erdiği tarihten sonraki günden itibaren yeniden başlatılması gerektiğinden, sözleşme
hükümleri saklı kalmak şartıyla sözleşmeli ülkelerde sigortalı olunan süre ile çakışan
ülkemizdeki 1479 sayılı Kanun kapsamındaki çalışmalar iptal edilecektir.
5- 5- Kanunun 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (e) bendine göre, 1/10/2008 tarihinden
itibaren Türkiye’de kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan, yurt dışında
ikamet eden ve o ülke sosyal güvenlik mevzuatına tabi olanlar, Kanunun 4 üncü ve 5
inci maddelerine göre sigortalı sayılmamaktadır. Bu itibarla, sosyal güvenlik
sözleşmeleri hükümleri saklı kalmak şartıyla yurt dışında ikamet eden ve o ülke sosyal
güvenlik mevzuatına tabi olanların ülkemizdeki (4/b) statüsündeki çalışmaları iptal
edilecektir
6- Yurt dışında geçen çalışmalar ile ülkemizdeki 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli
Sandığı Kanununa göre iştirakçi olanlar ile Kanunun (4/c) kapsamında olanların prim
ödeme sürelerinin çakışması halinde, ülkemizdeki çalışma süreleri geçerli sayılacaktır.
7 Sosyal güvenlik sözleşmeleri gereğince yurt dışından ülkemizde isteğe bağlı sigortaya
prim ödemenin mümkün olduğu Fransa, İngiltere, İsveç ve İsviçre hariç olmak üzere
diğer sözleşmeli ülkelerdeki sosyal güvenlik sözleşmesinin yürürlüğe girdiği tarihten
sonraki sigortalılık süreleri ile ülkemizdeki isteğe bağlı sigortaya prim ödenen sürelerin
çakışması halinde isteğe bağlı sigortalılık süreleri iptal edilecektir. Ancak, isteğe bağlı
sigortalılığın devam ettiği süre içerisinde sosyal güvenlik sözleşmesi olan ülkelerde ev
kadınlığı süreleri olanların aksine bir talebi olmadığı sürece isteğe bağlı sigortalılıkları
geçerli kabul edileceği 2019/9 nolu Sgk. Genelgesinde açıklığa kavuşturulmuştur.
Saygılarımla,
Mustafa Günşen
