Yıllara Sari inşaat Tahahhüt ve Onarım işlerinde Ozellikli Konular

Bİ REKLAM ARASI :)

YILLARA SARİ İNŞAAT – TAAAHÜT VE ONARIM İŞLERİNDE

 ÖZELLİKLİ KONULAR

• GİRİŞ

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 42.maddesinde;

Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat (dekapaj işleri de inşaat işi sayılır) ve onarma işlerinde kar veya zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, mezkûr yıl beyannamesinde gösterilir.

Gelir Vergisi Kanunun’da öngörülen yapım ve onarım işlerinden söz edebilmek için,

1. a) Bir yapım ve onarım işi olması,
2. b) Yapım ve onarım işinin taahhüt işi olması,
3. c) Yapım ve onarım işinin birden fazla yıla yaygın olması, koşullarının bir arada olması aranır

İnşaat ve taahhüt işleri kavramından; taahhüt işleri yapan kişilerin gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri olmalarının yanında , yapılan işin kamu kurum ve kuruluşları, vakıflar, dernekler, kooperatifler ve benzeri kurumlara yapılan inşaat ve onarma işleri olması gerekir.

• MÜŞTEREK GENEL GİDERLER VE FİNANSMAN GİDERLERİNİN DAĞITIMI

Gelir Vergisi Kanunu’nun 43’ncü maddesinde,

Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma veya bu işlerin diğer işlerle birlikte yapılması halinde, müşterek genel giderler ve amortismanların hangi esaslara göre dağıtılacağı hüküm altına alınmıştır.

Bu düzenlemelere göre,

1. Yıl içinde birden fazla inşaat ve onarma işinin birlikte yapılması halinde, her yıla ait müşterek genel giderler bu işlere ait harcamaların (enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde düzeltilmiş tutarlarının) birbirine olan nispeti dahilinde;
2. Yıl içinde tek veya birden fazla inşaat ve onarma işinin, bu madde şümulüne girmeyen işlerle birlikte yapılması halinde, her yıla ait müşterek genel giderler, bu işlere ait harcamalar ile diğer işlere ait satış ve hasılat tutarlarının (enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde bunların düzeltilmiş tutarlarının) birbirine olan nispeti dahilinde;
3. Birden fazla inşaat ve onarma işlerinde veya bu işlerle sair işlerde kullanılan tesisat, makina ve ulaştırma vasıtalarının amortismanları, bunların her işte kullanıldıkları gün sayısına göre dağıtılmaktadır.

Yıllara sari inşaat ve onarma işlerinde dağıtılacak bir ortak giderden bahsedilebilmesi için her şeyden önce, birden fazla yıllara sari inşaat ve onarma işinin olması ve/veya bu inşaat işi ile birlikte diğer işlerin yapılıyor olması gerekmektedir.

Örnek Genel Gider Dağıtım Tablosu

ABCD İNŞAAT TAAHHÜT AŞ. 3 ayrı yıllara sari inşaat işi ile birlikte, alım satım işleri ile uğraşmaktadır. Faiz geliri de elde etmektedir.

İnşaat işlerinden 1.inşaat işine 250.000,00 TL ikinci inşaat işine 200.000,00 TL Üçüncü inşaat işine 300.000,00 TL harcama yapmış olup , inşaat malzemesi alım satım işinden 200.000,00 TL hasılat elde etmiştir. Ayrıca 50.000,00 TL Faiz geliri elde etmiştir.

Dağıtılacak ortak gider 400.000,00 TL dir.

Buna göre hesaplama tablosu aşağıdaki şekilde olacaktır.

Yukarıdaki dağıtım tablosundan da anlaşılacağı gibi,

100.000,00 TL 1.İnşaat işinin maliyetine

80.000,00 TL 2. İnşaat işinin maliyetine

120.000,00 TL 3. İnşaat işinin maliyetine genel giderlerden pay verilmiştir.

Mal/Alım satım işi ise 80.000,00 TL, Faiz gelirine istinaden ise 20.000,00 TL Genel giderden pay almıştır. Toplam 100.000,00 TL Genel Gider payı geçici vergi dönemlerinde direkt gider unsuru olarak değerlendirilecektir.

• GEÇİCİ VERGİ UYGULAMASI

217 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde de Y.S.İ.T.O.İ yapan mükelleflerin bu kazançları üzerinden geçici vergi ödemeyecekleri ancak mükelleflerin bu kazançları dışında kalan ticari veya mesleki kazançları için geçici vergi ödeyecekleri belirtilmiştir. Ayrıca yapılan hak edişlerden kesilen % 3 stopaj kesintisi geçici vergi beyannamesinde indirim konusu yapılamayacaktır.

• TEVKİF YOLUYLA KESİLEN VERGİLERİN MAHSUP VE İADESİ

Gelir Vergisi Kanunu’nun 94.maddesinin 1.fıkrasında kimlerin tevkifat yapmaya mecbur oldukları sayılmış olup, aynı Kanun maddesinin 3.bendinde;

 “42.madde kapsamına giren işler dolayısıyla bu işleri yapanlara (kurumlar dahil) ödenen istihkak bedellerinden % 3” gelir vergisi tevkifatı yapılacağı” hükmü yer almaktadır. 

Alt taşeronlar tarafından ifa edilen işlerde de, eğer yapılan iş bir takvim yılında başlayıp diğer takvim yılında tamamlanıyorsa ( Yıllara sari İnşaat Onarım işi hükmündeyse), ana yüklenici tarafından ödenen hakedişlerden % 3 Stopaj kesilme yükümlülüğü vardır.

GVK 44. Maddesinin ‘’’ İnşaat ve onarma işlerinde geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan hallerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarih; diğer hallerde işin fiilen tamamlandığı veya fiilen bırakıldığı tarih bitim tarihi olarak kabul edilir, hükmüne göre geçici kabul onayının işin tamamlandığının bir emaresi olması gereği , geçici kabul sonrası yapılan ödemelerden %3 oranında stopaj kesintisi yapılmaz.Ancak geçici kabul onayından sonra yapılan ödemeler ve yapılan harcamalar takip eden ilk geçici vergi beyannamesine dahil edilerek geçici vergi beyanı konusu yapılmalıdır.

252 Seri Nolu Gelir Vergisi Tebliğine göre mahsup ve nakden iade aşağıdaki esaslara göre yapılmaktadır.

a- Beyanname Üzerinden Hesaplanan Vergiye Mahsup

Yıllık beyanname ile beyan edilen gelir veya kurum kazancı üzerinden hesaplanan vergiden yıl içinde tevkif yoluyla kesilen vergiler mahsup edilir. Mahsup işleminin yapılabilmesi için, tevkif yoluyla kesilen verginin beyannameye dahil edilen gelir veya kazanca ilişkin olması gerekir.

b- Diğer Vergi Borçlarına Mahsup

Tevkif yoluyla kesilen vergilerin yıllık beyannamedeki mahsuplar sonunda kalan kısmının diğer vergi borçlarına mahsup talebi tutarına bakılmaksızın, inceleme raporu ve teminat aranılmadan yerine getirilir.

Bunun için mahsup talebinin dilekçe ile yapılması ve yıl içinde yapılan tevkifatlara ilişkin tablonun dilekçe ekinde yer alması gerekmektedir. Söz konusu tablonun daha önce yıllık beyanname ekinde yer almış olması halinde, mahsup dilekçesi yeterli olacaktır.

Mükellefler dilerlerse ortağı bulundukları adi ortaklık veya kollektif şirketlerin müteselsilen sorumlu oldukları vergi borçlarına da mahsuben iade talebinde bulunabilirler.

Mükellefin muaccel hale gelmiş vergi borcunun bulunmaması halinde, iade alacağının sonraki dönemlerde muaccel hale gelecek vergi borçlarına mahsubu mümkündür.

c- Nakden İade

Nakden iade taleplerinin dilekçe ile yapılması şarttır. Tevkif yoluyla kesilen vergilere ilişkin nakden iade edilecek tutarın 10.000,00 Türk Lira’sını geçmemesi halinde iade talebi, yıl içinde yapılan tevkifatlara ilişkin tablo ile birlikte;

Ticari kazançlar ve zirai kazançlara ilişkin olarak tevkif yoluyla kesilen vergilerin vergi sorumlusu tarafından ilgili vergi dairesine ödenmiş olduğuna ilişkin belgenin,

ilgili kurumca onaylanan bir örneğinin dilekçeye eklenmesi koşuluyla inceleme raporu ve teminat aranmaksızın yerine getirilir.

Nakden yapılacak iade taleplerinin 10.000,00 Türk Lirasını aşması halinde, 10.000,00 Türk Lirasını aşan kısım Vergi Usul Kanununa göre vergi inceleme yetkisi bulunanlarca yapılacak inceleme sonucunda düzenlenecek vergi inceleme raporuna göre iade edilir. 10.000,00 Türk Lirası ise, dilekçe ekinde yukarıda belirtilen belgelerin yer alması koşuluyla teminat aranmaksızın ve inceleme raporu beklenmeksizin iade edilir.

İade talebi teminat gösterilmesi halinde inceleme sonucu beklenmeksizin yerine getirilir.

Nakden iade talebinin 100.000,00 Türk Lira’sına kadar olan kısmı mükellefle süresinde tam tasdik sözleşmesi düzenlemiş yeminli mali müşavirce düzenlenecek tam tasdik raporu uyarınca iade edilir.

İade talebinin 100.000,00 Türk Lirasını aşan kısmının iadesi ise denetim elemanlarınca düzenlenen vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilir.

Özetle, nakden iadenin 10.000,00 Türk Lirası için herhangi bir teminat , vergi inceleme raporu aranmaksızın, 100.00,00 Türk Lirasının üstündeki nakden ve anında iadeler için, Teminat ve Yeminli Mali Müşavir raporunun yanı sıra vergi inceleme raporu da gerekmektedir.

• İŞİN BAŞLAMASI- İŞİN BİTİMİ VE TEMİNAT MEKTUBU ÇÖZÜMÜ

Yıllara sari inşaat inşaat taahhüt ve onarım işlerinde önemli bir konuda işin başlama ve işin bitim sürelerinin tespitidir.

İşin Başlama tarihi ;

Yapılan sözleşmede yapılacak işin yer teslim tarihi öngörülmüş ise, yer teslim edildiği tarihi,

Sözleşmede yer teslim tarihi belirtilmemiş ise sözleşmede belirtilen işin başlangıç tarihi,

Sözleşmede bunların hiçbiri belirtilmemiş ise sözleşmenin imzalandığı tarih olarak kabul edilmesi uygulamalarda kullanılmaktadır

İşin Bitim Tarihi;

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 44.maddesinde;

“ İnşaat ve onarma işlerinde geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan hallerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarih; diğer hallerde işin fiilen tamamlandığı veya fiilen bırakıldığı tarih bitim tarihi olarak kabul edilir.

Bitim tarihinden sonra bu işlerle ilgili olarak yapılan giderler ve her ne nam ile olursa olsun elde edilen hasılat, bu giderlerin yapıldığı veya hasılatın elde edildiği yılın kâr veya zararının tespitinde dikkate alınır”  hükmü yer almaktadır.

Yukarıdaki hükümlerden de anlaşılacağı gibi geçici ve kesin kabule tabi işlerde, geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı takvim yılında o işe ait ilgili hesaplar ilgili hesaplara yansıtılarak kapatılmalı ve sonraki yıl verilecek yıllık beyannameye dahil edilmelidir.

Teminat mektubunun iadesi;

Yıllara sari inşaat ve taahhüt işlerinde ihale konusu işle alakalı, ihaleyi düzenleyen idareye istihkak bedeli üzerinden ( sözleşme tutarı, fiyat farkı, ek ödenek vs) %6 kesin teminat vermek zorundadır. Bu teminat, kesin teminat mektubu veya nakden olabilmektedir. Bu teminatı çözebilmek için öncelikle işin teslim edilip geçici kabulün onaylanması gerekmektedir. Geçici kabul yapıldığı zaman, işin geçici kabulünün yapıldığını ve Teminat Mektuplarının iadesi için ilişiksizlik belgesi almak üzere bir dilekçe ile İlgili Sosyal Güvenlik Kurumuna müracaat edilmesi gerekir.

İlişiksizlik belgesi verilebilmesi için, kurumca asgari işçilik tutarı tespit edilir ve bu tutarın bildirilip bildirilmediği kontrol edilir.

İşin yürütümü açısından gerekli olan asgarî işçilik tutarı; yapılan işin niteliği, kullanılan teknoloji, işyerinin büyüklüğü, benzer işletmelerde çalıştırılan sigortalı sayısı, ilgili meslek veya kamu kuruluşlarının görüşü gibi unsurlar dikkate alınarak tespit edilir. Söz konusu tespitler, Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurları tarafından yapılır.

Asgari işçilik tutarının sağlandığı ve kontrol ve denetim sonucunda ilişiksizlik belgesinin verilmesine engel her hangi bir durumun olmadığı takdirde ilişiksizlik belgesi düzenlenir.

Bu ilişiksizlik belgesi ile verilen kesin teminatların % 50 si serbest bırakılır. Geri kalan % 50 ise, işin idarece Kesin kabulü yapıldıktan sonra hiçbir belge aranmadan iade edilir.

• İHALE KATILIM RASYOLARI

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki idarelerin yapmış oldukları ihalelerde , Yapım işleri uygulama yönetmeliğinin, istenilecek belgeler başlıklı 30. maddesinde

Yapılacak işin yaklaşık maliyeti,  Eşik değerin;

• Onda birine kadar olan ihalelerde istenilemez,
• Onda birinden eşik değerin yarısına kadar olan ihalelerde istenilebilir,
• Yarısına eşit ve bu değerin üzerindeolan ihaleler ile yeterlikleri tespit edilenler arasından belli sayıda adayın davet edilmesinin öngörüldüğü belli istekliler arasında ihale usulüyle yapılan ihalelerde istenilmesi zorunludur. Hükmü yer almaktadır. Buna göre

Yapım işleri uygulama yönetmeliğinin bilanço veya eşdeğer belgeler başlıklı 35. Maddesine göre bilançonun veya eşdeğer belgelerin istenildiği ihalelerde , ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait yayınlanması zorunlu olan yıl sonu bilançosunun veya gerekli bölümlerinin vergi dairesi veya SMMM /YMM onayı ile sunulması zorunludur. Adayın veya isteklinin bilançolarında ;

1. a) Belli sürelerde nakit akışını sağlayabilmesi için gerekli likiditeye ve kısa dönem (bir yıl) içinde borç ödeme gücüne sahip olup olmadığını gösteren cari oranın (dönen varlıklar/kısa vadeli borçlar) en az 0,75 olması (hesaplama yapılırken; yıllara yaygın inşaat maliyetleri dönen varlıklardan, yıllara yaygın inşaat hakediş gelirleri ise kısa vadeli borçlardan düşülecektir),
2. b) Aktif varlıkların ne kadarının öz kaynaklardan oluştuğunu gösteren öz kaynak oranının (öz kaynaklar/toplam aktif) en az 0,15 olması (hesaplama yapılırken, yıllara yaygın inşaat maliyetleri toplam aktiflerden düşülecektir),
3. c) Kısa vadeli banka borçlarının öz kaynaklara oranının 0,50’den küçük olması, ve belirtilen üç kriterin birlikte sağlanması zorunludur. Sunulan bilançolarda varsa yıllara yaygın inşaat maliyetleri ile hakediş gelirlerinin gösterilmesi gerekir

Belirtilen kriterleri bir önceki yılda sağlayamayanlar, son üç yıla kadar olan yılların belgelerini sunabilirler. Bu takdirde belgeleri sunulan yılların parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır. İhale veya son başvuru tarihi yılın ilk dört ayında olan ihalelerde, bir önceki yıla ait belgelerini sunmayanlar, iki önceki yıla ait belgelerini sunabilirler. Bu belgelerde, yeterlik kriterini sağlayamayanlar ise iki önceki yılın belgeleri ile üç önceki ve dört önceki yılın belgelerini sunabilirler. Bu durumda, belgeleri sunulan yılların parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır.

Bir başka konu ise , iş hacmini gösteren belgeler, aday veya isteklinin ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait;

1. a) Toplam cirosunu gösteren gelir tablosu,
2. b) Taahhüdü altında devam eden yapım işlerinin gerçekleştirilen kısmının veya bitirilen yapım işlerinin parasal tutarını gösteren faturalardır.

Açık ihale usulüyle yapılan ihaleler ile Kanunun 21 inci maddesinin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde; isteklinin cirosunun, teklif ettiği bedelin % 25’inden, taahhüdü altında devam eden yapım işlerinin gerçekleştirilen kısmının veya bitirilen yapım işlerinin parasal tutarının ise teklif ettiği bedelin % 15’inden az olmaması,

1. b) Belli istekliler arasında ihale usulüyle yapılan ihalelerin ön yeterlik aşaması ile Kanunun 21 inci maddesinin (a), (d) ve (e) bentlerine göre yapılan ihalelerin yeterlik aşamasında; aday veya isteklinin cirosunun, yaklaşık maliyetin % 25’i ile % 35’i aralığında idarece belirlenen tutardan, taahhüdü altında devam eden yapım işlerinin gerçekleştirilen kısmının veya bitirilen yapım işlerinin parasal tutarının ise yaklaşık maliyetin % 15’i ile % 25’i aralığında idarece belirlenen tutardan az olmaması gerekir.

Yeterlik kriteri olarak bu kriterlerden herhangi birini sağlayan ve sağladığı kritere ilişkin belgeyi sunan aday veya istekli yeterli kabul edilir.

Yukarıdaki bilgilerden şunu anlıyoruz. Bu tür ihalelere iştirak edecek firmaların, bu rasyo oranlarını ve iş hacimlerini sağlayabilmeleri için; yıl içinde hesaplar kapanmadan, finansal analiz yapılarak durumlarını değerlendirmeleri bu rasyo oranlarını  sağlayabilmek için gerekli önlemleri önceden almaları gerekmektedir.

G-YILLARA SARİ İNŞAAT TAAHHÜT VE ONARIM İŞLERİNDE ZAMAN AŞIMI

Yıllara sari inşaat ve taahhüt işlerinde zaman aşımını iki konuda ele alacağız.

Gelir ve Kurumlar Vergisi Yönünden;

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 114. maddesine göre, vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın başından başlayarak beş yıl içinde tarh ve mükellefe tebliğ edilmeyen vergiler zamanaşımına uğrar.

Yıllara sari inşaat ve onarım işlerinde gelir veya kurumlar vergisi yönünden zamanaşımı beyan döneminden başlar. Dolayısıyla yıllara sari inşaat ve onarım işi kaç yıl sürmüş olursa olsun, ikmalen veya re’sen takdir edilmiş bir matrah farkı varsa beyan dönemiyle birlikte beş yıl içinde tarh edilmesi mümkündür. Örneğin yıllara sari bir inşaat işi 01.01.2010 tarihinde başladı. 31.10.2016 tarihinde bitirildi. Geçici kabül ise idarece 28.02.2017 tarihinde onaylandı. Bu işin beyan dönemi 2018 yılı olacağından, zaman aşımı 2018 yılından başlayacaktır. Dolayısı ile bu iş 2010 yılında başlamış olsa dahi 31.12.2022 tarihinde zaman aşımını doldurmuş olacaktır.

Katma Değer Vergisi Yönünden;

Yıllara sari inşaat ve onarım işlerinde Katma değer vergisi bakımından ise genel esaslar geçerlidir. Yani vergiyi doğuran olayın meydana geldiği takvim yılını takip eden yılın başından başlayarak beş yıl içinde tarh ve mükellefe tebliğ edilmezse zamanaşımına uğrar.

SEBAHATTİN GÜL

SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİR

ASMMMO DENETLEME KURULU ÜYESİ

Web: www.sebahattingul.com Mail: info@sebahattingul.com

Tel :0(312) 230 20 10 – GSM : 0(532) 604 63 42

Bİ REKLAM ARASI :)