Vergi İnceleme Sürecinde Mükellefin Yükümlülükleri
Denetim, çağdaş hukuk devleti tanımı içinde çok duyarlı bir alandır. Devlet, denetimi işlevi ile gerçek ve tüzel kişilerin konulmuş olan hukuk kural ve ilkelerine uygun davranıp davranmadığını araştırır.
Daha önceki yazılarımızda Vergi İncelemesinde Mükellefin Sorumluluklarını belirtmiştik. Mükellefin sorumluluklarının yanında mükellefin yükümlülükleri de vardır.
1-) İncelemenin Yapılacağı Yere İlişkin Yükümlülükler
- Vergi Usul Kanunu’nun 257 nci maddesine göre; mükellefler incelemeye yetkili memura müessesenin durumuna göre, çalışma yeri göstermekle ve resmi çalışma saatlerinde memurun müessesede alışmasını sağlamakla yükümlüdürler.
- Vergi Usul Kanunu’nun 257/5 inci maddesine göre; mükellef incelemeye yetkili olanlar tarafından işletmede Vergi Usul Kanunu’nun 134 üncü maddesi gereğince envanter yapılması halinde araç, gereç ve personeliyle bu işlemlerin yapılması için gerekli yardım ve kolaylığı göstermekle yükümlüdür.
- Vergi Usul Kanunu’nun 148 inci maddesine göre; mükellefler vergi incelemesine yetkili kişilerin talep edecekleri her türlü bilgiyi vermek mecburiyetindedirler. (Mükellefler, Vergi Usul Kanunu’nun 151 inci maddesinde belirtilenler hariç olmak üzere, özel kanunlarda yazılı mahremiyet hükümlerini ileri sürerek, bilgi vermekten imtina edemezler. Bu zorunluluk hem iş sahibini, hem de işletmede çalışanları kapsar.
- Vergi Usul Kanunu’nun 141/2 nci maddesine göre; mükellefler vergilendirme ile ilgili olay ve hesap durumlarını içeren tutanakları imzalamaktan çekindikleri hallerde, bunların dayanağı olan defter, belge ve kayıtların vergi inceleme elemanınca alıkonulması konusunda zorluk çıkarmamak mecburiyetindedirler. (Söz konusu defter ve belgeler, inceleme sonucunda ortaya çıkan vergiler ve kesilen cezalar kesinleşinceye kadar geri verilmez.
İlgililer, bu defterlerin suç delili olmaması şartıyla, her zaman bu tutanakları imzalayarak defter ve vesikaları geri alabilirler)
2-)Defter ve Belgelere İlişkin Yükümlülükler
- Vergi Usul Kanunu’nun 172 nci maddesine göre; defter tutmak zorunda olan mükellefler, aynı Kanuna göre tutmak zorunda oldukları defterlerden tasdike tabi olanları zamanında tasdik ettirmek, tuttukları defterleri ve bunların dayanağını oluşturan belgeleri usulüne uygun bir şekilde tutmak ve ilgili bulundukları yılı takip eden takvim yılından başlayarak beş yıl süre ile muhafaza etmek zorundadırlar.
- Vergi Usul Kanunu’nun 256 ncı maddesine göre; mükellefler muhafaza etmek zorunda oldukları her türlü defter, belge ve karneler ile vermek zorunda bulundukları bilgilere ilişkin server, usb bellek, taşınabilir harici bellek ve benzeri ortamlardaki kayıtlarını ve bu kayıtlara erişim veya kayıtları okunabilir hale getirmek için gerekli tüm bilgi ve şifreleri, muhafaza süresi içerisinde yetkili makam ve memurların talebi üzerine ibraz ve inceleme için arz etmek zorundadırlar. (Vergi kanunlarına göre tutulan veya düzenlenen ve saklanma ve ibraz mecburiyeti bulunan defter, kayıt ve belgeleri yok edenler, tahrif edenler veya gizleyenler – varlığı noter tasdik kayıtları veya sair suretlerle sabit olduğu halde, inceleme sırasında vergi incelemesine yetkili olanlara defter belgelerin ibraz edilmemesi gizleme demektir – hakkında V.U.K.’ un 359’uncu maddesinde yer alan cezalar uygulanır)
3-)Beyan ve Ödemeye İlişkin Yükümlülükler
Mükellefler vergi matrahını doğru beyan etmek ve ödenmesi gereken vergileri vadesinde ödemek zorundadırlar.
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Abdurrahman KIZILAY
