Tarım veya Orman İşlerinde Hizmet Akdiyle Süreksiz Olan Çalışanların Ek-5 Sigortalılığı ve Bunların Yaşlılık Aylıklarının Düşük Olmasının Nedenleri
Değerli okurlar,
Yazımın konusuna geçmeden önce daha önce hiçbir şekilde tarım işlerinde mevsimlik veya süreklilik kapsamında çalışmadıysanız bu sigortalılık hükmünden yararlanabilmek için müracaatta bulunmayın.
Çünkü, Yapılan usülsüz işlemler sonradan açığa çıkmakta ve ileride telafisi mümkün olmayan işlemlerle karşılaşmamış olursunuz.
Konumuza dönersek,
Bildiğiniz gibi 2925 Sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanununun 1. Maddesine göre Tarım işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışanların (gündelik tarım işçileri veya mevsimlik tarım işçileri) istekte bulunmaları halinde bu kanun kapsamında sigortalı sayılırken söz konusu kanunun 13/02/2011 tarihli resmi gazetede yayımlanan 6111 Sayılı Kanunun 51. Maddesi ie değişiklik yapılarak 5510 sayılı Kanunun 106. Maddesine eklenen Ek-5 maddesi gereği ,
1- 5510 ve 506 Sayılı Kanunlar kapsamında İsteğe bağlı Sigortalı olmamak,
2- 5510 Sayılı Kanunun 4/a,4/b/4/c Statüsünde çalışmamak,
3- 18 Yaşını doldurmuş olmak,
4- Kendi Sigortalılığı nedeniyle Gelir veya aylık almamak
koşulunu taşıyarak Tarım İşlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışanlar Örneği Kurumca hazırlanan ilgili Muhtarlık, Birlik,Kuruluş, İl ve İlçe tarım Müdürlükleri tarafından usülüne uygun olarak düzenlenip onaylanmış belgeleri ile talepte bulundukları tarihten itibaren Ek-5 kapsamında Sigortalı sayılırlar.
Ek-5 Tarım Sigortasına tabi olanlar hangi statüde Değerlendirilirler, Tarım ve Orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışanlar 5510 Sayılı Kanunun 4. Maddesinin (a) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar.
Bunlar hakkında bu kanunun kısa vadeli sigorta kolları bakımından yalnızca iş kazası ve meslek hastalığı sigortası, uzun vadeli sigorta kolları yönünden malüllük,yaşlılık ve ölüm sigortası ile genel sağlık sigortası uygulanmaktadır.
5510 Sayılı Kanunun 51. Maddesinde belirtilen İsteğe bağlı sigortalılıktan farkı ise normal kanunun 4/a kapsamında değerlendirilmesidir.
Ek-5 İsteğe bağlı sigortalılar ne kadar Prim Öderler,
Bu kanun kapsamında isteğe bağlı sigortalı olanlar 5510 Sayılı Kanunun 82. Maddesine göre belirlenen prime esas kazancın alt sınırı 2020 yılı için (2.943.00)Tl. ile üst sınırı olan (22.072.50)Tl. olmak kaydıyla sigortalı tarafından belirlenen günlük kazancın otuz katının %34.5 oranında prim öderler. 2020 yılı için ödenen prim gün sayısı 27 gün olarak hesaplanmakta ve her yıl bir gün eklenerek 30 güne ulaşılıncaya kadar devam etmektedir.
Yani 2021 yılında prim ödeme gün sayısı 28, 2022 tarihinde 29 gün ve 2023 yılında da 30 gün üzerinden hesaplanacaktır.
2020 Yılında Ek-5 isteğe bağlı sigortalının asgari ücret üzerinden ödeyeceği prim tutarı 2.943.00/30= 98.10*27= 2648.7*%34.5= 913.80 Tl. dir.
Ek-5 Tarım Sigortalılığı ne zaman sona erer?
Bu madde kapsamında sigortalı sayılanlar 5510 sayılı kanunun 4. Maddesinin (4) numaralı alt bendi dahil olmak üzere, 4. Maddeye göre çalışmaya başlayanların çalışmaya başladıkları
tarihten, Sigortalılıklarını sona erdirme talebinde bulunanların talep tarihinden,
Prim borcu bulunanlardan talepte bulunanların primi ödenmiş son günden,
Gelir veya aylık talebinde bulunanların primi ödenmiş son günden, Gelir ya da aylık talebinde bulunanların aylığa hak kazanmış olmak şartıyla talep tarihinden ve ölen sigortalının ölüm tarihinden itibaern sigortalılıkları sona erer. . Bu madde kapsamındaki sigortalının 4. Madde kapsamındaki çalışmasının sona ermesi halinde, bu madde kapsamında çalışmasının devam etmesi kaydıyla çalışmanın sona erdiği tarihi takip eden günden itibaren bu madde kapsamındaki sigortalılıkları yeniden başlar.
Sigortalının kendisinin ve Yakınlarının Sağlık Sigortası Hükümlerinden Yararlanma Şartları?
Bu madde kapsamındaki sigortalılar ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin Genel Sağlık Sigortasından yararlanabilmeleri için 5510 Sayılı Yasanın 67. Maddesinde belirtilen Sağlık Hizmetlerinden yararlanma şartların yanı sıra sağlık hizmeti sunucusuna başvurduğu tarihte 6183 Sayılı kanunun 48. Maddesine göre tecil ve taksitlendirilerek tecil ve taksitleri devam edenler hariç 60 günden fazla prim ve prime ilişkin her türlü borcunun
bulunmaması gerekmektedir.
Asgari Ücret Üzerinden prim ödeyen ek-5 tarım Sigortalısı aynı şartları taşıyan 4/a sigortalısından daha az mı yaşlılık aylığı alır?
5510 Sayılı kanunun yaşlılık aylığının hesaplanması konusundaki 29. Maddesine göre 4. Maddenin (a) ve (b) kapsamındaki sigortalıların yaşlılık aylıkları bildiğiniz gibi ortalama aylık kazancı ile aylık bağlama oranının çarpımı olan tutar olarak belirlenmiştir.
Ortalama aylık kazanç, sigortalının her yıla ait prime esas kazancın ait olduğu yıldan aylık talep tarihine kadar geçen yıllar için, her yıl gerçekleşen güncelleme kat sayısı ile güncellenerek bulunan kazançlar toplamının, itibari hizmet süresi ile fiili hizmet süresi zammı hariç toplam prim ödeme gün sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanan ortalama günlük kazancın otuz katıdır.
Aylık Bağlama oranı ise sigortalının malüllük,yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi geçen toplam prim ödeme gün saysının her 360 günü için %2 olarak dikkate alınır,
Ancak aylık bağlama oranı %90’ı geçemez denilmiştir. Bu nedenle her ne kadar 2020 yılı için Ek-5 tarım sigortalısı 27 gün üzerinden prim ödese de örneğin 5 yıl önce 22 gün üzerinden prim ödemekteydi. Bu nedenle hizmet akdine bağlı 4/a kapsamında tam süreli çalışan bir sigortalının 29. Madeye göre hesaplanacak aylığında prime esas kazanç asgari ücretin tamamı üzerinden güncellenirken ek-5 tarım sigortalının ise geçmiş yılları da göz önüne aldığımızda prime esas kazanç tutarları asgari ücretle tam gün çalışan bir 4/a sigortalıya göre daha az olacak ve bu da yaşlılık aylığının daha az bağlanmasına neden olacaktır. Tabiki bu sadece asgari ücret düzeyinde prim ödeyen ek5 sigortalılar için geçerli olup, Asgari ücrete esas kazançtan daha üst tutarda prim ödemesi yapan ek-5 tarım sigortalıları ise yaşlılık aylığı bağlanmasında daha avantajlı olacaklardır.
Ayrıca belirtmek gerekir ki özellikle son 1261 günün hesabında da ek-5 tarım sigortalılık süresi 4/a kapsamında değerlendirileceğinden bu hem 4/b kapsamında çalışıp 4/a sigortalılık statüsünden emekli olmak isteyenler için büyük avantaj sağlamaktadır.
Saygılarımla,
Mustafa GÜNŞEN
