A-Şirket ortağı olup Kurumca (4/b) kapsamında tescili yapılanların,
ortağı olduğu şirketten daha sonra (4/a) kapsamında kapsamında
bildirilmesi
1479 sayılı Kanunun mülga 24 üncü maddesi kapsamında şirket
ortağı olması nedeniyle (4/b) kapsamında sigortalı olan şirket
ortağının, daha sonraki bir tarihte ortağı olduğu şirketten
(4/a)kapsamında sigortalı bildirilmesi halinde, önce başlayan
sigortalılık sona ermediği sürece diğer sigortalılık devreye
girmeyeceğinden, (4/a)kapsamındaki sigortalılık iptal edilecek (4/b)
kapsamındaki sigortalılığı geçerli sayılacaktır.
Örnek – Limited şirket ortağı (A), 1/6/1997 tarihinden itibaren (4/b)
kapsamında sigortalı iken 15/8/2007 tarihinden itibaren ortağı olduğu
şirketten (4/a) kapsamında bildirilmeye başlanmıştır. Sigortalı (A)’nın
(4/b) kapsamında sigortalılığının daha önce başlaması nedeniyle,
15/8/2007 tarihinde başlatılan (4/a) sigortalılığı geçerli
sayılmayacağından (4/b) kapsamında sigortalılığı devam
ettirilecektir.
B-Şirket ortağı olup Kurumca (4/b) kapsamında tescili yapılmamış
olanların, ortağı olduğu şirketten daha sonra veya aynı gün (4/a)
kapsamında bildirilmesi
Kanunun “1479 sayılı Kanuna ilişkin geçiş hükümleri” başlığını
taşıyan geçici 8 inci maddesinde; tarım sigortalıları hariç olmak
üzere, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b)
kapsamındaki sigortalılık niteliği taşıdıkları halde Kanunun yürürlük
tarihine kadar kayıt ve tescillerini yaptırmayanların sigortalılık hak
ve yükümlülüğünün bu Kanunun yürürlük tarihinden itibaren
başlayacağı öngörülmüştür. Diğer taraftan, 2008/Ekim öncesinde
Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında
hizmet akdiyle çalışırken, çalıştıkları işyerine veya başka bir şirkete
ortak, anonim şirkette ise kurucu ortak veya yönetim kurulu üyesi
olanlar, 16-60 Ek sayılı Genelge gereğince (4/a) kapsamındaki
sigortalılıkları kesintiye uğrayıncaya kadar 4/(b) kapsamına
alınmamaktadır. Ancak, 1/10/2008 tarihinden önce 1479 sayılı Kanun
kapsamında tescili yapılması gerektiği halde 506 sayılı Kanun
kapsamında tescil yapıldığı söz konusu tarihten sonra tespit edilen
sigortalılar, Kanunun geçici 8 inci maddesi kapsamında
değerlendirilmeyecek, (4/a)kapsamında yapılan tescil kaydı beyan
kabul edilerek, (4/b) kapsamında sigortalı olması gereken tarih
itibariyle (4/b) kapsamında sigortalılığı başlatılacak ve (4/a)
kapsamındaki hizmetler (4/b) kapsamında hizmet olarak
değerlendirilecektir. (4/a) kapsamındaki hizmetlerin (4/b)
kapsamında hizmet olarak değerlendirilmesine ilişkin iş ve işlemler
cari usullere göre sonuçlandırılacaktır. Bu durum, (4/a) kapsamında
çalışmaya başladığı tarih ile şirket ortağı olduğu tarih aynı olan
sigortalılar için de uygulanacaktır. Burada esas olan,
(4/a)kapsamında çalışma devam ederken (4/b) kapsamında
sigortalılığı gerektiren şirket ortaklığının gerçekleşmesidir. Ancak,
şirket ortağı olduğu gün diğer bir ifadeyle, (4/b) kapsamında sigortalı
olması gerektiği halde aynı gün ortağı olduğu şirketten
(4/a)kapsamında bildirim yapıldığı tespit edilenlerin,şirket ortaklığı
nedeniyle (4/b) kapsamında bildirimi; -Yapılanların (4/a)
kapsamındaki sigortalılığı iptal edilecek (4/b) kapsamındaki
sigortalılığı geçerli sayılacaktır. -Yapılmayanların ise,
(4/a)kapsamında yapılan tescil kaydı bildirim kabul edilerek, (4/b)
kapsamında sigortalı olması gereken tarih itibariyle (4/b)
kapsamında sigortalılığı başlatılacak ve (4/a) kapsamındaki
hizmetler 4/(b) kapsamında hizmet olarak değerlendirilecektir.
Örnek 1- 17/8/1999 tarihinden itibaren (E) limited şirket ortağı olan
ancak, (4/b) kapsamında tescil edilmeyen sigortalı (B), 1/2/2000
tarihinden itibaren ortağı olduğu (E)limitedşirketinden
(4/a)kapsamında sigortalı bildirilmeye başlanmış ve şirket ortaklığı
halen devam etmektedir. Sigortalı (B)’nin (4/a) kapsamında 1/2/2000
tarihinde başlatılan tescil kaydı beyan kabul edilip, (4/b) kapsamında
şirket ortağı olduğu 17/8/1999 tarihi itibariyle (4/b) kapsamında
sigortalılığı başlatılacak ve (E) limited şirketinden bildirilen (4/a)
kapsamındaki hizmet süreleri (4/b) kapsamında hizmet olarak
değerlendirilecektir.
Örnek 2- 7/9/2001 tarihinden itibaren limited şirket ortağı olan ancak,
(4/b) kapsamında tescil edilmeyen sigortalı
(C), 1/1/2002 tarihinden itibaren ortağı olduğu limited şirketinden
(4/a)kapsamında sigortalı bildirilmeye başlanmış ve bu kapsamda
yapılan bildirimler şirket ortaklığının sona erdiği 12/3/2013 tarihine
kadar devam etmiştir. Sigortalı (C)’nin (4/a)kapsamında 1/1/2002
tarihinde başlatılan tescil kaydı, bildirim olarak kabul edilecek ve
(4/b) kapsamında (Y)limited şirketine ortak olduğu 7/9/2001 tarihi
itibariyle (4/b)kapsamında sigortalılığı başlatılacak ve (Y)limited
şirketinden 1/1/2002 tarihi itibariyle başlatılan (4/a) kapsamındaki
sigortalılık süreleri şirket ortaklığının sona erdiği 12/3/2013 tarihine
kadar (4/b) kapsamında hizmet olarak değerlendirilecektir. Örnek 3-
23/5/2003 tarihinde (A) anonim şirketi kurucu ortağı olan ve yine
23/5/2003 tarihinden itibaren kurucu ortağı olduğu (A) anonim
şirketinden (4/a) kapsamında sigortalı bildirimi yapılan sigortalı (D),
şirket ortaklığından dolayı Kuruma herhangi bir bildirimde
bulunmamıştır. (A) anonim şirketi ortaklığı halen devam eden
sigortalı (D)’nin (4/b) kapsamında şirket ortağı olduğu 23/5/2003
tarihi itibariyle (4/b) kapsamında sigortalılığı başlatılacak,1/10/2008
tarihinden yönetim kurulu üyeliği olmadığından 30/9/2008 tarihi
itibariyle (4/b) sigortalılığı sonlandırılarak 1/10/2008 tarihinden
sonraki (A) anonim şirketindeki(4/a) hizmetleri geçerli sayılacaktır.
Örnek 4- 1/1/1997 tarihinden itibaren (Z) limited şirket ortağı olan
ancak, 4/(b) kapsamında tescil edilmeyen sigortalı (S), 1/1/2002
tarihinden itibaren ortağı olduğu(Z) limited şirketinden (4/a)
kapsamında sigortalı bildirilmeye başlanmış ve bu kapsamda yapılan
bildirimler şirket ortaklığının sona erdiği 27/7/2011 tarihine kadar
devam etmiştir. Sigortalı (S)’nin (4/a) kapsamında(Z)limited
şirketinde 1/1/2002 tarihinde başlatılan tescil kaydı, bildirim olarak
kabul edilecek ve 4/10/2000 tarihi itibariyle (4/b) kapsamında
sigortalılığı başlatılacaktır. (Z) limited şirketinden 1/1/2002 tarihi
itibariyle başlatılan (4/a) kapsamındaki sigortalılık süreleri şirket
ortaklığının sona erdiği 23/7/2011 tarihine kadar (4/b) kapsamında
hizmet olarak değerlendirilecektir
C- (4/a) kapsamında sigortalı olup çalıştığı işyerine veya başka bir
şirkete ortak olanlar
2008/Ekim öncesinde (4/a)kapsamında hizmet akdiyle çalışırken,
çalıştıkları işyerine veya başka bir şirkete ortak, anonim şirkette ise
kurucu ortak veya yönetim kurulu üyesi olanlar, (4/a) kapsamındaki
sigortalılıkları kesintiye uğrayıncaya kadar (4/b) kapsamına
alınmayacaktır. (4/a) kapsamındaki çalışmaları sona erdirip en az bir
gün ara vererek ortağı olduğu şirketten yeniden hizmet akdine tabi
çalışmaya başlanması durumunda hizmetler kesintiye uğramış kabul
edilecektir.
Örnek 1- 13/5/2005 tarihinden itibaren (A) anonim şirketi işyerinden
(4/a) kapsamında sigortalı iken 20/6/2007 tarihinde, çalıştığı (A)
anonim şirketine ortak ve yönetim kurulu üyesi olan ve kesintisiz
devam eden (4/a) kapsamındaki sigortalılığı 31/5/2016 tarihinde sona
eren sigortalı (B)’nin, (4/a) kapsamında sigortalılığı geçerli sayılarak
1/6/2016 tarihinden itibaren (4/b) kapsamında sigortalılığı
başlatılacaktır.
Örnek 2- 19/5/2004 tarihinden itibaren (4/a) kapsamında (F) anonim
şirketi işyerinden sigortalı iken, 30/6/2004 tarihinde limited
şirketine ortak olan sigortalının (F) anonim şirketi işyerinden (4/a)
sigortalılığı 26/7/2005 tarihinde sona ermiş ve ortağı olduğu limited
şirketi işyerinden 27/7/2005 tarihinden itibaren (4/a) kapsamında işe
giriş bildirgesi vererek 7/11/2017 tarihine kadar aralıksız (4/a)
kapsamında hizmet bildirimi yapılmıştır. 3/1/2018 tarihinde de
(Y)limited şirketindeki ortaklığından ayrılmıştır. Her ne kadar (4/a)
kapsamında bildirilen hizmetlerin arasında boşluk olmadığı
düşünülse de; H kişisi hizmet akdiyle çalıştığı (F)anonim şirketine
değil, (Y)limited şirketine ortak olduğu için; 27/7/2005-7/11/2017
tarihleri arasındaki (4/a) kapsamında bildirilen hizmeti iptal edilecek,
27/7/2005-3/1/2018 tarihleri arası 4/(b) kapsamında tescili yapılarak,
iptal edilen primler cari usullere göre aktarılacaktır.
Örnek 3- 20/5/2005 tarihinden itibaren ortağı olmadığı (Y)limited
şirketinin işyerinden(4/a) kapsamında sigortalı iken 30/7/2006
tarihinde (S)limited şirketine ortak olan sigortalı (K)’nın (Y)limited
şirketi işyerinden (4/a) sigortalılığı 1/2/2009 tarihinde sona ermiş ve
2/2/2009 tarihinden itibaren ortağı olduğu (S) şirketi işyerinden (4/a)
kapsamında bildirilmeye başlanmıştır. Hem hizmet akdiyle çalıştığı
(Y)limited şirketine ortak olmadığı, hem de 2008 Ekim ayından
itibaren ortağı olduğu şirketten (4/a) kapsamında bildirilmesi
mümkün olmadığı için; sigortalı (K)’nın 1/2/2009 tarihine kadar
bildirilen (4/a)sigortalılığı geçerli sayılacak, 2/2/2009 tarihinden
itibaren (4/b) kapsamında sigortalılığı başlatılacaktır.
Örnek 4- (G) limited şirketinin İstanbul’daki işyerinde 20/9/1995
tarihinden beri (4/a) kapsamında çalışmakta olan sigortalı (M)
7/2/2001 tarihinde (G)limitedşirketine ortak olmuştur.Sigortalı (M)’nin
(X) limited şirketinin İstanbul işyerinden 29/3/2018 tarihinde işten
ayrılışı, 30/3/2018 tarihinde de (G) şirketinin Ankara’da faaliyet
gösteren işyerinden ise işe giriş bildirgesi verildiği tespit edilmiştir.
Öncelikle sigortalı (M) çalıştığı işyerine ortak olduğu için;
(4/a)kapsamında 30/3/2018 tarihine kadar bildirilen hizmetleri geçerli
sayılacaktır. Sigortalı (M) nin (G)limited şirketi ile olan hizmet akdi
sonlanmadan, aynı şirketin farklı bir işyerinde, her ne kadar
1/10/2008 tarihinden sonra olsa da; geçiş işlemleri arasında tarih
olarak bir boşluk olmadığı ve iki işyerinin de aynı vergi numarasına
sahip olması nedenleri ile 29/3/2018 tarihinden sonra (G)limited
işyerinin Ankara’da faaliyet gösteren işyerinden bildirilen (4/a)
kapsamındaki hizmetleri de geçerli sayılacaktır.
Örnek 5- (Z) limited şirketi işyerinde 3/1/1995 tarihinden beri (4/a)
kapsamında çalışmakta olan sigortalı (K) 7/11/2003 tarihinde (Z) ve
(Y)limited şirketlerineortak olmuştur.Sigortalı (K)’nın (Z) limited
şirketi işyerinden 27/7/2011 tarihinde işten ayrılışı verilmiş,
28/7/2011 tarihinde limited şirketinden işe giriş bildirgesi
düzenlenerek ortaklığının devam ettiği 29/5/2018 tarihine kadar (4/a)
kapsamında hizmet bildirilmiştir. Sigortalı (K)’nın (Z)limited
işyerinden 27/7/2011 tarihine kadar bildirilen hizmetleri geçerli kabul
edilecektir. Ancak, kişinin önceden gelen hizmet akdi (Z) limited
şirketi ile olduğu için; ortağı olduğu (Y)limited şirketinden hizmet
bildirilmesi mümkün olmadığından, 28/7/2011-29/5/2018 tarihleri
arasında işyerinden bildirilen hizmetleri iptal edilecektir. Sigortalı
(K)’nın 28/7/2011 tarihinden itibaren (4/b) kapsamında tescili
yapılarak, iptal edilen primler cari usullere göre aktarılacaktır.
D- (4/a) kapsamında sigortalı olup çalıştığı şirkete ortak olanlardan,
şirkette kendinden başka sigortalı kalmayanlar
Tüzel kişiler, tıpkı gerçek kişiler gibi hak sahibi olabilen ve borç
altına girebilen ve hukuk sisteminde kişi olarak kabul edilen mal
veya kişi toplulukları olduğundan, tüzel kişilerin topluluğu oluşturan
kişilerden ayrı bir kişilikleri bulunmaktadır. Diğer bir ifadeyle,
hukukta belirli bir amaç çerçevesinde örgütlenmiş bazı insan ve mal
toplulukları tek bir “varlık” niteliğinde kabul edilmiş ve bu
topluluklara da insan gibi hak sahibi olmak, yükümlülük ve borç
yüklenebilme olanağı tanınmıştır. Tüzel kişilikler yetkilerini organları
marifetiyle kullanmakta olup, organlar ise gerçek kişilerden
oluşmaktadır. Şirketlerin ortakları ile tüzel kişinin organı arasında
kollektif, adi ve adi komandit şirketler hariç hizmet akdi kurulması
mümkün bulunmaktadır. Buna göre, ortağı olduğu şirketten
(4/a)kapsamında hizmeti bildirilen ve kendinden başka
(4/a)kapsamında sigortalı kalmayan şirket ortaklarının, çalıştıkları
şirketin sermaye şirketi olması halinde ise, (4/a) kapsamında
sigortalılığı devam ettirilecektir.
Örnek 1- Sigortalı, 5/4/2005 tarihinden itibaren (4/a) kapsamında
sigortalı iken, 1/1/2006 tarihinde çalıştığı limited şirketine ortak
olmuş 1/5/2013 tarihinden itibaren de şirkette kendisinden başka
bildirilen sigortalı kalmamıştır. Sigortalı (N)’nin, ortağı olduğu
şirketin sermaye şirketi olması ve kendinden başka bildirilen
sigortalı bulunmayan dönemlerde de şirket tüzel kişiliği ile hizmet
akdi kesintiye uğramadığından, (4/a) kapsamında bildirilen
sigortalılığı devam ettirilecektir.” 5- İkinci bölümde yer alan “11.2-
Tarım sigortalılarının Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının
(b) bendinin diğer statülerine tabi çalışması” alt başlığındaki “
Örnek 2-”den sonra gelmek üzere aşağıdaki paragraf ve örnek
eklenmiştir. “6111 sayılı Kanunun ile Kanunun 53 üncü maddesinde
yapılan düzenlemeye göre, 1/3/2011 tarihinden önce tarım
kapsamında kaydı bulunan ve aynı zamanda muhtar olan
sigortalıların, tarım kapsamındaki sigortalılıkları 28/2/2011 tarihine
kadar devam ettirilecek, 1/3/2011 tarihi itibariyle muhtar sigortalısı
olarak kayıt ve tescili yapılacaktır. Örnek – Tarımsal faaliyetinin
başladığı 1/12/2007 tarihi itibariyle 2926 sayılı Kanuna göre tescili
yapılan ve bu kapsamdaki sigortalılığı kesintisiz devam eden
sigortalı (D), 30/3/2014 tarihinde yapılan mahalli idareler
seçimlerinde köy muhtarı seçilmiştir. Sigortalı (D)’nin bu kapsamdaki
sigortalılığı 53 üncü madde gereği 29/3/2014 tarihi itibariyle “(01) (53
üncü madde)” terk kodu ile sonlandırılarak, muhtar bağ numarası ile
(9 ile başlayan bağ numarası) 30/3/2014 tarihi itibariyle köy muhtarı
statüsünde tescil kaydı yapılarak muhtar sigortalılığı
başlatılacaktır.”
E-Sigortalıların kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden
kendilerini sigortalı göstermesi Kanunun 4 üncü maddesinin birinci
fıkrasının (b) bendinin (3) numaralı alt bendinde şirket ortakları (4/b)
kapsamında sigortalı sayılmış, 53 üncü maddesinin ikinci fıkrasında
ise (4/b)kapsamında sigortalı sayılanların, kendilerine ait veya ortak
oldukları işyerlerinden dolayı, (4/a)kapsamında sigortalı
bildirilemeyecekleri öngörülmüştür. Buna göre, 2008/Ekim sonrası
şirket ortaklığı nedeniyle (4/b)kapsamında sigortalı olanlar
kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden (4/a)bendi
kapsamında sigortalı olamayacakları gibi, (4/a) kapsamında
çalışırken çalıştığı işyerine ortak olanlar (4/b) kapsamına alınacak ve
(4/a) kapsamındaki sigortalılıkları sonlandırılacaktır. Kişinin çalıştığı
işyeri dışında bir şirkete ortak olması halinde, Kanunun 53 üncü
maddesinin birinci fıkrası gereği (4/a)kapsamında sigortalılığı devam
ettirilecek ve (4/b) kapsamına alınmayacaktır. Yine, (4/a)
kapsamında çalıştığı anonim şirkette, ortak olmayan yönetim kurulu
üyesi olanların (4/a) kapsamındaki sigortalılıkları devam ettirilecek,
ancak sigortalının yönetim kurulu üyeliği yanında anonim şirkete
ortak olması halinde (4/a) kapsamındaki sigortalılığı sonlandırılarak
(4/b) kapsamında sigortalı sayılacağı 2019/9 Sayılı Sgk.
Genelgesinde belirtilmiştir.
Saygılarımla;
Emekli Maliyeci Mustafa Günşen
