Muhasebe Bilenler Topluluğu’nun Değerli Uyeleri
RE’SEN TARHTA MAHSUP
Bilindiği gibi VUK.nun 33. Maddesi Re’sen takdir olunan matrah, mükellef tarafından bildirilen matrahtan fazla değilse, re’sen vergi tarh edilmez, fazla ise sadece aradaki fark üzerinden vergi tarh olunur demektedir.
Söz konusu madde re’sen tarhta sanki kurtarıcı bir madde gibi algılanmalı mı? Yoksa aynı yasanın 30. Maddesinde belirtilen hallerin oluşması halinde takdir komisyonu kararının veya İnceleme elemanının incelemeye esas tespit ettiği matrah üzerinden vergi salınmasını bekleyip hiç beyanda bulunmamak mükellef açısından daha mı yararlı olacaktır?
Konuyu daha açıklayıcı bir hale getirmek için öncelikle Re’sen vergi tarhının ne demek olduğunun detaylarını belirlemekte yarar var.
Vergi Usül Kanunun 30. Maddesi Re’sen vergi tarhını; Vergi matrahının tamamen veya kısmen defter,kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanılarak tespitine imkan bulunmayan hallerde takdir komisyonları tarafından takdir edilen veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca düzenlenmiş vergi inceleme raporlarında belirtilen matrah veya matrah kısmı üzerinden vergi tarh olunmasıdır. İnceleme raporunda bu maddeye göre belirlenen matrah veya matrah farkı re’sen takdir olunmuş sayılır. Denilmektedir. Madde de sözü geçen İnceleme yapmaya yetkili olanlardan ise Vergi Müfettişlerini, Vergi Müfettiş Yardımcılarını, İl’in en büyük mal memuru veya Vergi Dairesi Müdürlerinden bahsetmektedir. 30. Maddeye yeniden dönersek re’sen vergi tarhı salınması için aşağıdaki hallerin oluşması yeterli sebep olarak görülmüştür.
Bu kanuna göre tutulması mecburi defterlerin hepsi veya bir kısmı tutulmamış veya tasdik ettirilmemiş olursa veya vergi incelenmesi yapmaya yetkili olanlara herhangi bir sebeple ibraz edilmezse,
Defter kayıtları ve bunlarla ilgili vesikalar, vergi matrahının doğru ve kesin olarak tespitine imkan vermeyecek derecede noksan, usülsüz ve karışık olması nedeniyle ihticaca salih bulunmazsa(Delil olarak kabule elverişli olmama hali),
Tutulması zorunlu olan defterlerin veya verilen beyannamelerin gerçek durumu yansıtmadığına dair delil bulunursa,
Vergi beyannamesi kanuni süresi geçtiği halde verilmemişse,
Vergi beyannamesi kanuni ve ek süreler içinde verilmekle beraber beyannamede vergi matrahına ilişkin bilgiler gösterilmemiş bulunursa,
Bu kanunun mükerrer 227. Maddesi uyarınca(Vergi beyannamelerinin imzalanması ve Yeminli Mali Müşavirler tasdik raporu) 3568 Sayılı Kanuna göre yetki almış Meslek Mensuplarına imzalattırma mecburiyeti getirilen beyanname ve ekleri imzalattırılmazsa veya tasdik kapsamına alınan konularda Yeminli Mali Müşavir tasdik raporu zamanında tasdik edilmezse. Resen vergi tarhı gerçekleşme nedeni sayılmaktadır.
Yukarıda yazılı bentlerden Vergi beyannamesinin kanuni ve ek süreler içerisinde verilmekle beraber vergi matrahına ilişkin bilgilerin gösterilmemiş olması halinde Mükellefe Takdir Komisyonu tarafından 15 günden az olmamak üzere bir mühlet verilerek vergi matrahına ait bilgileri vermeye ve kanuni defterleri ibraz etmeye davet edilir. Bu davet üzerine mükellef istenen bilgileri verir ve kanuni defterlerini ibraz ederse, defter ve belgeler ihticaca salih bulunmak şartıyla ( Delil olarak kabule elverişli) mükellefe takdir olunacak matrah defter ve vesikaları kayıtlarına göre tespit olunacak miktardan fazla olamaz.
Vergi beyannamesini kanuni süresi geçtikten sonra vermiş olanlara bu beyannamede gösterdikleri matrah üzerinden re’sen gerekli tarhiyat yapılır ve bu beyannameler re’sen takdir için takdir komisyonuna sevk edilmez. Ancak vergi incelenmesine başlanılmasından veya takdir komisyonuna sevk edilmesinden sonra kendiliğinden verilen beyannameler için bu hüküm uygulanmaz denilmiş son fıkrasında ise ;
Yukarıdaki bentlerin hükümlerine göre re’sen vergi tarhını gerektiren bir sebep yanında ikmalen vergi tarhını da lüzumlu kılan bir durum mevcut ise re’sen takdir sonucu beklenmeksizin gerekli tarhiyatın yapılacağı, Re’sen takdir sırasında ikmal tarhiyata dayanak olan matrah farkının nazara alınmışsa vergi tarhı sırasında evvelce tarh edilmiş verginin indirileceği belirtilmiştir.
SONUÇ= Yukarıda Madde madde anlatılan Re’sen vergi tarhı aslında mükelleflere bazı kolaylıklar tanımış hem takdir safhasında hem de İnceleme safhalarında ek süre veya İnceleme elamanının izaha davet kapsamında mükelleflerin bilgilerine başvurarak hem eksik kalan belgelerin ibrazı hem de mükellefi bu konuda aydınlatma ve bir daha bu durumlarla karşı karşıya gelmemesi gibi yararlı uyarılarla mükellef lehine bir takım faydalar sağlamaktadır. Re’sen vergi tarhının hiçbir şey yapmadan sonucunu beklemek tabiki sağlıklı bir düşünce değildir. Bu dönemde Verilmesi gereken beyannamelerin verilerek ileride re’sen tarh edilecek vergilerden mahsubunun yapılması sağlanmalıdır. Özellikle ihbara dayanmayan incelemelerde İnceleme elemanları hep Kamu’dan yana olma tavrı sergilememekte olabildiğince Mükellefin ticari faaliyetini sonlandıracak vergi ve ceza salınmasından kaçınmaktadırlar. Mükellefi temsil eden Meslek mensuplarımız da zaten bu konunun ciddiyetini bildikleri için bu safhada verilmesi gereken beyannameleri, kayıt ve belgeleri İnceleme elemanlarına ibraz ederek ve İnceleme elemanı ile ters düşecek hal ve tavırlardan kaçınarak karşılıklı saygı ve hizmete dayanan diyaloglar kurmakta ; Bu nedenle de hem Hazineyi zarara uğratmaktan hem de mükellefi aşılması zor olan vergi ve cezalardan koruma yoluna giderek mesleklerini tam ve eksiksiz yerine getirmektedirler.
Saygılarımla
Mustafa Günşen
Emekli Maliyeci
