Değerli Okurlar,
Sigortalılar çalışma hayatı boyunca bazı nedenlerden dolayı çalışma
hayatına ara vermek veya işinden ayrıldıktan sonra bazı dönemler işsiz
kaldıkları için prim gününü tamamlamakta zorluklar yaşamaktadırlar. Bu
eksik günlerin tamamlanması kanunca kendilerine tanınan ve İş kanunu
hükümlerine göre kendisine verilen ücretsiz doğum ya da analık süreleri, Er
ve Erbaş olarak Silah altında veya yedek Subay okulunda geçen sürelerini,
Sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya göz altına alınanlardan
bu suçtan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya gözalında geçen
süreleri ile Grev ve lokavtta geçen süreleri ve 41. Madde de belirtilen diğer
borçlanılacak süreleri borçlanarak eksik sürelerini tamamlamakta veya
sigortalılığın başlangıcından önceki yapılan Askerlik hızmetindeki günlerini
borçlanılarak, Borçlandırılan gün sayısı kadar sigortalılık başlangıç tarihini
öne çekerek daha erken ve daha az hizmet günü ile emekli olma yolunu
seçmektedirler.
Borçlanmalar 5510 Sayılı kanunun yürürlüğe girdiği 01/10/2008
tarihinden önce 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 60, 1479 Sayılı
Kanunun 65, 2925 Sayılı Kanunun 39, 2926 Sayılı Kaanunun ek3, ve
01/10/2008 tarihinden sonra da 5510 sayılı kanunun 41. Maddesinde
belirtilmiş ise de hem Sosyal Sigortalar İşlem Yönetmeliğinin 66/11
maddesinde hem de 2013/11 Sayılı Sgk. genelgesi ile bu genelgede
değişiklik yapan 2019/9 Sayılı Sgk. Genelgesinde borçlanma halleri ve
borçlanmaların nasıl yapılıp nasıl ödenmesi gerektiği konusu detaylı bir
şekilde açıklanmıştır.
Yazımızın ana konusuna dönersek Sigortalının borçlanıp ödediği primleri
veya sigortralının vefatı halinde ödenen bu primleri geri alma hakkı varmı
dır?
Sosyal Sigortalar İşlem Yönetmeliğinin 66/11 maddesinde ödenen
borçlanma primlerinin aylık bağlanmamış şartıyla bir defaya mahsus
borçlanma tutarlarının tamamı iade edilir hükmü değiştirilmiş ve bir defaya
mahsus hükmü kaldırılarak, Aylık bağlanmamış şartıyla borçlanma
tutarının tamamının sigortalının talebi halinde faiz uygulanmaksızın her
zaman iade edilebileceği , Ancak kısmi iade yapılamayacağı 2019/9 sayılı
Sgk. Genelgesi ile değiştirilmiştir. Buna göre,
Borçlanmaların iadesinde 5510 Sayılı Kanunun Yürürlüğe girdiği 01/10/2008
tarihinden önce veya sonra borçlanmanın yapılmış olmasına
bakılmayacaktır. 01/10/2008 tarihinden sonra borçlanmanın iade talebinde
bulunulması halinde (2019/9) sayılı sgk. genelgesi doğrultusunda
Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü Bağımsız ve Hizmet Akdiyle
çalışanlar Tescil ve Hizmet Daire Başkanlığı borçlandıkları hizmetler
dikkate alınarak aylık bağlanmış olanların ödedikleri borçlanma tutarı ile
sigortalı tarafından ödenmiş borçlanma tutarının sigortalının vefatından
sonra hak sahiplerince iade edilmesinin talep edilmesi halinde borçlanma
tutarı hak sahiplerine iade edilemeyecektır. Yönetmelik gereği sigortalı
veya hak sahipleri tarafından yasal sürede ödenen borçlanma tutarının
aylık bağlama işleminden önce iade edilmesi için talepte bulunulması
halinde; Borçlanma iadesi talep edildiği tarihin tahsis talep tarihinden önce
olup olmadığına bakılarak iade işlemine karar verileceği belirtilmiştir. İade
işleminden önce sigortalı hak sahibinin tahsis talebinde bulubup
bulunmadığı araştırılacak ,borçlanma iadesi talebinin tahsis talep
tarihinden önce olduğunun tespiti halinde borçlanma tutarı iade edilecek ,
Tahsis talep tarihinden sonraki bir sürede borçlanmanın iadesi için talepte
bulunulması ise borçlanmanın İADESİ YAPILMAYACAKTIR. Ancak, iade
talebi tahsis talebinden sonra olanlardan tahsis talebinden SARFINAZAR(
vazgeçme) edenlerin iade işmeleri yapılacaktır.
Sigortalı veya hak sahiplerinin ilk tahsis talebi aylık bağlama koşullarının
oluşmaması dolayısıyla reddedilip tarafına borçlanma yaptırılarak ikinci bir
tahsis talebi alınıp aylık bağlama işlemleri gerçekleştikten sonra hizmet
tespit davası sonucu veya Sgk.ca tespit edilen hizmet süreleri ile ilk tahsis
talebi geçerli sayılanların ilk tahsis talep tarihinden sonra yapmış oldukları
borçlanmalar yersiz olduğundan ilgililere iadesi yapılması gerekmektedir.
Ancak, sigortalılardan borçlanma yapmak suretiyle eksik günleri
tamamlayıp tarafına aylık bağlandıktan sonra, hizmet tespit davası sonucu
veya sonradan kurumca eksik hizmet sürelerinin geriye dönük tespit
edilmesi nedeniyle, aylık bağlama işlemlerinde değerlendirilen
borçlanmalara ilişkin borçlanma tutarları ilgililere iade edilmeyeceği gibi
sigortalıların vefatından önce yapmış oldukları borçlanma tutarları da ölüm
aylığı bağlanması için yeterli gün sayısının bulunması sebep gösterilerek
hak sahiplerine iade edilmeyecektir. Borçlanma süreleri ile zorunlu
sigortalılık sürelerinin çakıştığının sonradan tespit edilmesi halinde
çakışan sürelere ait borçlanma süreleri iptal edilerek ilgililere iadesi
sağlanacaktır. Bu şekilde aylık bağlanmış olan var ise iptal edilen
borçlanma süresi nedeniyle aylıkbağlama gün sayısında bir değişiklik olup
olmadığı kontrol edilerek sonucuna göre işlem yapılacaktır.
Sigortalıya ait sürelerin (Askerlik,doğum ve diğer borçlanmalar) hak
sahiplerince kanunun 41. Naddesi esaslarına göre borçlandıktan sonra
ölüm aylığına hak kazanılmaması ya da tahsis talep tarihinden önce olmak
şartıyla yapılan borçlanmadan vaz geçilmesi halinde borçlanma tutarı
iadesi, borçlanma talebinde bulunan hak sahiplerine yapılacaktır. Ayrıca
Hukuka veya ahlaka aykırı bir sonucun gerçekleşmesi halinde 6098 Sayılı
kanunun 81. Maddesi gereği, hukuka ve ahlaka aykırı aykırı bir sonucun
gerçekleşmesi amacıyla verilen şeyin geçerli sayılmayıp ödenen
borçlanma tutarları ilgililere iadesi yapılmayacak ve kuruma gelir olarak
kaydedilmesi gerekeceği belirtilmiştir.
Saygılarımla,
Mustafa Günşen
Sosyal Güvenlik Uzmanı
