ÇALIŞAN VE İŞÇİLER İÇİN AYRILAN YARDIM AKÇELERİ İLE VAKIF VE KOOPERATİF KURULMASI HALİNDE ; BU VAKIF VE KOOPERATİFLERE KAMU ALACAĞININ TAHSİLİ İÇİN 6183/79 HACİZ BİLDİRİSİ GÖNDERİLİR Mİ?
Mbt.nin Değerli üyeleri,
Yedek akçe konusu çok iyi takip ettiğiniz konulardan birisidir. Bildiğiniz gibi Yedek akçe şirket karının tamamının ortaklara dağıtılmayıp, bir kısmının risklere karşı koruma amaçlı ve acil durumlarda kullanılması amaçlıdır.Yedek akçe Yeni TTK’nın 518 .ve 519. Maddelerinde,
Genel kanuni yedek akçe,
– (1) Yıllık kârın yüzde beşi, ödenmiş sermayenin yüzde yirmisine ulaşıncaya kadar genel kanuni yedek akçeye ayrılır.
(2) Birinci fıkradaki sınıra ulaşıldıktan sonra da;
a) Yeni payların çıkarılması dolayısıyla sağlanan primin, çıkarılma giderleri, itfa karşılıkları ve hayır amaçlı ödemeler için kullanılmamış bulunan kısmı,
b) Iskat sebebiyle iptal edilen pay senetlerinin bedeli için ödenmiş olan tutardan, bunların yerine verilecek yeni senetlerin çıkarılma giderlerinin düşülmesinden sonra kalan kısmı,
c) Pay sahiplerine yüzde beş oranında kâr payı ödendikten sonra, kârdan pay alacak kişilere dağıtılacak toplam tutarın yüzde onu, genel kanuni yedek akçeye eklenir.
Genel kanuni yedek akçe sermayenin veya çıkarılmış sermayenin yarısını aşmadığı takdirde, sadece zararların kapatılmasına, işlerin iyi gitmediği zamanlarda işletmeyi devam ettirmeye veya işsizliğin önüne geçmeye ve sonuçlarını hafifletmeye elverişli önlemler alınması için kullanılabilir.
İkinci fıkranın (c) bendi ve üçüncü fıkra hükümleri, başlıca amacı başka işletmelere katılmaktan ibaret olan holding şirketler hakkında uygulanmaz.
Özel kanunlara tabi olan anonim şirketlerin yedek akçelerine ilişkin hükümler saklıdır. Denilmiştir. Konumuza konu Çalışan ve işçiler lehine ayrılan yardım akçeleri ise aynı yasanın ; 522 nci maddesinde yer almaktadır. Buna göre
(1) Esas sözleşmede şirketin yöneticileri, çalışanları ve işçileri için yardım kuruluşları kurulması veya bunların sürdürülebilmesi amacıyla veya bu amacı taşıyan kamu tüzel kişilerine verilmek üzere yedek akçe ayrılabilir.
(2) Yardım amacına özgülenen yedek akçelerin ve diğer malların şirketten ayrılması suretiyle bir vakıf veya kooperatif kurulması zorunludur. Vakıf senedinde, vakıf malvarlığının şirkete karşı bir alacaktan ibaret olacağı da öngörülebilir.
(3) Şirketin bu amaca özgülediği yedek akçeden başka, yöneticilerden, çalışanlardan ve işçilerden aidat alınmışsa, iş ilişkisinin sonunda, vakıf senedine göre yapılan ayrımdan yararlanamadıkları takdirde çalışanlara ve işçilere hiç değilse ödedikleri tutarlar ödeme tarihinden itibaren kanuni faiziyle birlikte geri verileceği açıklanmıştır.
Yukarıda kanunun açıkladığı gibi 522. Madde kapsamında işçiler ve çalışanlar lehine ayrılan yardım akçelerinin amacı bir yardım kuruluşu kurulması veya kooperatifler kurdurularak işçilerin ve çalışanların kâr gayesiz tüketim ihtiyaçlarının karşılanmasıdır. Yasa burada Vakıflardan bahsederken Kamu yararına bir vakıf olacağı konusunda tam bir açıklama getirmemiştir. Ancak vakıfların Genel amaçlarının Doğrudan doğruya kamu hizmetleri yanında diğer yandan da bir kısım ihtiyaç sahiplerine direkt olarak ekonomik ve mali yardımlarda bulunmak açıklamasından bu vakıfların çalışanlar ve işçilerin ekonomik ve mali ihtiyaçlarını yerine getireceği açıktır. Bu vakfın 522 maddesinin 2 fıkrası vakıf mal varlığının şirkete karşı bir alacaktan ibaret olduğunu hükme bağlamış, 3. fıkrasında ise işçi ve çalışanlardan kesilen bir aidat var ise bu aidatların Vakfın görevlerini yerine getirmediği takdirde ilgili tutarların kanuni faizi ile birlikte geri verileceğini ilgili kanun ile garanti altına almıştır.
Peki bu ilgili maddeler kapsamında işçiler ve çalışanlar lehine ayrılan yedek akçeler kesinleşmiş bir Kamu alacağı için haczedilir mi?
Ödeme emri tebliğine rağmen Kesinleşmiş bir kamu alacağı için öncelikle Şirketin Mal varlığına gidileceği açıktır. Buna rağmen Şirketin Kamu borcunu karşılayacak herhangi bir mal varlığı bulunmaması halinde 213 Sayılı Vergi Usül Kanunun 10. Maddesinde belirtilen Kanuni temsilcilerin ödevleri ve 6183 Sayılı AATUH.Kanunun mükerrer 35. Maddesi gereği Tüzel kişilerden tahsil edilemeyen kamu alacaklarının bunların kanuni temsilcilerinden aranılması gerektiği açık bir Hükümdür.
Bu durumda 6183 Sayılı yasanın Haciz ile ilgili bölümlerinin uygulanmasında bir hukuksuzluk olmayacaktır. Aynı şekilde işçiler ve çalışanlar lehine ayrılan yardım akçeleri için 6183 Sayılı yasanın 79. maddesine göre ilgili kooperatif ve Vakfa haciz bildirisi gönderilerek TTK.nun 522/3 fıkrası (İşçi ve çalışanlardan kesilen aidat) hariç kamu alacağının tahsilinin sağlanması gerekmektedir.
522 Madde ile ayrılan yardım akçelerinin Kamu alacağının varlığına ve ödenmemesine rağmen ilgili vakıfa devri ise benim görüşüme göre 6183 Sayılı yasanın 110. Madde gereğince Amme alacağının tahsilini engelllemek olarak düşünülüp bu konuda olayın 110/2 madde gereği yargıya intikali sağlanmalıdır diye düşünüyorum.
Saygılarımla
Emekli Maliyeci
