2018 YILI YASAL DEFTERLERİN TASDİKİ PROSEDÜRLERİ
Vergi mükellefleri açısından; hesap dönemi takvim yılı olanların, 2018 yılında kullanacakları tasdike tabi yasal defterlerini 31.12.2017 tarihine kadar tasdik ettirmeleri zorunludur.
1- TASDİKİ ZORUNLU OLAN DEFTERLER NELERDİR?
213 sayılı VUK’nun 220. maddesine göre;
a) Yevmiye defterleri
b) İşletme defteri
c) İmalat ve istihsal vergisi defterleri
d) Nakliyat vergisi defteri
e) Yabancı nakliyat kurumlarının hâsılat defteri
f) Serbest meslek kazanç defteri,
g) Doktorlar açısından protokol defteri,
h) Envanter defteri,
i) Çiftçi işletme defteri,
j) İzin verilen hallerde yukarıda yazılı olanların yerine kullanılacak olan defterler,
k) Defter-i kebir (VUK açısından tasdiki zorunlu değildir, TTK açısından zorunludur)
tasdike tabidir.
213 sayılı VUK’nun defteri kebiri tutulması zorunlu defterlerden saymasına karşılık, bu defterin tasdikini zorunlu kılmamıştır. Bu nedenle defteri kebirin tasdik ettirilmemiş olmasının vergi hukukunda herhangi bir yaptırımı yoktur. Böyle olmakla birlikte, defteri kebir Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre tasdike tabi olup, bu işlemin yapılmasının olabilecek uyuşmazlıklarda sahibi lehine delil olma niteliği açısından önemi vardır.
Dernekler yönünden işletme defteri veya diğer defterler notere veya il dernekler müdürlüğüne tasdik ettirilebilir.
Anonim ve limited şirketler açısından karar defterlerinin kullanılacak yapraklarının bir kez tasdik ettirilerek bu defterler tükenesiye kadar kullanılabilir.
Apartmanlarda kullanılan işletme defteri bir kez tasdik ettirilip, bitesiye kadar kullanılabilir. Apartmanlarda kullanılan tahsilat makbuzlarının tasdiki zorunlu değildir.
2- YEVMİYE DEFTERLERİNİN “GÖRÜLMÜŞTÜR” ONAYI
Yevmiye defterlerinin kapanış tasdikinin izleyen hesap döneminin altıncı ayının sonuna kadar notere ibraz edilip, son kaydın altına noterce “Görülmüştür” ibaresi yazılarak mühür ve imza ile onaylanması gerekmektedir.[1]
6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu ve İlgili Tebliğ hükümlerine göre mükelleflerin 2017 yılı yevmiye defterlerinin kapanışlarını, 30.06.2018 tarihine kadar notere tasdik ettirmeleri gerekmektedir.
[1] 6 Haziran 2013 tarih ve 28669 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “Ticari Defterlere İlişkin Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ”.
3- DEFTERLER NE ZAMAN TASDİK ETTİRİLMELİDİR?
Tasdik zamanı Kanun’un 221. maddesinde belirlenmiş olup, defterlerin aşağıda yazılı zamanlarda tasdik ettirilmesi gerekmektedir:
a) Önceden beri işe devam etmekte olanlar defterin kullanılacağı yıldan önce gelen son ayda,
b) Hesap dönemleri Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilenler, defterin kullanılacağı hesap döneminden önce gelen son ayda,
c) Yeniden işe başlayanlar, sınıf değiştirenler ve yeni bir mükellefiyete girenler işe başlama, sınıf değiştirme ve yeni mükellefiyete girme tarihinden önce; vergi muafiyeti kalkanlar, muaflıktan çıkma tarihinden başlayarak 10 gün içinde,
d) Tasdike tabi defterlerin dolması dolayısıyla veya başka nedenlerle yıl içinde yeni defter kullanmaya mecbur olanlar bunları kullanmaya başlamadan önce.
Bu açıklamalar çerçevesinde, hesap dönemi takvim yılı olanların, 2018 yılında kullanacakları tasdike tabi yasal defterlerini 31.12.2017 tarihine kadar tasdik ettirmeleri gerekmektedir.
Öte yandan, 2017 yılında kullanılan yasal defterlerini 2018 yılında da kullanmak isteyenlerin ise VUK’nun 222. maddesi hükmü gereğince, 31 Ocak 2018 tarihi sonuna kadar ara tasdik yaptırmaları gerekmektedir.
4-DEFTERLERİN TASDİK ETTİRİLMEMESİNİN SONUÇLARI
Tasdik zorunluluğu olan yasal defterlerden herhangi birisinin,
a) Tasdik işleminin, süresinin sonundan başlayarak bir ay içinde yaptırılmamış olması Vergi Usul Kanunu’nun 352/II-6. maddesi çerçevesinde ikinci derece usulsüzlük cezasını,
b) Tasdik işleminin yaptırılmamış olması (yasal sürenin sonundan başlayarak bir ay geçtikten sonra tasdik ettirilen defterler de tasdik ettirilmemiş sayılmaktadır) Vergi Usul Kanunu’nun 352/I-8. maddesi çerçevesinde birinci derece usulsüzlük cezasını, bu fiil aynı zamanda re’sen takdir nedeni de sayıldığından cezanın iki kat kesilmesini,
gerektirmektedir.
Öte yandan, Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 34. maddesi hükmü, yüklenilen KDV’nin indirimini, belgelerin yasal defterlere işlenmesi şartına bağlıdır.
Bu açık yasal hüküm nedeniyle, yüklenilen katma değer vergisinin indirimi ancak mal ve hizmet alım belgelerinin yasal defterlere yazılması durumunda mümkün bulunmakta, yasal defterlere kaydedilmeyen belgelerde yer alan katma değer vergisi ise indirim konusu yapılamaz.
Tasdik ettirilmemiş yani noter tasdiki olmayan sürekli formlara veya defterlere kaydedilen faturalarda yer alan katma değer vergisinin, hesaplanan katma değer vergisinden indirilip indirilemeyeceğine ilişkin olumlu ve olumsuz özelge ve yargı kararları mevcuttur.
Uygulamada inceleme elemanları, tasdiksiz deftere kaydedilen belgeleri karşıt inceleme yoluyla doğruladıktan sonra indirimini kabul etmektedir. Ancak, defterlerin tasdikli olmadığı iddiasıyla asliye ceza mahkemelerinde kamu davası açılabilmesi için vergi suçu raporu düzenlediklerine de rastlanılmaktadır.
Maliye Bakanlığı tarafından yayınlanan bazı özelge ve yüksek mahkeme tarafından verilen kararlarda, defterlerin tasdik ettirilmemesinin tek başına KDV indirimini engellemeyeceği vurgulanmakla birlikte, bazı Danıştay kararlarında ise;
a) Tasdik ettirilmemiş defterlere yapılan kayıtların hiç yapılmamış sayılacağı,
b) Bu defterlere kaydedilen faturalarda yer alan katma değer vergilerinin de indirim konusu yapılamayacağı,
sonucuna ulaşılmıştır.
Bu kapsamda telafisi güç ve geriye dönülmesi olanaksız zarar ve ziyanlarla karşılaşılmaması için, yasal defterlerin süresinde tasdik işleminin yaptırılmasına dikkat edilmelidir.
Yukarıdaki bölümlerde açıklandığı üzere, yasal defterlerin tasdik işleminin zamanında yaptırılmaması, özel usulsüzlük cezası yanında yüklenilen KDV’nin indiriminin yapılamaması ile sonuçlanabilmektedir. Bazı hallerde de, bu müeyyidelere ilaveten vergi mükelleflerinin veya şirket yöneticilerinin asliye ceza mahkemesinde yargılanmaları gibi sonuçlar da ortaya çıkabilir.[1]
Tersi özelge ve yargı kararları olmakla birlikte, yasal defterlerin tasdik işleminin zamanında yaptırılmamasını tespit eden vergi inceleme elemanlarının, usulsüzlük cezası yanında, vergi indirimini reddedip cezalı KDV tarhiyatı istemeleri olasıdır. Bu çerçevede yapılacak tarhiyata karşı açılacak davanın ne şekilde sonuçlanacağı kesin olmayıp, kaybedilmesi riski ise alınabilecek bir risk değildir. Kaldı ki, dava kazanılsa dahi, dava süreci ve maliyeti, yasal yükümlülüğün yerine getirilmesinin maliyeti ile karşılaştırılabilir değildir.
Sonuç olarak, katlanılamayacak maddi ve manevi maliyetlerle karşılaşmamak için, yasal defterlerin zamanında tasdik ettirilmesi konusunda dikkatli olunmasında yarar bulunmaktadır. Bu defterlerin tasdiki bizzat mükellefler tarafından da notere tasdik ettirilebilecektir. Aynı zamanda mükellefin 3568 sayılı yasaya göre kayıtlarını tutacak olan SM ve SMMM tarafından da defterlerin tasdiki yaptırılabilir. Diğer yandan, dernekler açısından ise, il dernekler müdürlüğü tarafından defterlerin tasdiki gerçekleştirilebilmektedir.
Elektronik ortamda defter tutulmasına olanak sağlayan Elektronik Defter Genel Tebliği 13.12.2011 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Bu tebliğde, defterlerini elektronik ortamda oluşturmak, kaydetmek, muhafaza ve ibraz etmek isteyen gerçek ve tüzel kişilerin sağlaması gereken şartlar ve prosedürler belirlenmiştir. Şartları yerine getiren mükelleflerin, 01.01.2012 tarihinden itibaren e-defter uygulamasından yararlanmaları ve yevmiye defteri ve defteri kebiri elektronik ortamda tutmaları mümkündür.
Elektronik defter tutanlar için hesap döneminin ilk ayının belgesinin alınması açılış onayı, son ayının belgenin alınması ise kapanış onayı yerine geçmektedir.
[1] 213 sayılı VUK md. 359
Saygılarımla,
Eda KAYA
S.M.Mali Müşavir
İşletme Bilim Uzmanı
